Teorie na temat „eide” według Mikołaja z Methony
Christos Terezis
University of Patras in Greece , GrecjaLydia Petridou
Independent Scholar , GrecjaAbstrakt
Niniejsze studium omawia teorie „eide” i ich związek z „materią” według Mikołaja z Methony. Jest to zagadnienie ukazujące sposób komunikacji Boga, jako najwyższej i jedynej zasady, ze światem naturalnym i człowiekiem. Autorzy rozważają to zagadnienie zarówno na płaszczyźnie historycznej, jak i systematycznej. Najpierw wyodrębniają różnice w tej kwestii między starożytną myślą grecką, która skłaniała się ku dualizmowi, a chrześcijaństwem, które uznawało jedynie monizm; następnie wyjaśniają monistyczną rekonstrukcję starożytnej ontologii greckiej według neoplatoników. Stanowisko Mikołaja z Methony i chrześcijańska wizja ontologii stanowią centrum ich badań, w których podkreśla się, że „eide” są istotą Boskiego Umysłu oraz prawdziwymi Boskimi zamiarami. Kwestia dotyczy także związków i rozróżnień, ponieważ „eide” są jednolitą, ale wewnętrznie zróżnicowaną całością w Bogu. Na poziomie zmysłowego świata wykazano, że „materia” nie jest rozpatrywana niezależnie od „eide”. Główna konkluzja studium jest taka, że Mikołaj z Methony dokonał filozoficznej interpretacji chrześcijańskiej teorii dotyczącej mocy Trójjedynego Boga, pozostając w zgodzie z chrześcijańskim realizmem i odrzucając samoistny charakter „eide”.
Słowa kluczowe:
Mikołaj z Methony, eide, materia, monizm, hylemorfizm, boskie energieBibliografia
Aristoteles, Metaphysica, ed. G.P. Goold: Aristotle Metaphysics Books I-IX. Cambridge – London 1989, Aristotle Metaphysics Books X-XIV, Cambridge – London 1990.
Basilius Caesariensis, Homiliae in Hexaemeron, PG 29, 4-208.
Gregorius Nyssenus, Apologia in Hexaemeron, PG 44, 61-124.
Gregorius Nyssenus, Contra Eunomium III, ed. W. Jaeger, GNO 2, Leiden 2002.
Gregorius Nyssenus, De anima et resurrectione dialogus, PG 46, 11-160.
Gregorius Nyssenus, In Illud: Tunc et ipse filius, PG 44, 1304-1325.
Maximus Confessor, Ad Sanctissimum Presbyterum Marinum, PG 91, 9-285.
Maximus Confessor, Ambiguorum liber, PG 91, 1032-1417.
Maximus Confessor, Quaestiones ad Thalassium, PG 90, 244-785.
Plato, Timaeus, ed. G.P. Goold: Plato, Timaeus, Critias, Cleitophon, Menexenus, Epistles, Cambridge – London 1966.
Proclus, In Platonis Parmenidem, ed. D.R. Morrow – J.M. Dillon: Proclus’ Commentary on Plato’s Parmenides, New Jersey – Oxford 1987.
Proclus, Theologia Platonica II-VI, ed. H.D. Saffrey – L.G. Westerink: Proclus, Théologie Platonicienne I-VI, Paris 1968-1997.
Pseudo-Dionysius Areopagita, De divinis nominibus, PG 3, 585-984.
Aubenque P., Le problème de l’être chez Aristote, Paris 1991.
Balthasar H.U. von, Présence et pensée. Essai sur la philosophie religieuse de Grègoire de Nysse, Paris 1942.
Beierwaltes W., Proklos. Grundzüge seiner Metaphysik, Frankfurt am Main 1979.
CallahanJ.F., Greek Philosophy and the Cappadocian Cosmology, DOP 12 (1958) 29-57. (Crossref)
Corsini E., Il trattato “De divinis nominibus” dello Pseudo-Dionigi e i commenti neoplatonici al Parmenide, Torino 1962.
Daniélou J., L’être et le temps chez Grégoire de Nysse, Leiden 1975.
Das Universalienproblem, ed. W. Stegmüller, Darmstadt 1978.
Dumoulin B., Analyse génétique de la “Métaphysique” d’Aristote, Paris 1986.
Gilson E., L’esprit de la philosophie médiévale, Paris 1989.
Gustafson S.W., Gregory of Nyssa’s Reformulation of Christian Thought: Some Paradigmatic Implications of his Doctrine of Divine Infinity, Madison 1985.
Harvanek R.F., The Philosophy of Creation of St. Gregory of Nyssa, New York 1944.
Kojéve A., Essai d’une histoire raisonée de la philosophie païenne, vol. 1-3, Paris 1973.
Krämer H.J., Aristoteles und die akademische Eidoslehre: Zur Geschichte des Universalienproblems im Platonismus, “Archiv für Geschichte der Philosophie” 55 (1973) fasc. 2, 119-190. (Crossref)
Lossky V., Essai sur la Théologie Mystique de l’Église d’Orient, Paris 1973.
Loux M.J., Substance and Attribute, Indiana 1978. (Crossref)
Magdalino P., The empire of Manuel I Komnenos, Cambridge 1993. (Crossref)
Matsoukas N.A., Επιστήμη Φιλοσοφία και Θεολογία στην Εξαήμερο του Μ. Βασιλείου, Thessaloniki 1990.
Mosshammer A.A., Non-being end evil in Gregory of Nyssa, VigCh 44 (1990) 136-167. (Crossref)
Oehler K., Aristotels in Byzanz, in: Antike Philosophie und byzantinisches Mitelalter: Aufsätze zur Geschichte des friechischen Denkens, München 1969, 272-286.
Orphanos M., Creation and Salvation according to St. Basil of Caesarea, Athens 1975.
Podskalsky G., Theologie und Philosophie in Byzanz, München 1977. (Crossref)
Podskalsky G., Nikolaos von Methone und die Proklosrenaissance in Byzanz, OCP 42 (1976) 509-523.
Proclus et la Théologie Platonicienne, ed. A.Ph. Segonds – C. Steel, Leuven – Paris 2000.
Rich N.M., The Platonic Ideas as the Thoughts of God, “Mnemosyne” 7 (1954) 123-133. (Crossref)
Schultz D.J., Das Problem der Materie in Platons Timaios, Bonn 1966.
Sinnige T.G., Matter and Infinity in the Presocratic Schools and Plato, Assen 1968.
The Problem of Universals, ed. Ch. Landesman New York – London 1971.
Trizio M., Eleventh – to twelfth – century Byzantium, in: Interpretating Proclus: From Antiquity to the Renaissance, ed. S. Gersh, Cambridge 2014, 182-226. (Crossref)
University of Patras in Greece
Independent Scholar
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
