La difesa dell’identità del corpo risorto con quello terreno nel De resurrectione di Metodio di Olimpo
Mirosław Mejzner
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego , PolskaAbstrakt
Dialog Metodego O zmartwychwstaniu (De resurrectione) jest obszernym i pogłębionym przedstawieniem kościelnego rozumienia tego dogmatu w kontekście polemiki z niektórymi poglądami Orygenesa i platonizujących nurtów w chrześcijaństwie. W początkach IV w., jednym z kluczowych problemów teologicznych było wykazanie racjonalności formuły „zmartwychwstanie ciała” oraz szczegółowe wyjaśnienie jej treści. Celem artykułu jest wskazanie i opisanie elementów, uznanych przez Metodego za konieczne i konstytutywne dla prawowiernego rozumienia dogmatu oraz analiza zastosowanej przez niego argumentacji, ukierunkowanej na wykazanie tożsamości ciała zmartwychwstałego z ziemskim, tak co do materii, jak i formy. W artykule podjęta też została próba zrozumienia zasadniczych motywacji, które w okresie prześladowań Dioklecjańskich skłoniły biskupa Olimpu do zajęcia się w sposób tak kompleksowy kwestią zmartwychwstania. W świetle dotychczasowych studiów zaproponowana też została ocena argumentacji autora De resurrectione w kontekście doktrynalnej polemiki w jego czasach.
Słowa kluczowe:
Metodio di Olimpo, Origene, risurrezione, identità del corpo, forma corporea, elementi constitutiveBibliografia
Acta Phileae, ed. E. Bastiaensen, in:, Atti e passioni dei martiri, Milano 1987, 280-337.
Eustathius Antiochenus, De engastrimytho contra Origenem, ed. e trad. it. M. Simonetti, in: Origene, Eustazio, Gregorio di Nissa, La maga di Endor, BP 15, Firenze 1989, 94-207.
Ireneaus, Adversus haereses V, ed. A. Rousseau – L. Doutreleau, SCh 153, Paris 1969, trad. it. E. Bellini, in: Ireneo di Lione, Contro le eresie e gli altri scritti, Milano 1997.
Iustinus, Dialogus cum Tryphone, ed. M. Marcovich, PTS 47, Berlin 1997, trad. it. G. Vi¬sonà: San Giustino, Dialogo con Trifone, Milano 1988.
Martyrium Lugdunensium, ed. A. Bastiaensen, in: Atti e passioni dei martiri, Milano 1987, 59-95.
Methodius, De martyribus, ed. G.N. Bonwetsch, GCS 27, Leipzig 1917, 520.
Methodius, De resurrectione, ed. G.N. Bonwetsch, GCS 27, Leipzig 1917, 219-424, trad. it. M. Mejzner – B. Zorzi: Metodio di Olimpo, La risurrezione, Collana di Testi Pa¬tristici 216, Roma 2010.
Methodius, Symposium, ed. H.A. Musurillo – V.-H. Debidour, SCh 95, Paris 1963, trad. it. N. Antoniono: Metodio d’Olimpo, La verginità, Collana di Testi Patristici 152, Roma 2000.
Origenes, Contra Celsum V-VI, ed. M. Borret, SCh 147, Paris 1969.
Origenes, Homiliae in Exodum, ed. M. Borret, SCh 321, Paris 1985.
Origenes, Homiliae in Numeros, ed. W.A. Baehrens, GCS7, Leipzig 1921, 3-285.
Photius, Bibliotheca, ed. R. Henry – J. Schamp: Photius: Bibliothèque, I-IX, Paris 1962-1991.
Pseudo-Iustinus, De resurrectione, ed. e trad. it. A. D’Anna: Pseudo-Giustino, Sulla re¬surrezione. Discorso cristiano del II secolo, Brescia 2001.
Tertullianus, Adversus Marcionem III, ed. R. Braun, SCh 399, Paris 1994, trad. it. C. Mo¬reschini, in: Tertulliano, Opere scelte, Torino 1999, 109-519.
Tertullianus, De resurrectione mortuorum, ed. J.G. Borleffs, CCL 2, Turnholti 1954, 921-1012, trad. it. C. Moreschini, in: Tertulliano, Opere scelte, Torino 1999, 523-638.
Biamonti A., L’escatologia di Metodio d’Olimpo, “Rivista Trimestrale di Studi Filosofici e Religiosi” 4 (1923) 182-202.
Becker J., La risurrezione dei morti nel cristianesimo primitivo, Studi Biblici 97, Brescia 1991.
BonwetschG.N., Die Theologie des Methodius von Olympus, Abhandlungen der Königli¬chen Gesellschaft der Wissenschaften zu Gottingen, Philologisch-Historische Klasse, Neue Folge Band VII/1, Berlin 1903.
Bracht K., Vollkommenheit und Vollendung. Zur Anthropologie des Methodius von Olym¬pus, Studien und Texte zu Antike und Christentum 2, Tübingen 1999.
Crouzel H., Les critiques adressées par Méthode d’Olympe et ses contemporains à la doctrine origenienne du corps ressuscité, “Gregorianum” 53 (1972) 679-716.
Daniélou J., La risurrezione, Torino 1970.
D’Anna A., Studio critico, in: Pseudo-Giustino, Sulla resurrezione. Discorso cristiano del II secolo, Brescia 2001, 57-287.
Dorival G., Origène et la résurrection de la chair, in: Origeniana quarta. Die Refera¬te des 4. Internationalen Origeneskongresses, Innsbruck, 2-6 September 1985, ed. L. Lies, Innsbruck – Wien 1987, 291-321.
Kortekaas G., Prefazione: Atti di Filea, in: Atti e passioni dei martiri, ed. A. Bastiaensen, Milano 1987, 249-270.
Lona H.E., Über die Auferstehung des Fleisches. Studien zur frühchristlichen Eschatolo¬gie, Berlin – New York 1993.
Lorenz R., Eine Pierius-Memoria in Alexandrien, ZKG 99 (1988) 87-92.
Marcheselli-CasaleC., Risorgeremo, ma come? Resurrezione dei corpi, degli spiriti o dell’uomo? Per un contributo allo studio della speculazione apocalittica in epoca greco-romana: II a.C.-II d.C., Bologna 1988.
Mejzner M., Escatologia di Metodio di Olimpo, SEA 124, Roma – Ząbki 2011.
Mejzner M., L’eìdos e l’ochèma. La critica al concetto origeniano di risurrezione nel contesto dell’escatologia intermedia nel “De resurrectione” di Metodio di Olimpo, in: Origeniana Decima: Origen as Writer. Papers of the 10th International Origen Congress, Krakow: 31.08 - 04.09.2009, ed. S. Kaczmarek – H. Pietras, Bibliotheca Ephemeridum Theologicarum Lovaniensium 244, Leuven – Paris – Walpole 2011, 907-918.
Mejzner M., Methodius: millenarist or anti-millenarist?, in: Methodius of Olympus. State of the art and new perspectives, ed. K. Bracht, TU, Berlin 2017 [in via di pubblicazione].
Patterson L.G., Methodius’ Millenarianism, StPatr 24 (1993) 306-315.
Prinzivalli E., L’esegesi biblica di Metodio di Olimpo, SEA 21, Roma 1985.
Prinzivalli E., La risurrezione nei Padri, in: Dizionario di Spiritualità Biblico-Patristica 45, Roma 2007, 169-288.
Prinzivalli E., Magister Ecclesiae. Il dibattito su Origene fra III e IV secolo, SEA 82, Roma 2002.
Riggi C., La forma del corpo risorto secondo Metodio in Epifanio (Haer. 64), in: Morte e immortalità nella catechesi dei Padri del III-IV secolo, ed. S. Felici, Roma 1985, 75-92.
Simonetti M., Alcune osservazioni sull’interpretazione origeniana di Gn 2,7 e 3,21, “Aevum” 36 (1962) 370-381.
SzramM., Ciało zmartwychwstałe w myśli patrystycznej przełomu II i III wieku, Lublin 2010.
Vogt H.-J., Warum wurde Origenes zum Häretiker erklärt? Kirchliche Vergangenheits- Bewältigung in der Vergangenheit, in: Origeniana quarta. Die Referate des 4. Inter¬nationalen Origeneskongresses, Innsbruck, 2-6 September 1985, ed. L. Lies, Inns¬bruck – Wien 1987, 78-99.
Wysocki M., Eschatologia okresu prześladowań na podstawie pism Tertuliana i Cypria¬na, Lublin 2010.
Eustathius Antiochenus, De engastrimytho contra Origenem, ed. e trad. it. M. Simonetti, in: Origene, Eustazio, Gregorio di Nissa, La maga di Endor, BP 15, Firenze 1989, 94-207.
Ireneaus, Adversus haereses V, ed. A. Rousseau – L. Doutreleau, SCh 153, Paris 1969, trad. it. E. Bellini, in: Ireneo di Lione, Contro le eresie e gli altri scritti, Milano 1997.
Iustinus, Dialogus cum Tryphone, ed. M. Marcovich, PTS 47, Berlin 1997, trad. it. G. Vi¬sonà: San Giustino, Dialogo con Trifone, Milano 1988.
Martyrium Lugdunensium, ed. A. Bastiaensen, in: Atti e passioni dei martiri, Milano 1987, 59-95.
Methodius, De martyribus, ed. G.N. Bonwetsch, GCS 27, Leipzig 1917, 520.
Methodius, De resurrectione, ed. G.N. Bonwetsch, GCS 27, Leipzig 1917, 219-424, trad. it. M. Mejzner – B. Zorzi: Metodio di Olimpo, La risurrezione, Collana di Testi Pa¬tristici 216, Roma 2010.
Methodius, Symposium, ed. H.A. Musurillo – V.-H. Debidour, SCh 95, Paris 1963, trad. it. N. Antoniono: Metodio d’Olimpo, La verginità, Collana di Testi Patristici 152, Roma 2000.
Origenes, Contra Celsum V-VI, ed. M. Borret, SCh 147, Paris 1969.
Origenes, Homiliae in Exodum, ed. M. Borret, SCh 321, Paris 1985.
Origenes, Homiliae in Numeros, ed. W.A. Baehrens, GCS7, Leipzig 1921, 3-285.
Photius, Bibliotheca, ed. R. Henry – J. Schamp: Photius: Bibliothèque, I-IX, Paris 1962-1991.
Pseudo-Iustinus, De resurrectione, ed. e trad. it. A. D’Anna: Pseudo-Giustino, Sulla re¬surrezione. Discorso cristiano del II secolo, Brescia 2001.
Tertullianus, Adversus Marcionem III, ed. R. Braun, SCh 399, Paris 1994, trad. it. C. Mo¬reschini, in: Tertulliano, Opere scelte, Torino 1999, 109-519.
Tertullianus, De resurrectione mortuorum, ed. J.G. Borleffs, CCL 2, Turnholti 1954, 921-1012, trad. it. C. Moreschini, in: Tertulliano, Opere scelte, Torino 1999, 523-638.
Biamonti A., L’escatologia di Metodio d’Olimpo, “Rivista Trimestrale di Studi Filosofici e Religiosi” 4 (1923) 182-202.
Becker J., La risurrezione dei morti nel cristianesimo primitivo, Studi Biblici 97, Brescia 1991.
BonwetschG.N., Die Theologie des Methodius von Olympus, Abhandlungen der Königli¬chen Gesellschaft der Wissenschaften zu Gottingen, Philologisch-Historische Klasse, Neue Folge Band VII/1, Berlin 1903.
Bracht K., Vollkommenheit und Vollendung. Zur Anthropologie des Methodius von Olym¬pus, Studien und Texte zu Antike und Christentum 2, Tübingen 1999.
Crouzel H., Les critiques adressées par Méthode d’Olympe et ses contemporains à la doctrine origenienne du corps ressuscité, “Gregorianum” 53 (1972) 679-716.
Daniélou J., La risurrezione, Torino 1970.
D’Anna A., Studio critico, in: Pseudo-Giustino, Sulla resurrezione. Discorso cristiano del II secolo, Brescia 2001, 57-287.
Dorival G., Origène et la résurrection de la chair, in: Origeniana quarta. Die Refera¬te des 4. Internationalen Origeneskongresses, Innsbruck, 2-6 September 1985, ed. L. Lies, Innsbruck – Wien 1987, 291-321.
Kortekaas G., Prefazione: Atti di Filea, in: Atti e passioni dei martiri, ed. A. Bastiaensen, Milano 1987, 249-270.
Lona H.E., Über die Auferstehung des Fleisches. Studien zur frühchristlichen Eschatolo¬gie, Berlin – New York 1993.
Lorenz R., Eine Pierius-Memoria in Alexandrien, ZKG 99 (1988) 87-92.
Marcheselli-CasaleC., Risorgeremo, ma come? Resurrezione dei corpi, degli spiriti o dell’uomo? Per un contributo allo studio della speculazione apocalittica in epoca greco-romana: II a.C.-II d.C., Bologna 1988.
Mejzner M., Escatologia di Metodio di Olimpo, SEA 124, Roma – Ząbki 2011.
Mejzner M., L’eìdos e l’ochèma. La critica al concetto origeniano di risurrezione nel contesto dell’escatologia intermedia nel “De resurrectione” di Metodio di Olimpo, in: Origeniana Decima: Origen as Writer. Papers of the 10th International Origen Congress, Krakow: 31.08 - 04.09.2009, ed. S. Kaczmarek – H. Pietras, Bibliotheca Ephemeridum Theologicarum Lovaniensium 244, Leuven – Paris – Walpole 2011, 907-918.
Mejzner M., Methodius: millenarist or anti-millenarist?, in: Methodius of Olympus. State of the art and new perspectives, ed. K. Bracht, TU, Berlin 2017 [in via di pubblicazione].
Patterson L.G., Methodius’ Millenarianism, StPatr 24 (1993) 306-315.
Prinzivalli E., L’esegesi biblica di Metodio di Olimpo, SEA 21, Roma 1985.
Prinzivalli E., La risurrezione nei Padri, in: Dizionario di Spiritualità Biblico-Patristica 45, Roma 2007, 169-288.
Prinzivalli E., Magister Ecclesiae. Il dibattito su Origene fra III e IV secolo, SEA 82, Roma 2002.
Riggi C., La forma del corpo risorto secondo Metodio in Epifanio (Haer. 64), in: Morte e immortalità nella catechesi dei Padri del III-IV secolo, ed. S. Felici, Roma 1985, 75-92.
Simonetti M., Alcune osservazioni sull’interpretazione origeniana di Gn 2,7 e 3,21, “Aevum” 36 (1962) 370-381.
SzramM., Ciało zmartwychwstałe w myśli patrystycznej przełomu II i III wieku, Lublin 2010.
Vogt H.-J., Warum wurde Origenes zum Häretiker erklärt? Kirchliche Vergangenheits- Bewältigung in der Vergangenheit, in: Origeniana quarta. Die Referate des 4. Inter¬nationalen Origeneskongresses, Innsbruck, 2-6 September 1985, ed. L. Lies, Inns¬bruck – Wien 1987, 78-99.
Wysocki M., Eschatologia okresu prześladowań na podstawie pism Tertuliana i Cypria¬na, Lublin 2010.
Mejzner, M. (2018). La difesa dell’identità del corpo risorto con quello terreno nel De resurrectione di Metodio di Olimpo. Vox Patrum, 67, 403–422. https://doi.org/10.31743/vp.3407
Mirosław Mejzner
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
