Beda Czcigodny o wczesnym chorale gregoriańskim w Anglii (Historia ecclesiastica IV 24)
Dominika Łucja Budzanowska-Weglenda
Wydział Nauk Humanistycznych UKSW w Warszawie , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-9030-9583
Abstrakt
Beda Czcigodny (Wielebny), uczony mnich anglosaski i Doktor Kościoła z przełomu VII/VIII wieku, w słynnym dziele Historia ecclesiastica w księdze IV rozdziale 24. napisał o bracie zakonnym, Cedmonie. Wcześniej – gdy Cedmon pracował jako opiekun zwierząt pociągowych – unikał on świeckich śpiewów. Bóg dał mu jednak dar śpiewania ku chwale Bożej. Przyjęty do klasztoru przez przeoryszę Hildę układał w ojczystym języku – pod wpływem natchnienia Boga-Stwórcy i pobierając nauki z zakresu teologii – pieśni pobożne związane z wydarzeniami biblijnymi i różnymi wątkami teologicznymi. Pobudzał w ten sposób ludzi do nawrócenia i umocnienia wiary. Żaden z naśladowców Cedmona mu nie dorównał talentem. Zapis Bedy może świadczyć nie tylko o silnym monastycyzmie w samych początkach anglosaskiego chrześcijaństwa, ale i o dbałości o śpiewy religijne, stanowiące prawdopodobnie początki chorału gregoriańskiego w Anglii.
Słowa kluczowe:
Beda Czcigodny, chorał gregoriański, CedmonBibliografia
APULEIUS, Metamorphoses; wydanie: Apulée, Les Métamorphoses, t. 1-3, ed. D.S. Robertson, P. Valette, Paris 1940-46.
AUGUSTINUS, Enarrationes in Psalmos, ed. E. Dekkers, J. Fraipont, CCSL 39, Tournhout 1956.
BEDA, Explanatio Apocalypsis, PL 93, 129-206.
BEDA, Historia ecclesiastica gentis Anglorum; wydanie: Venerabilis Baedae Historia ecclesiastica gentis Anglorum, Historia abbatum, Epistola ad Ecgberctum una cum Historia abbatum auctore anonymo, ed. C. Plummer, London 1975.
BEDA, Martyrologium Bedae, PL 94, 799-1148.
BEDA Venerabilis, Opera, ed. J. Herwagen, Basel 1563.
CEDMON, Pieśń stworzenia (Hymn Stworzenia), w: R. Marsden, The Cambridge Old English Reader, Cambridge 2004, s. 80.
CATULLUS, Carmina, wydanie: Catull, Sämtliche Gedichte, ed. M. von Albrecht, Stuttgart 1995.
TERTULLIANUS, Adversus Iudaeos, PL 2, 595-642.
VERGILIUS, Eclogae 6, 5: …deductum dicere carmen; wydanie: P. Vergili Maronis opera, ed. R.A.B. Mynors, Oxford 1969.
ARBO A. i A., Multa anima agit, illa ipsa nesciente: Notes sur le Musica Theorica attribué à Bède le Vénérable, w: S. Lebecq, M. Perrin, O. Szerwiniack (red.), Bède le Vénérable entre tradition et postérité = The Venerable Bede. Tradition and Posterity. Colloque organise a Villeneuve d'Ascq et Amiens par le CRHEN-O (Université de Lille 3) et Textes, Images et Spiritualite du 3 au 6 juillet 2002, Lille 2003, s. 267-282. (Crossref)
BAFIA S., Beda Czcigodny, http://ptta.pl/pef/pdf/b/bedac.pdf (dostęp 27 XII 2018).
BENEDYKT XVI (RATZINGER J.), Św. Beda, w: Mistrzowie duchowi. Ojcowie i pisarze pierwszego tysiąclecia, tłum. za polską edycją „L’Osservatore Romano”, Poznań 2009, s. 90-97.
BLAIR P.H., The World of Bede, Cambridge 1990. (Crossref)
BOBER A., Anglia, Szkocja, Irlandia. Teksty źródłowe do historii Kościoła i patrystyki I-IX w., Lublin 1991.
BOBER A., Studia i teksty patrystyczne, Kraków 1967.
CZUJ J., Patrologia, Poznań 1953.
DERWICH M., Monastycyzm benedyktyński w średniowiecznej Europie i Polsce. Wybrane problemy, Wrocław 1998.
FOOT S., Church and monastery in Bede’s Northumbria, w: S. DeGregorio (red.), Bede, Cambridge 2010, s. 54-68. (Crossref)
GŁADYSZ B., Eléments classiques et post-classiques de l'oeuvre de Bede De arte metrica, „Eos”, 34, 1932-1933, s. 319-343.
LAWRENCE C.H., Monastycyzm średniowieczny, tłum. J. Tyczyńska, Warszawa 2005, s. 67.
LOVE R., The Word of Latin learning, w: S. DeGregorio (red.), Bede, Cambridge 2010, s. 40-53. (Crossref)
OHASHI M., Theory and History: an interpretation of the paschal controversy in Bede’s Historia ecclesiastica, w: S. Lebecq, M. Perrin, O. Szerwiniack (red.), Bède le Vénérable entre tradition et postérité = The Venerable Bede. Tradition and Posterity. Colloque organise a Villeneuve d'Ascq et Amiens par le CRHEN-O (Université de Lille 3) et Textes, Images et Spiritualite du 3 au 6 juillet 2002, Lille 2003, s. 177-186.
ROWLEY S.M., The Paschal controversy In the Old English Bede, w: S. Lebecq, M. Perrin, O. Szerwiniack (red.), Bède le Vénérable entre tradition et postérité = The Venerable Bede. Tradition and Posterity. Colloque organise a Villeneuve d'Ascq et Amiens par le CRHEN-O (Université de Lille 3) et Textes, Images et Spiritualite du 3 au 6 juillet 2002, Lille 2003, s. 297-308.
STRZELCZYK J., Iroszkoci w kulturze średniowiecznej Europy, Poznań 2008.
VEYRARD-COSME C., Bède dans les Lettres d’Alcuin: de la source à l’exemplum, w: S. Lebecq, M. Perrin, O. Szerwiniack (red.), Bède le Vénérable entre tradition et postérité = The Venerable Bede. Tradition and Posterity. Colloque organise a Villeneuve d'Ascq et Amiens par le CRHEN-O (Université de Lille 3) et Textes, Images et Spiritualite du 3 au 6 juillet 2002, Lille 2003, s. 223-230.
WARD B., The Venerable Bede, London 1990.
Wydział Nauk Humanistycznych UKSW w Warszawie https://orcid.org/0000-0002-9030-9583
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
