Il primo Concilio di Costantinopoli (381). Uno schizzo storico e teologico
Bazyli Degórski
Pontificia Università S. Tommaso d’Aquino a Roma , WłochyAbstrakt
Artykuł krótko omawia dzieje, czy raczej „prehistorię”, pierwszego soboru powszechnego w Konstantynopolu z 381 r., uwypuklając te wszystkie postacie, które w sposób szczególny przyczyniły się do jego zwołania i miały wpływ na przebieg jego obrad, a zatem także na wypracowanie i uroczyste ogłoszenie dogmatu dotyczącego bóstwa Ducha Świętego. Tak więc, artykuł skupia się na działalności dyplomatyczno-teologicznej Ojców Kapadockich, a wśród nich przede wszystkim na osobie biskupa Cezarei Kapadockiej – św. Bazylego Wielkiego.
Słowa kluczowe:
teologia patristica, Concilio di Costantinopoli I, pneumatologiaBibliografia
Athanasius Alexandrinus, Historia Arianorum, PG 25, 691A - 796C.
Basilius Caesariensis, Contra Eunomium, ed. B. Sesboüe – G.-M. de Durand – L. Doutreleau, SCh 305, Paris 1983, 10-174.
Basilius Caesariensis, De Spiritu Sancto, ed. B. Pruche, SCh 17bis, Paris 1968.
Basilius Caesariensis, Epistulae, ed. Y. Courtonne: Saint Basile, Lettres, t. 1-3, Paris 1957-1966.
Codex Theodosianus, ed. Th. Mommsen – P.M. Meyer, Codicis Theodosiani Liber Sextus Decimus, ŹMT 71, Kraków 2014 = SCL 7.
Concilium Constantinopolitanum (381), Canones, ed. A. Baron – H. Pietras, ŹMT 24 Kraków 2001 = DSP 1,70-72.
Concilium Constantinopolitanum (381), Expositio fidei CL Patrum, ed. A. Baron – H. Pie¬tras, ŹMT 24 Kraków 2001 = DSP 1, 68.
Concilium Nicaenum (325), Canones, ed. A. Baron – H. Pietras, ŹMT 24, Kraków 2001 = DSP 1, 26-46.
Epistula Constantinopoli Concilii ad Papam Damasum et Occidentales Episcopos, ed. A. Baron – H. Pietras, ŹMT 24 Kraków 2001 = DSP 1, 74-86.
Gregorius Nazianzenus, Carmen de vita sua, PG 37, 1029A - 1166A.
Gregorius Nazianzenus, Orationes, ed. M.-A. Calvet-Sebasti, Discours 6-12, SCh 405, Paris 1995; ed. J. Mossay – G. Lafontaine, Discours 24-26, SCh 284, Paris 1981; ed. C. Moreschini, Discours 38-41, SCh 358, Paris 1990; ed. J. Bernardi, Discours 42-43, SCh 384, Paris 1992.
Gregorius Nyssenus, Quod non sint tres dii, PG 45, 115A - 136A.
Paulinus Mediolanensis, Vita S. Ambrosii, PL 14, 28A - 50A.
Socrates, Historia ecclesiastica, ed. G.H. Hansen – M. Širinjan, GCS NF 1, Berlin 1995.
Sozomenus, Historia ecclesiastica, ed. J. Bidez – G.H. Hansen, GCS 50, Berlin 1960.
Theodoretus, Historia ecclesiastica, ed. L. Parmentier, GCS 44, Berlin 1954.
Barceló P. – Gottlieb G., Das Glaubensedikt des Kaisers Theodosius vom 27. Februar 380. Adressaten und Zielsetzung, in: Klassisches Altertum, Spätantike und frühes Christentum. Adolf Lippold zum 65. Geburtstaggewidmet. Seminar für Alte Geschichte der Universität, hrsg. K. Dietz – D. Hennig – H. Kaletsch, Würzburg 1993, 409-423.
Bardy G., Le concile d’Antioche (379), RBen 45 (1933) 196-213. (Crossref)
Bautz F.W, Basilius der Große, BBKL I 406-409.
Cambi N., Sirmium. I. Le origini cristiane, NDPAC III 5023-5024.
Capone A., La polemica apollinarista alla fine del IV secolo: la lettera di Gregorio di Nissa a Teofilo di Alessandria, in: Gregory of Nyssa: The Minor Treatises on Trinitarian Theology and Apollinarism. Proceedings of the 11th International Colloquium on Gregory of Nyssa (Tübingen, 17–20 September 2008), V.H. Drecoll – M. Berghaus, Leiden – Boston 2011, 499-517. (Crossref)
Dassmann E., Ambrosius von Mailand. Leben und Werk, Stuttgart 2004.
Dossetti G.L., Il Simbolo di Nicea e di Costantinopoli, Roma 1967.
Gribomont J., Eustazio di Sebaste, NDPAC I 1865-1866.
Gribomont J., Gregorio di Nazianzo, NDPAC II 2461-2466.
Hauschild W.D., Basilius von Caesarea, TRE V 301-313.
Homes Dudden F., The Life and Times of St. Ambrose, Oxford 1935.
Jülicher A., Basileios 15, RE III/1, 52-54.
Kannengiesser Ch., Apollinare di Laodicea (apollinarismo), NDPAC I 417-421.
Kelly J.D.N., I Simboli di fede della chiesa antica: nascita, evoluzione, uso del Credo, Napoli 1987.
Lenski N., Failure of Empire. Valens and the Roman State in the Fourth Century A.D., Berkeley 2002.
Lietzmann H., Apollinaris von Laodicea und seine Schule, Tübingen 1905.
Lodi E., Il Credo ecumenico pregato nella liturgia bizantina e romana, Padova 1990.
Lodi E., Il Credo niceno-costantinopolitano nella liturgia romana, Le voci della preghiera 7, Genova 1995.
MaraM.G., Ambrogio di Milano, NDPAC I 229-235.
MaraM.G., Valente imperatore, NDPAC III 5525.
Markschies Ch., Ambrosius von Mailand und die Trinitätstheologie, Tübingen 1995.
McLynn N.B., Ambrose of Milan: Church and Court in a Christian Capital, The Transformation of the Classical Heritage 22, Berkeley 1994.
Moreschini C., Introduzione a Basilio il Grande, Brescia 2005.
Paredi A. – Costelloe J., Saint Ambrose: His Life and Times, Notre Dame 1964.
Pasini C., Ambrogio di Milano. Azione e pensiero di un vescovo, Cinisello Balsamo 1996.
Prinzivalli E., Acolio, NDPAC I 56.
Prinzivalli E., Anemio, NDPAC I 290.
Ritter A.M., Das Konzil von Konstantinopel und sein Symbol: Studien zur Geschichte und Theologie des II. Ökumenischen Konzils, Forschungen zur Kirchen- und Dogmengeschichte 15, Göttingen 1965. (Crossref)
Rousseau PH., Basil of Caesarea, Berkeley 1994. (Crossref)
Simonetti M., Antiochia di Siria, II. Concili, NDPAC I 350.
Simonetti M., Aussenzio di Milano, NDPAC I 662-663.
Simonetti M., Demofilo di Costantinopoli, NDPAC I 1359.
Simonetti M., Germinio di Sirmio, NDPAC II 2106-2107.
Simonetti M., La crisi ariana del IV secolo, SEA 11, Roma 1975.
Simonetti M., Melezio di Antiochia, NDPAC II 3190-3191.
Simonetti M., Palladio di Ratiaria, NDPAC III 3784.
Simonetti M., Secondiano di Singidunum, NDPAC III 4831.
Spinelli M., Eleusio di Cizico, NDPAC I 1625-1626.
Stanula E., Eustacjusz z Sebasty, in: C. Vidal Manzanares, Pisarze wczesnochrześcijańscy I-VII w. Mały słownik, tłum. E. Burska, Warszawa 20012, 69.
Storia della Chiesa, ed. Baus K. – Ewig E., II, Milano 1992.
Studer B., Dio salvatore nei Padri della chiesa. Trinità-cristologia-soteriologia, Cultura Cristiana Antica, Roma 1986.
Voisin G., L’Apollinarisme, Louvain 1901.
Wiebe F.J., Kaiser Valens und die heidnische Opposition, Bonn 1995.
Williams D.H., The Anti-Arian Campaigns of Hilary of Poitiers and the “Liber contra Auxentium”, ChH 61 (1992) fasc. 1, 7-22. (Crossref)
Pontificia Università S. Tommaso d’Aquino a Roma
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
