Natura unitatis ecclesiae et eventa anno domini 1054

Marian Bendza

Abstrakt

Niniejszy artykuł ma charakter uzupełniający, nie został więc napisany ce­lem narratywnego przedstawienia powszechnie już znanego przebiegu Wielkiej Schizmy Wschodniej, lecz aby przy pomocy kilku uwag i ekspozycji kilku mniej znanych szczegółów umożliwić nowy wymiar refleksji, a może wręcz dyskusji nad zagadnieniami, stanowiącymi treść niniejszej pozycji. Wydarzenia roku 1054 w historiografii uchodzą za jednoznaczne zakończe­nie „okresu niepodzielnej jedności eklezjalnej”. Celem więc niniejszego artykułu była refleksja nad jakością tej jedności i konstatacja, iż opisane wydarzenia można uznać za konsekwencję tendencji obecnych już wcześniej. Z drugiej wszakże strony Autor wykazuje, iż jedność Eklezji to nie brak ten­dencji separatystycznych, lecz że nie są one w stanie zniweczyć tego jednego z najistotniejszych znamion rzeczywistości eklezjalnej, jakim jest jedność. Sytu­uje ona Eklezję w Bożym Planie Zbawienia, uniezależniając ją od ludzkich decy­zji, od przypadków niezgody czy pychy. Refleksja nad jednością, poparta analiza biblijną i patrystyczną, pozwala też w inny sposób odnieść się do wydarzeń roku 1054. Ich „schizmatyckość” w świetle tekstów z epoki, jawi się raczej jako gorąca dyskusja obu zaintere­sowanych stron, które pragną wspólnie, w sposób duchowy odpowiedzieć na wyzwania ich epoki, epoki reformy gregoriańskiej po stronie rzymskokatolic­kiej czy „złotego wieku Bizancjum”, także teologii zapewniającemu odpowied­ni rozwój.Można więc uznać, iż lepiej nazwać „Schizmę” po prostu podziałem, a ostre wypowiedzi hierarchów uznać za wyraz troski o właściwy kształt Eklezji, zwłaszcza w kontekście rodzącej się potęgi Normanów czy narastających tenden­cji cezaropapistycznych. Autor nie ukrywa w konkluzji, iż na okresie „złotego wieku Bizancjum” po­jawiła się pierwsza, poważniejsza rysa, jednak jedności kościelnej nic nie jest w stanie naruszyć…