Praktyki magiczne przeciwko zdrowiu i życiu człowieka w późnym antyku na przykładzie prawodawstwa kościelnego
Monika Ożóg
independent researcher , PolskaAbstrakt
Zachowania magiczne były od niepamiętnych czasów elementem kultury. Świadectwa w postaci amuletów, różnych narzędzi czy zaklęć systematycznie są odkrywane. Magia przenikając w świat religii, stawała się jej elementem, z czasem aż do tego stopnia, że w zależności od okresu historycznego, nie sposób odróżnić jednej od drugiej. W niniejszym artykule zostały poddanie analizie, z perspektywy ustawodawstwa kościelnego, praktyki magiczne szkodzące zdrowiu i życiu. Oczywiście przepisy prawne mają na celu eliminację błędów i zagrożeń przez co przedstawiają obraz jednostronny nie oddający wszystkich aspektów życia. Niewątpliwie jednak odnoszą się do zagrożeń realnych i przez to poszerzają wiedzę o epoce. W przedstawionym tekście wzięto pod uwagę takie praktyki magiczne, które celowo i umyślnie miały szkodzić konkretnym osobom.
Słowa kluczowe:
praktyki magiczne, synody, sobory, księgi pokutne, prawodawstwo kościelne, późny antykBibliografia
Audet J.-P., La Didachè. Instructions des Apôtres, Paris 1958
Baron A., Magia i czary w “Konstytucjach apostolskich”, in: Zabobony, czary i magia w Kościele starożytnym, ed. M. Ożóg – N. Widok, Opole 2013, 75-95
Canones Basilii, SCL 3, ed. A. Baron – H. Pietras, ŹMT 49, Kraków 2009
Caspar Ph., L’embryon au IIème siècle, Paris 2002
Concilium Eliberitanum (306), SCL 1, ed. A. Baron – H. Pietras, ŹMT 37, Kraków 2006
The Council in Trullo revisited, ed. G. Nedungatt – M. Featherstone, Roma 1995
Desanti L., Sileat omnibus perpetuo divinandi curiositas. Indovini e sanzioni nel diritto romano, Milano 1990
Didache, in: Constitutiones Apostolorum VII 3, 1-2, SCL 2, ed. A. Baron – H. Pietras, ŹMT 42, Kraków 2007
Escribano Paño M.V., Heretical texts and maleficium in the „Codex Theodosianus” (CTh. 16.5.34), in: Magical practice in the Latin West. Papers from the international conference held at the University of Zaragoza 30.09-1.10.2005, ed. R.L. Gordon – F.M. Simón, Leiden 2010, 105-138 (Crossref)
Excarpsum Egberti, SCL 5, 187
Frazer J.G., The Golden Bough, vol. 1: The Magic Art and the Evolution of Kings, New York 1935
Jońca M., Przestępstwo znieważenia grobu w rzymskim prawie karnym, Lublin 2013
Kalleres D.S., Drunken Hags with Amulets and Prostitutes with Erotic Spells: The Re-Feminization of Magic in Late Antique Christian Homilies, in: Daughters of Hecate: Women and Magic in the Ancient World, ed. K.B. Stratton – D.S. Kalleres, Oxford 2014 (Crossref)
Kieckhefer R., La magia nel medioevo, Roma 2003
Lee-Stecum P., Dangerous Reputations: Charioteers and Magic in Fourth-Century Rome, „Greece & Rome” 53 (2006) fasc. 2, 224-234 (Crossref)
Longosz S., Aborcja i porzucanie dzieci w staro¬żytności pogańskiej i chrześcijańskiej. Materiały bibliograficzne, RT 51 (2004) vol. 10, 279-291
Longosz S., Ojcowie Kościoła a przerywanie ciąży, cz. 1: Okres przedchrześcijański, Vox Patrum 8-9 (1985) 231-294 (Crossref)
Longosz S., Prawo rzymskie wobec aborcji, w: Contra leges et bonos mores. Przestępstwa obyczajowe w starożytnej Grecji i Rzymie, ed. H. Kowalski – M. Kuryłowicz, Lublin 2005, 209-220
Marasco G., La condanna della magia nei concili occidental del IV secolo D.C., SEA 78, Roma 2002
McKenna S., Paganism and Pagan Survivals in Spain up to the Fall of the Visigothic Kingdom, Washington 1938
Pauli Sententiae, ed. S. Riccobono, Fontes Iuris Romani Anteiustiniani, vol. 2, Florentiae 1964
Poenitentiale Burgundense (ca. 700-725), SCL 5, 262
Poenitentiale Egberti, SCL 5, 234
Poenitentiale Floriacense (ca. 775-800), SCL 5, 279
Poenitentiale Merseburgense (VIII s.), SCL 5, 290
Poenitentiale Sancti Columbani (ca. 543-615), SCL 5, 33-34
Poenitentiale Silense (ca. 1060-1065), SCL 5, 462
Poenitentiale Vinniani (Finnian) (ante 550) XX, SCL 5, ed. A. Baron – H. Pietras, ŹMT 58, Kraków 2011
Porena P., Le origini della prefettura del pretorio tardoantica, Roma 2003
Seeck O., Regesten der Kaiser und Päpste für die Jahre 311 bis 476 n. Chr. Vorarbeit zu einer Prosopographie der christlichen Kaiserzeit, Stuttgart 1919
Stachura M., Wrogowie porządku rzymskiego. Studium zjawiska agresji językowej w Kodeksie Teodozjusza, Nowelach Postteodozjańskich i Konstytucjach Sirmondiańskich, Kraków 2010
The Irish Penitenials, transl. L. Bieler (with emendations M. Fijak), Scriptores Latini Hiberniae 5, Dublin 1963
The Theodosian Code and Novels and the Sirmondian Constitutions, Princeton University Press 1952
Wiśniewski R., Wróżbiarstwo chrześcijańskie w późnym antyku czyli jak poznać przyszłość i nie utracić zbawienia, Warszawa 2013 (Crossref)
Wygralak P., Stanowisko Kościoła wobec idolatrii i magii na terenach Galii i Hiszpanii w późnej starożytności chrześcijańskiej (VI-VII w.), Poznań 2011
Wypustek A., Magia antyczna, Wrocław 2001
independent researcher
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
