Okoliczności zwołania Soboru Nicejskiego
Józef Grzywaczewski
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie , PolskaAbstrakt
The article presents the circumstances of the Council of Nicaea. There was a tradition to compose symbols of the faith (symbola fidei), and to organize synods. The Council of Nicaea was convoked by Emperor Constantine in cooperation with Pope Silvestre. After the victory on Licinius, Constantine wanted to arrange public and religious matters of the Empire. He was not a Christian but he was friendly to Christianity as a religion which he considered to be profitable for the Empire. He possessed the title of Pontifex maximus which authorized him to intervene not only in pagan cults, but also in ecclesiastical affaires. In spite of that, there were three main conflicts in that time: the date of the Passover, Donatism and Arianism. Donatism was a schism born in Latin Africa having a national background; it was a movement of the local population against the Roman administration. Arianism, born in Greek Africa, was inspired by philosophy, especially by Neo-Platonism. Constantine was welcomed by the Pope and other bishops because his actions were useful for the Church. People were waiting for the Council of Nicaea with hope.
Słowa kluczowe:
symbol wiary, synod, Nicea, donatyzm, arianizm, Konstantyn, AriuszBibliografia
Acta Synodalia, red. A. Baron – H. Pietras, Kraków 2006
Alexander Alexandrinus, Epistula ad Alexandrum Thessalonicensem (Byzantinum), w: Theodoretus, HE I 4, ed. L. Parmentier – G.C. Hassen, SCh 501, Paris 2006
Alexander Alexandrinus, Epistula encyclica
Arius, Epistula ad Eusebium, w: Theodoretus, HE I 5, ed. L. Parmentier – G.C. Hassen, SCh 501, Paris 2006
Arius, Thalia, w: Athanasius Alexandrinus, De synodis Arimini in Italia et Seleuciae in Isa¬uria
Asteriusz z Kapadocji, De synodis Arimini in Italia et Seleuciae in Isauria
Athanasius Alexandrinus, Apologia ad Constantium, ed. J.-M. Szymusiak, SCh 56, Paris 1958, 106, tłum. S. Kalinkowski: Apologia do Konstancjusza, w: Św. Atanazy, Apologie, PSP 21, Warszawa 1979
Athanasius Alexandrinus, De synodis Arimini in Italia et Seleuciae in Isauria, ŹMT 60, tłum. i opracowanie P. Szewczyk, Kraków 2011
Athanasius Alexandrinus, Orationes contra Arianos
Augustinus, Contra Cresconium
Béraudy R., L’initiation chrétienne, w: L’Église en prière, dir. A.-G. Martimort, Paris 1962
Boularand É., L’hérésie d’Arius et la foi de Nicée, Paris 1972
Coleti N., Sacrosancta Concilia ad regiam editionem exacta, t. 1-23, Venetiae 1728-1733
Concilium Arlatense (314) Epistula synodi Arelatensis ad Silvestrum papam, w: Dokumenty synodów od 50 do 381 roku, układ i opracowanie A. Baron – H. Pietras, ŹMT 37 (= SCL 1), Kraków 2006
Crabbe P., Concilia omnia, tam generalia quam particularia, vol. 1-3 Coloniae Agrippinae 1551
Crouzel H., Origène et Plotin. Comparaisons doctrinales, Paris 1991
Daniélou J., Historia Kościoła, tłum. M. Tarnowska, I, Warszawa 1984
De haeresibus, ed. R. Le Coz, w: Jean Damascène, Écrits sur l’islam, SCh 383, Paris 1992
Denzinger H., Symboles et définitions de la foi catholique, trad. J. Hoffmann, Paris 1977
Dokumenty Soborów Powszechnych, I-IV, red. A. Baron – H. Pietras, Kraków 2001-2005
Epitome canonum omnium qui in conciliis generalibus ac provincialibus, in Decreto Gratiani, in Decretalibus, in Epistolis, in Constitutionibus Romanorum Pontificum usque ad SS. D.N. Alexandri VII annum quartum continentur, Romae 1659
Eusebius Caesariensis, HE, ed. G. Bardy, SCh 41, Paris 1955, 216-217, tłum. A. Lisiecki: Euzebiusz z Cezarei, Historia kościelna, POK 3, Poznań 1924
Eusebius Caesariensis, Vita Constantini, ed. L.M.-J. Rondeau, SCh 559, Paris 2013. tłum. T. Wnętrzak: Euzebiusz z Cezarei, Życie Konstantyna, ŹMT 44, Kraków 2007
Grzywaczewski J., La relation du Fils au Père dans les conceptions théologiques des origines au Concile de Nicée, Paris 2012
Hefele J., Konziliengesichte, Freiburg im Breisagau 1855
Hieronim, De viris illustribus
Justyn Męczennik, Dialogus cum Tryphone Judaeo, PG 6, 614C, tłum. L. Misiarczyk: Justyn Męczennik, 1 i 2 Apologia. Dialog z Żydem Tryfonem, Warszawa 2012
Kelly J., Początki doktryny chrześcijańskiej, tłum. J. Mrukówna, Warszawa 1988
Kołosowski T., Od wolności wyboru wyznania do przymusu religijnego. Ewolucja poglądów Augustyna z Hippony podczas schizmy donatystycznej w Afryce rzymskiej, Piła 2000
Krawczuk A., Konstantyn Wielki, Warszawa 1987
Krawczuk A., Kronika starożytnego Rzymu, Warszawa 1994
La christologie et la Trinité chez les Pères, dir. M.-A. Vannier, Paris 2013
Lactantius, De mortibus persecutorum, ed. J. Moreau, SCh 39, Paris 1954
Mansi G., Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio, t. 1-31, Venetiae 1759-1798
Martin A., Athanase d’Alexandrie et l’Église d’Égypte au IVe siècle (328-373), Rome 1996
Moisset J.-P., Histoire du catholicisme, Paris 2006
Nyman J., The Synod of Antioch (324-325) and the Council of Nicaea (325), StPatr 4 (1961)
Optatus Milevitanus, Contra Parmenianum Donatistam, ed. M. Labrousse, SCh 412, Paris 1995, 208, tłum. A. Gołda, ŹMT 56, Kraków 2011
Origenes, Commentarii in Joannem, ed. C. Blanc, SCh 120bis, Paris 1996
Paul of Samosata, w: Oxford Dictionary of the Christian Church, ed. E.A. Livingstone, Oxford 1997
Philo Alexandrinus, De opificio mundi
Philostorgius, HE, ed. J. Bidez, SCh 564, Paris 2013
Pietras H., List Konstantyna do Aleksandra i Ariusza a zwołanie Soboru Nicejskiego, Vox Patrum 49 (2006) 531-548 (Crossref)
Pietras H., Sobór Nicejski (325). Kontekst religijny i polityczny, dokumenty, komentarze, Kra-ków 2012
Pietri Ch., L’échec de l’unité impériale en Afrique. La résistance donatiste, w: L’Histoire du Christianisme
Pietri L., La géographie nouvelle. L’Orient, w: L’Histoire du Christianisme, dir. J.-M. Mayeur – Ch. et L. Pietri – A. Vauchez – M. Venard, II, Paris 1995
Poulet Ch., Histoire du christianisme, I, Paris 1932
Ruciman S., Teokracja bizantyjska, tłum. M. Radożycka, Warszawa 1982
Rudolf K., Die Gnosis, Leipzig 1980
Socrates, HE, ed. G.C. Hansen, SCh 477, Paris 2004, 50-52, tłum. S.J. Kazikowski: Sokrates Scholastyk, Historia Kościoła, Warszawa 1986
Sozomenus, HE, ed. J. Bidez, SCh 306, Paris 1983, 124, tłum. S. Kazikowski: Hermiasz Sozomen, Historia Kościoła, Warszawa 1980
Starowieyski M., Sobory Kościoła niepodzielonego, cz. 1: Dzieje, Tarnów 1994
Szczur P., Subordynacjanizm, EK XVIII 1141
Tanner N., Conciles et synodes, Paris 2000
Ware K., L’orthodoxie. L’Église des sept Conciles, trad. F. Lhoest, Paris 2002
Woliński J., Od ekonomii do teologii (III wiek), w: Bóg zbawienia, red. J. Woliński – B. Sesboüé, tłum. P. Rak, Kraków 1999
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.