Zwrot, którego nie było. Korzenie Credo niecejskiego w pismach apologetów greckich
Leszek Misiarczyk
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie , PolskaAbstrakt
W tekstach apologetów greckich II w. jest wyraźnie powiedziane, że Logos został zrodzony z Ojca, a Justyn i Tacjan na opisanie tego procesu używają zazwyczaj greckiego czasownika gennao (rodzić), nigdy zaś ktizo (stwarzać). Justyn Męczennik jest pierwszym autorem chrześcijańskim, który użył zwrotów „zrodzony z woli Ojca”, „według woli Ojca”, „z Ojca, Jego wolą i mocą”. W Dialogu z Żydem Tryfonem 128, 4 pośrednio potwierdza on, że Syn został zrodzony z substancji Ojca i używa po raz pierwszy w tekstach chrześcijańskich terminu “substancja Ojca” (oÙs…a), aby opisać naturę Boga. Precyzuje również, że to zrodzenie Syna z Ojca dokonało się nie przez odcięcie albo całkowite oddzielenie się, ale przez uczestnictwo, podobnie jak nowy ogień zapala się od starego nie umniejszając jego natury. Ten Syn zrodzony z Ojca jest według Justyna numerycznie odrębny od Niego i różni się od Niego nie tylko imieniem, ale rzeczywistym nowym istnieniem choć nadal uczestniczy w tej samej niepodzielnej substancji. Tak więc przynajmniej w tych dwóch punktach: Syn „został zrodzony z Ojca” i “został zrodzony z substancji Ojca” Credo Nicejskie nie jest żadnym teologicznym punktem zwrotnym, a potwierdza jedynie teologiczne idee wypracowane już przez Justyna i Tacjana w II wieku.
Słowa kluczowe:
Apologeci, Credo Nicejskie, Justyn Męczennik, TacjanBibliografia
Beatrice P.F., The Word “homoou¬sios” from Hellenism to Christianity, ChH 71 (2002) 243-272
Bernard L.W., Justin Martyr. His life and Thought, London – New York 1967
Bienert W.A., Das vornicaenische homoousios als Ausdruck der Rechtgläubigkeit, ZKG 90 (1979) 151-175
Bolgiani F., Taziano, NDPAC II 5205-5209
Edwards M., Justin’s Logos and the Word of God, JECS 3 (1995) 261-280
Elze M., Tatian und seine Theologie, Göttingen 1960
Eusebius Caesariensis, Epistula ad Caesarienses, in: Socrates Scholasticus, HE I 8, 46- 50, ed. G.Ch. Hansen, GCS NF 1, Berlin 1995
Goodspeed E., Index Apologeticus, Leipzig 1912
Goodspeed E., Index Patristicus sive Clavis Patrum Apostolicorum operum, Peabody 1993
Goode¬nough E., The Theology of Justin Martyr, Amsterdam 1968
Hawthorne G.F., Tatians and his Discourse to the Greeks, HTR 57 (1964) 161-188
Iustinus Martyr, Apologia
Iustinus Martyr, Dialogus cum Tryphone Iudeo
Kerszets P., Law and Arbitrariness in the Persecution of Christians and Justin’s First Apology, VetCh 19 (1965)
Keresztes P., The literary genre of Justin’s First Apology, VetCh 19 (1965) 99- 100; idem, The so-called Second Apology, “Latomus” 24 (1965) 858-869
Marcovich M., Iustini Martyris. Dialogus cum Tryphone, PTS 47, Berlin – New York 1997
Marcovich M., Tatiani Oratio Ad Graecos, PTS 43, Berlin – New York 1995
Malherbe A.J., Athenagoras on the pagan poets and philosophers, in: Kyriakon. Fest¬schrift J. Quasten, ed. P. Granfield – J.A. Jungmann, Bd. 1, Münster 1970, 214-225
Marcovich M., Iustini Martyris. Apologiae pro Christianis, Patristische Texte und Studien 38 (= PTS), Berlin – New York 1994
Munier Ch., Introduction, in: Saint Justin, Apologie pur les Chrétiennes. Éditions et traduction, Fribourg 1995
Pietras H. – Baron A., Wprowadzenie, in: Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst grecki, łaciński i polski, t. 1 (= DSP), Kraków 2001
Powell D., Athenagoras and the Philosophers, “Church Quarterly Review” 168 (1961) 282-289
Simonetti M., Homoousios, DPAC II 2498-2499
Stead G.C., Divine substance, Oxford 1977
Stead G.C., The Concept of Divine Substance, VetCh 29 (1975) 1-14
Tatianus, Oratio ad Graecos
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
