Utopijny sen mistyka o chrześcijańskim Rzymie. Teologia polityczna Orygenesa
Jerzy Duda
John Paul II Major Seminary in Siedlce , PolskaAbstrakt
Orygenes z Aleksandrii († 253), jeden z najwybitniejszych pisarzy wczesnochrześcijańskich, w apologii Contra Celsum podjął rozważania nad teologiczną wizją państwa. Dominuje w niej idea afirmacji oraz wola współpracy dla wspólnego dobra. W myśl nauczania biblijnego Adamantios podkreśla Boskie pochodzenie władzy, której należy się szacunek i lojalność. W przypadku jednak nadużycia kompetencji państwa w kwestii sumienia i wyznania obywateli, chrześcijanin winien bardziej słuchać Boga. Religia domaga się wolności i uszanowania jej zasad. Chrześcijaństwo nie tylko nie przeciwstawia się w swojej doktrynie założeniom państwa i jego celom, lecz może mu służyć na wielu płaszczyznach. Państwo pełniąc rolę służebną względem obywateli, do których należą chrześcijanie, szanując ich zasady życia, zyska przez to Boże błogosławieństwo, jak również najlepszych i najwartościowszych obywateli. Ideałem, który kreśli Orygenes, byłoby zbudowanie instytucji państwa na wartościach Chrystusowych, z chrześcijańskim władcą na czele. Świat rzymski, a szczególnie jego elity, muszą zrozumieć, iż chrześcijaństwo, które ciągle jest jeszcze w ogromnej mniejszości, jest pragmatycznie potrzebne Imperium, a Imperium chrześcijaństwu. Rzym, jeśli chce ocaleć i zwyciężyć swoich wrogów, winien stać się chrześcijański. Kościół, według Scholarchy z Aleksandrii, może być źródłem scalenia i unifikacji społeczeństwa, co zawsze stanowi podstawę siły i trwałości państwa. W tym miejscu historii myśl taka była jedynie teoretycznym marzeniem. Jednak w niedługim czasie cesarz Konstantyn, który przejdzie do historii z przydomkiem Wielki, podejmie próbę urzeczywistnienia tego ideału.
Słowa kluczowe:
Orygenes, teologia patrystyczna, Kościół starożytny, polityka, państwo chrześcijańskieBibliografia
Baslez M., Prześladowania w starożytności. Ofiary, bohaterowie, męczennicy, transl. by E. Łukaszyk, Kraków 2009
Chadwick H., Kościół w epoce wczesnego chrześcijaństwa, transl. by A. Wypustek, Warszawa 2004
Clemens Romanus, Epistula ad Corinthios, ed. A. Jaubert, SCh 167, Paris 1971
Crouzel H., Orygenes, transl. by J. Margański, Kraków 2004
Daniélou J. – Marrou H.I., Historia Kościoła. Od początku do roku 600, transl. by M. Tarnowska, Warszawa 1986
Didache, ed. W. Rordorf – A. Tuilier, SCh 248, Paris 1978
Dodds E.R., Pogaństwo i chrześcijaństwo w epoce niepokoju, transl. by J. Partyka, Kraków 2004
Eusebius Caesariensis, HE, ed. G. Bardy, SCh 41, Paris 1955
Hippolytus Romanus, Commentarii in Danielem, ed. M. Lefèvre, SCh 14, Paris 1947
Hippolytus Romanus, De Christo et Antichristo, ed. H. Achelis, GCS 1, Leipzig 1897
Justinus Martyr, Apologiae, PG 6
Origenes, Contra Celsum, ed. M. Borret, SCh 150, Paris 1969
Rahner H., Kościół i państwo we wczesnym chrześcijaństwie, transl. by M. Radożycka, Warszawa 1986
Rudolph K., Gnoza, transl. by G. Sowiński, Kraków 2003
Ruggiero F., Szaleństwo chrześcijan. Poganie wobec chrześcijaństwa w pierwszych pięciu wiekach, transl. by E. Łukaszyk, Kraków 2007
Stanula E., Wstęp, in: Orygenes, Zachęta do męczeństwa, PSP 24, Warszawa 1980
Tertullianus, Ad Scapulam, PL 1
Tertullianus, Apologeticum, ed. H. Hoppe, CSEL 69, Vindobonae – Lipsiae 1939
Tertullianus, De cultu feminarum, ed. M. Turcan, SCh 173, Paris 1971
Theophilus Antiochenus, Ad Autolycum, ed. G. Bardy, SCh 20, Paris 1948
Myszor W., Europa. Pierwotne chrześcijaństwo. Idee i życie społeczne chrześcijan II i III w., Warszawa 2000
Żywczyński M., Kościół i społeczeństwo pierwszych wieków, Warszawa 1985
Żywczyński M., Szkice z dziejów radykalizmu chrześcijańskiego, Warszawa 1976
John Paul II Major Seminary in Siedlce
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
