Pelagiusz widziany oczami św. Augustyna, św. Hieronima, Pawła Orozjusza i Mariusza Mercatora
Rafał Toczko
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu , PolskaAbstrakt
This paper aims at presenting the pecularities of the image of Pelagius as a heretic in the anti-Pelagian works of Augustine, Jerome, Paul Orosius and Marius Mercator. The circumstances of every analyzed writing are taken under consideration, for the date of composition and the size of a given polemics matter and influence the rhetorical strategies of the writers. The analysis is based on two categories, namely the similiarities and the differences between the portrayal of Pelagius. The contents of these works are interpreted from the perspective of their rhetorical form and literary techniques inherent in them and not from the perspective of a historian of theology. The analysis enables to conclude that Augustine’s portrayal is the most coherent, persuasive an detailed of all the considered heretical images. It is also the most elegant, e.g. Augustine – contrary to all other three writers – refrains from deriding the physical features of Pelagius or his origins. The Augustine’s Pelagius is presented as the most dangerous new heretic and the arguments a persona are best fitted with the theological layer of polemics. One must, however, bear in mind that Augustine’s works against Pelagius are far more numerous and longer than any other writer’s.
Słowa kluczowe:
Pelagiusz, Augustyn, Hieronim, Paweł Orozjusz, Mariusz MercatorBibliografia
Augustinus, Contra Juliani responsionem imperfectum opus
Augustinus, De gestis Pelagii
Augustinus, De gratia Christi, CSEL 42
Augustinus, De natura et gratia
Augustinus, De nuptiis et concupiscentia
Augustinus, Enarrationes in Ps.
Augustinus, Epistula
Augustinus, Opus imperfectum
Augustinus, Sermo
Brown P., Pelagius and his supporters: aims and environment, JTS 19 (1968) 93-114
Brown P., The rise and function of Holy Man in late antiquity, JRS 61 (1971) 80-101
Caruso G., Girolamo antipelagiano, „Augustinianum” 49 (2009) 83-89
Cavallera F., S. Jérôme. Sa vie et son oeuvre, II, Louvain 1922
Dunn G.D., Augustine, Cyril of Alexandria, and the Pelagian controversy, AugSt 37 (2006) 63-88
Evansa R.F., Pelagius: inquiries and reappraisals, New York 1968
Hieronymus, Dialogus adversus Pelagianos, PL 23
Hieronymus, Epistula
Hieronymus, In Hieremiam prophetam
Honnay G., Caelestius discipulus Pelagii, „Augustiniana” 44 (1994) 271-302
Jeanjean B., Saint Jérôme et l’hérésie, Paris 1999
Longosz S., Inwektywa, EK VII 413-417
Longosz S., Zarys historii inwektywy wczesnochrześcijańskiej, RTK 43 (1996) z. 2
Marius Mercator, Comminotorium, PL 48
Marius Mercator, Commonitorium super nomine Caelestii (= Commonitorium II adver¬sus haeresim Pelagii et Caelestii), PL 48
Marius Mercator, Liber subnotationum sub verba Juliani (= Commonitorium I adversus haeresim Pelagii et Caelestii), PL 48
Moreschini C., Il contributo di Girolamo alla polemica antipelagiana, CNS 3 (1982) 61-71
Opelt I., Die Polemik in der christlichen lateinischen Literatur von Tertullian bis Augus¬tin, Heidelberg 1980
Opelt I., Hieronymus Streitschriften, Heidelberg 1973
Orosius, Liber apologeticus contra Pelagianos
Seliga S., De invectiva Hieronymiana, CT 16 (1935) 145-181
Seliga S., Quibus contumeliis Hieronymus adversarios carpserit?, „Eos” 34 (1932-1933) 395-412
Stachura M., Wrogowie porządku rzym¬skiego. Studium zjawiska agresji językowej w Kodeksie Teodozjusza, Nowelach Postteodozjańskich i Konstytucjach Sirmondiańskich, Kraków 2010
Süss W., Der heilige Hieronymus und die Formen seiner Polemik, „Giessener Beiträge zur deutschen Philologie” 60 (1938) 212-238
Tertullianus, Adversus Hermogenem
Tertullianus, De anima
Toczko R., Heretic as bad rhetorician: how Augustine discredited Pelagius, AugSt 42 (2011) 211-231
Toczko R., Jak zostać heretykiem. Przypadek Pelagiusza, Toruń 2012
Wickham L., Pelagianism in the East, w: The making of orthodoxy. Essays in honour of Henry Chadwick, ed. R. Williams, Cambridge 2002, 200-213
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
