Die Mädchenerziehung in der Lehre Johannes Chrisostomus

Anna Z. Zmorzanka

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Poland


Abstract

Die Verfasserin zeigt bei der Besprechung der Lehre des hl. Johannes Chrisostomus zum Thema der Mädchenerzierhung, dass sie ihre Grundlagen in der biblischen Anthropologie hatte. In Bezug auf drei ersten Abschnitte des Buches Genesis und auf Kommentare des hl. Paulus deutet er darauf, dass die Frau wie der Mann nach dem Bild und Ähnlichkeit des Schöpfers geschaffen ist und zweitens, dass die nach dem Fall aus dem Paradies die Freiheit verloren hat ( die mit dem Sein als das Bild verbunden ist) und dadurch wurde sie dem Mann un­tertan (Johannes Chrisostomus fügt noch das Lehrverbot und Befehl des Lernens zu Hause hinzu) und nahm neue Berufung zur Ehe und Mutterschaft an, verlor sie aber die Fähigkeit nicht, dem Gott durch Tugenden angleichen. Die Verfasserin bespricht dann drei Gruppen der Fragen, die nach der Analyse der Meinungen des Antiochieners zum Thema der Erziehung zu unterscheiden sind. Es sind die Erzieher – vor allem der Vater, die Mutter und der Ehemann, die Erzeihungsziele – solche wie geistig-moralische Entwicklung und praktische Fähigkeiten, verbun­den mit dem weiblichen Geschlecht zuständigen Aufgaben und auch die Methoden (Beobachtung des Kindes, sog. „Torsperren”, also das Kontrollieren dessen, was das Kind mit Sinnen erkennt, die Belehrungen und Mahnungen und auch Verfahren der „stufenweisen Begrenzung”, das beim Abgewöhnen von schlechten Gewohnheiten und Neigungen verwendet ist.

Keywords:

Johannes Chrisostomus, Mädchenerziehung

Abengochera S., Ideas pedagógicas de S. Crisóstomo, „Helmantica” 12 (1961) 343-360
Arystoteles, Politica
Best E.E., Cicero, Livy and educated Roman Women, „Classical Journal” 65 (1970)
Błaszczyk I., Seneka o wychowaniu w rodzinie rzymskiej, Bydgoszcz 2003
Bober A., Rodzina Kościołem domowym według św. Jana Chryzostoma, VoxP 5 (1985) z. 8-9
Bugaj R., Hermetyzm, t. 1, Warszawa 1998
Ceran W., Przykłady z życia wzięte w nauczaniu św. Jana Chryzostoma, w: Czasy Jana Chryzostoma i jego pasterska pedagogika, red. N. Widok, Opole 2008
Cicero, De Republica
Cioffi A., Il „De inani gloria et de educandis liberis” di Giovanni Crisostomo: famiglia e società, „Nicolas” 7 (1979)
Czuj J., Poglądy wychowawcze św. Jana Chryzostoma, „Przegląd Katechetyczny” 31 (1943)
Dillon J.T., Musonius Rufus and education in the Good Life:a model of teaching and living virtue, Dallas 2004
Diogenes Laertius, De vita philoso¬phorum
Dumortier J., L’education des enfants an IV siècle. Le témoignage de saint Jean Chrysostome, „Revue des sciences humaines” 45 (1947) 222-238
Dzielska M., Aleksandryjki – uczone i nieznane, w: Byzantina Europaea. Księga Jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Waldemarowi Ceranowi, red. M. Kokoszko – M.J. Leszka, Łódź 2007
Dzielska M., Hypatia z Aleksandrii, Kraków 2006
Eckmann A., Starożytna rodzina grecka i rzymska, VoxP 5 (1985) z. 8-9, 29-49
Engel E.M., Women’s Role in the Home and State: Stoic Theory reconsidered, „Harvard Studies in Classical Philology” 101 (2003) 267-288
Epictetus, Diatribae
Falanga M., Il pensiero pedagogico di Giovanni Crisostomo, Bari 1981
Frank R.S., Education of women according to Plato, w: R.C. Lodge, Plato’s theory of education, London 2000
Gasparo G.S., La donna nell’esegesi patristica di Gen 1-3, w: La Donna nel pensiero cristiano antico, a cura di U. Mattioli, Genova 1992, 17-51
Grant R.M., A woman of Rome. The Matron i Justin, 2 Apology 2. 1-9, ChH 54 (1985) 461-472
Grzegorz z Nyssy, Oratio de beatitudinibus
Hallet J.P., Fathers and daughters in Roman Society: women and the elite Family, Princeton 1984
Hare B.W., St. John Chrysostom on Education, „Prudentia” 6 (1974)
Harrison-Nonna V., Women and the Image of God according to St. John Chrysostom, w: In Lordly Eloquence. Essays on Patristic Exegesis in honour of Robert Louis Wilken, ed. P. Blowers, Grand Rapids 2002, 259-279
Hieronim, Epistula ad Laetam
Hinson E.G., Women biblical scholars in the late fourth century: the Arentine Circle, StPatr 33 (1997)
Homerus, Ilias
Homerus, Odysseia
Hülster A., Die pädagogische Grundsätze des hl. Chrysostomus, ThG 3 (1911) 203-227
Ireaneus, Adversus haereses
Jaeger W., Paideia, tłum. M. Plezia – H. Bednarek, Warszawa 2001
Jan Chryzostom, De Anna sermones
Jan Chryzostom, De educandis liberis, SCh 188
Jan Chryzostom, De inani gloria et de educandis liberis, ed. A.M. Malingrey, SCh 188, Paris 1972
Jan Chryzostom, De Maccabeis, PG 50
Jan Chryzostom, De sacerdotio, SCh 272
Jan Chryzostom, De ss. Martyribus Berenice et Prosdoce, PG 50
Jan Chryzostom, In Epistolam ad Colossenses hom., PG 62
Jan Chryzostom, In Epistulam ad Ephesios hom., PG 62
Jan Chryzostom, In Epistolam ad Romanos hom., PG 60, tłum. T. Sinko, Św. Jan Chryzostom, Homilie na list św. Pawła do Rzymian, oprac. A. Baron, Kraków 1995
Jan Chryzostom, In Epistulam I ad Corinthios hom.
Jan Chryzostom, In Epistulam 1 ad Timotheum hom., PG 62, tłum. T. Sinko, Św. Jan Złotousty, Homilie na Listy Pasterskie św. Pawła i na List do Filemona, Kraków 1949
Jan Chryzostom, In Ephesios hom.
Jan Chryzostom, In Genesim hom., SCh 433
Jan Chryzostom, In Genesim sermones, SCh 433, PG 54, tłum. S. Kaczmarek, Homilie na Księgę Rodzaju. Seria pierwsza Rdz 1-3, ŹMT 45, Kraków 2008
Jan Chryzostom, In illud: „Propter fornicationes uxorem”, PG 51
Jan Chryzostom, In illud: „Vidua eligatur”, PG 51
Jan Chryzostom, In Joannem hom., PG 59
Jan Chryzostom, In Matthaeum hom., PG 57
Jan Chryzostom, In Titum hom.
Jan Chryzostom, Quales ducendae sint uxores, PG 51
Jan Chryzostom, Quod regulares feminae viris cohabitare non debeant, PG 47, tłum. R. Sawa, VoxP 16 (1996) t. 30-31
Jundziłł J., Pochwała matek w literaturze czasów rzymskich – główne trendy rozwojowe, w: Rodzina w starożytnym Rzymie, Bydgoszcz 1993, 257-268
Kaczmarek S., Autor i odbiorcy homilii (wstęp), ŹMT 45
Kania W., Pierwsza rodzinna katecheza domowa w ujęciu Jana Chryzostoma, VoxP 5 (1985) z. 8-9
Karras V., Male domina¬tion of woman in the writings of Saint John Chrysostom, „The Greek Orthodox Theological Review” 36 (1991) 131-140
Kołosowski T., Wychowanie religijno-moralne dzieci w rodzinie w świetle traktatu „O wychowaniu dzieci” św. Jana Chryzostoma, „Seminare” 17 (2001) 405-420
Korus K., Poglądy Plutarcha na rolę ojca w rodzinie, w: Rodzina w starożytnym Rzymie, red. J. Jundziłł, Bydgoszcz 1992
Korus K., Program wychowawczy Plutarcha z Cheronei, Wrocław 1978
Kosznicki M., Kształcenie i wychowanie w literaturze zachodniego chrześcijaństwa od I do IV wieku, Gdańsk 1999
Krykowski J., Nauka św. Jana Chryzostoma o małżeństwie, wychowaniu dzieci i ascezie, BOK 19
La coppia umana in sant Ambrogio, w: Etica sessuale e matrimonio nel cristianesimo delle origini, ed. R. Cantalamessa, Milano 1976, 180-211
Laktancjusz, Divinae Institutiones
Longosz S., Rodzina wczesnochrzescijańska Kościołem domowym, RT 51 (2004) z. 10, 36-50
Longosz S., Widowiska teatralne zagrożeniem dla życia rodzinnego według św. Jana Chryzostoma, w: Chrześcijanie a życie publiczne w Cesarstwie Rzymskim III-IV wieku, red. J. Śrutwa, Lublin 1988, 135-198
Lucianus, Dialogi meretricii
Lutosławski K., Wychowanie Ojców Kapadockich, AK 3 (1911) t. 5
Marrou H.I., Historia wychowania w starożytności, tłum. S. Łoś, Warszawa 1969
Mayer W., Constantinopolitan women in Chrysostom’s circle, VigCh 53 (1999) 265-288
Mikocki T., Zgodna, pobozna, skromna, piękna: propaganda cnót żeńskich w sztuce rzymskiej, Wrocław 1997
Milazzo V., Educare una vergine: precetti e modeli in Ambrogio e Gerolamo, Catania 2002
Militello C., Donna e Chiesa: la testimonianza di Giovanni Crisostomo, Palermo 1985
Monaci Castagno A., Paideia classica ed esercizio pastorale nel IV secolo: il concetto di „syne¬sis” nell’opera di Giovanni Crisostomo, RSLR 26 (1990) 429-459
Myszor W., Chrześcijanie w Cesarstwie Rzymskim II I III wieku, Katowice 2005
Pańpuch Z., Cnoty i wady, PEF II, Lublin 2001, 216-231
Platon, Leges
Platon, Meno
Platon, Respublica
Plinius Minor, Epistulae
Plutarchus, An virtus doceri possit, tłum. Z. Abramowiczówna: Plutarch, Moralia, I, Biblioteka Klasyków Filozofii 123, Warszawa 1977
Plutarchus, De amore prolis
Plutarchus, Lycurgus
Plutarchus, Mulierum virtutes
Plutarchus, Praecepta coniugalia
Pseudo-Plutarchus, De liberis educandis. Moralia
Quintilianus, Institutio oratoria
Rousseau Ph., „Learned women” and the development of a Christian culture in late antiquity, „Symbolae Osloenses” 70 (1995)
Seidlmayer J., Die Pädagogik des Johannes Chrysostomus, Münster 1926
Seneca, De clementia
Slager B., Saint Basil and John Chrysostom on the Education of Christian Children, „The Greek Orthodox Theological Review” 36 (1991) 37-56
Stanula E., Rodzina kształtująca system wartości w ujęciu św. Jana Chryzostoma, w: Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX. Materiały z konferencji naukowej Katedry Historii Wychowania WSP w Bydgoszczy (czerwiec 1993), red. J. Jundziłł, Bydgoszcz 1994, 81-94
Stępniewska A., Sylwia – matka papieża Grzegorza Wielkiego, VoxP 23 (2003) t. 44-45, 363-373
Stępniewska A., Św. Emmelia – matka Bazylego Wielkiego i Grzegorza z Nyssy, VoxP 25 (2005) t. 48, 67-77
Stępniewska A., Św. Nonna – matka Grzegorza z Nazjanzu, VoxP 28 (2008) t. 52/2, 1039-1048
Stępniewska A., Wychowanie rodzinne dziewcząt w pedagogice św. Hieronima, VoxP 5 (1985) z. 8-9, 152-176
Stepniewska A., Żeński klub inteligencji chrześcijańskiej na rzymskim Awentynie IV wieku, VoxP 22 (2002) t. 42-43, 261-292
Stobaius, Anthologia
Swetoniusz, De vita caesarum
Szczur P., Problematyka społecz¬na w późnoantycznej Antiochii na podstawie nauczania homiletycznego Jana Chryzostoma, Lublin 2008
Szymańska J., Traktat Plutarcha z Cheronei „O cnot¬ach kobiet”: wprowadzenie, „Studia Antyczne i Mediewistyczne” 2007, nr 5(40), 25-34
Taft R., Women at Church in Byzantium: where, when – and why?, DOP 52 (1998) 27-87
Turos L., Platon o wychow¬aniu, Warszawa 2001
Uciecha A., Rodzina miejscem wychowania w traktacie pedagogicznym o wychowaniu dzieci św. Jana Chryzostoma, ŚSHT 19-20 (1986-1987) 65-92
Valerius Maximus, Factorum et dictorum memorabilium
White L.M., Paul and Pater Familias, w: Paul in the Greco-Roman World, ed. J.P. Sampley, Harrisburg 2003, 457-487
Winniczuk L., Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej w Grecji i Rzymie, Warszawa 1983
Wójtowicz H., Zadania rodziny chrześcijańskiej w nauczaniu św. Jana Chryzostoma, VoxP 5 (1985) z. 8-9
Wycisk F., Rodzicielski obowiązek wychowania potomstwa w prawie rzymskim okresu republikańskiego, RTK 12 (1965) z. 5
Xenophon, De republica Lacedaemoniorum
Xenophon, Oeconomicus, tłum. S. Srebrny, w: Ksenofont, Wybór pism, oprac. J. Schnayder, BN II 39, Wrocław 1966
Xenophon, Symposium
Zincone S., Il tema dell’uomo/donna imagine di Dio nei Commenti paolini e a Gn di area antiochene (Diodoro, Crisostomo, Theodoro, Teodoreto), ASE 2 (1985) 103-113
Zmorzanka A., Marcellina, EK 11, 1226

Published
2009-12-15


Zmorzanka, A. Z. (2009). Wychowanie dziewcząt w nauczaniu Jana Chryzostoma. Vox Patrum, 53, 459–480. https://doi.org/10.31743/vp.4481

Anna Z. Zmorzanka 
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II



License

Papers published in Vox Patrum are covered by the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) licence. Authors and users can use published works licensed under the CC-BY-ND since 2018. For earlier publications, copyrights are available under fair use rights in accordance with the Act of February 4, 1994 on copyrights and related rights.