Izydora z Sewilli "O narodzinach i śmierci świętych ojców": kompozycja traktatu
Tatiana Krynicka
Katedra Filologii Klasycznej, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Gdański , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-0538-4205
Abstrakt
Utwór Izydora De ortu et obitu patrum zawiera życiorysy wybitnych biblijnych postaci od Adama do Tytusa. Zgodnie z tym, co Sewilczyk zapowiada w tytułach i przedmowie traktatu, opowiada on o pochodzeniu (ortus), charakterze, cnotach i osiągnięciach (vita), a także okolicznościach śmierci i pochówku (obitus) bohaterów, wśród których czytelnik znajdzie patriarchów, sędziów, królów, proroków, apostolów i uczniów Pana. W większości są to mężczyźni: za wyjątkiem kilku bohaterek (Estery, Judyty, Matki Jezusa Marii), którym Izydor poświęca osobne rozdziały, prezentuje on biblijne niewiasty w sposób bardzo powierzchowny. Charakterystyki bohaterów mają charakter laudacyjny. Biogramy są bardzo różnorodne, dzięki czemu tekst staje się urozmaicony i przyjemny w odbiorze. Izydor poszerza granice świata hiszpano-rzymskich czytelników, zapoznając ich z topografią Ziemi Świętej. Czas traktatu to czas zbawienia, czas Boga, który wkracza w dzieje ludzkości, oraz współpracujących z Nim - i ze sobą nawzajem - jednostek, niepowtarzalnych dzięki otrzymanym od Stwórcy darom.
Słowa kluczowe:
Izydor z Sewilli, Biblia, topografia, biografia, czas, historia zbawienia, patrologia, O narodzinach i zgonach świętych ojcówBibliografia
Biblia Sacra Vulgata, ed. R. Weber – R. Gryson – B. Fischer – H.I. Frede, Deutsche Bibelgesellschaft, Hardcover 1983.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Poznań 2008 (Biblia Tysiąclecia).
Braulio Caesaraugustanis, Renotatio librorum Divi Isidori, ed. J.C. Martín-Iglesias, CCL 113B, Turnhout 1998, s.199-206, tł. M. Starowieyski – J.M. Szymusiak, Nowy słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, Poznań 2018, s. 493-494.
De ortu et obitu prophetarum et apostolorum, ed. F. Dolbeau: „Revue d’Histoire des Textes” 16 (1986) s. 131-136.
Dioscorides Pedanios, De materia medica libri quinque, t. 1-3, ed. M. Wellmann, Berolini 1906-1907.
Hegesippi qui dicitur historiae libri V, t. 1-2, ed. V. Ussani – C. Mras, CSEL 66, Vindobonae 1932-1960.
Hieronymus, Liber de situ et nominibus locorum Hebraicorum, PL 23, 859-928.
Isidorus Hispalensis, De ortu et obitu Patrum qui in Scripturis laudibus efferuntur, PL 83, 129-156; Isidoro de Sevilla, De ortu et obitu Patrum. Vida y muerte de los santos, ed. C. Chaparro Gómez, Collection Auteurs Latins du Moyen Âge, Paris 1985.
San Isidoro de Sevilla, Etimologías, t. 1-2, ed. J. Oroz Reta – M.-A. Marcos Casquero, Biblioteca de Autores Cristianos 433-434, Madrid 1982; Isidore de Séville, Étymologies. Livre XVII. De l’ agriculture, ed. J. André, Collection Auteurs Latins du Moyen Âge, Paris 1981.
Isidorus Hispalensis, De ecclesiasticis officiis, ed. C.M. Lawson, CCL 113, Turnholti 1989.
Isidorus Hispalensis, In libros Veteri et Novi Testamenti proemia, PL 83, 155-180.
Libellus sancti Epiphanii episcopi priorum prophetarum quis ubi passus sit martyrium et sancta eorum corpora quiescunt, ed. F. Dolbeau, „Revue d’Histoire des Textes” 16 (1986) s. 115-130.
Prophetarum vitae fabulosae, indices apostolorum discipulorumque Domini Dorotheo, Epiphanio, Hippolyto aliisque vindicata, ed. T. Schermann, Bibliotheca Teubneriana, Lipsiae 1907.
Servius, In Vergilii carmina commentarii, t. 1-3, ed. G. Thilo – H. Hagen, Lipsiae 1881-1887.
André J., Lexique des termes de botanique en latin, Paris 1956.
Altaner B. – Stuiber A., Patrologia. Życie, pisma i nauka Ojców Kościoła, tł. P. Pachciarek, Warszawa 1990.
Bacilenko L.I., Kpatkij peligiozno-filocofckij clovapʹ, Mockva 2000.
Bosak P.C., Leksykon wszystkich postaci biblijnych, Kraków 2015.
Bosak P.C., Postacie Biblii. Słownik i konkordancja, t. 1-9, Pelplin 1999-2014.
Bosak P.C., Wszystkie miejsca biblijne. Słownik i konkordancja, t. 1-2, Kraków 2017.
Brzeziński D., Niedziela Palmowa Męki Pańskiej: tradycje i współczesność, „Studia Płockie” 35 (2007) s. 53-59.
Bulgakov S.N., Svet nevečernij. Sozercaniâ i umozreniâ, Moskva 1994.
Díaz y Díaz M.C., Introducción general a San Isidoro de Sevilla, w: San Isidoro de Sevilla, Etimologías, t. 1-2, J. Oroz Reta – M.-A. Marcos Casquero, Biblioteca de Autores Cristianos 433-434, Madrid 1982.
Dolbeau F., Deux opuscules latins, relatifs aux personnages de la Bible et antérieurs à Isidore de Séville, „Revue d’Histoire des Textes” 16 (1986) s. 83-139. (Crossref)
Carracedo Fraga J., Los apócrifos en la biblioteca de Isidoro de Sevilla. El testimonio del tratado De ortu et obitu patrum, „Euphrosyne” 22 (1994) s. 147-169. (Crossref)
Chaparro Gómez C., Introducción, w: Isidoro de Sevilla, De ortu et obitu Patrum. Vida y muerte de los santos, ed. C. Chaparro Gómez, Collection Auteurs Latins du Moyen Âge, Paris 1985, s. 1-101.
Curtius E.R., Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, tł. A. Borowski, Kraków 1998.
Dekkers E., Clavis patrum latinorum, Steenbrugis 1995.
Fontaine J., Isidore de Séville. Genèse et originalité de la culture hispanique au temps de Wisigoths, Turnhout 2001. (Crossref)
Górka J., Jezus i Samarytanka (J 4, 1-42): historia i inicjacja, Kraków 2008.
Jelonek T., Biblijna historia Zbawienia, Kraków 2004.
Jelonek T., Biblijne pojęcie „sacrum”, Kraków 2008.
Jelonek T., Historia literacka Biblii, Kraków 2009.
Jelonek T., Księgi historyczne Starego Testamentu, Kraków 2006.
Jelonek T., Kultura grecka a Stary Testament, Kraków 2011.
Jelonek T., Małżeństwo i rodzina w Piśmie świętym, Kraków 2007.
Jelonek T., Prorocy Starego Testamentu, Kraków 2007.
Jelonek T., Wędrówki biblijne, Kraków 2004.
Kaczor I., Kult drzew w tradycji mitologicznej i religijnej Greków i Rzymian, Folia Litteraria Polonica 3, Łódź 2001.
Krynicka T., Izydor z Sewilli, Kraków 2007.
Krynicka T., Izydor z Sewilli jako mistrz kompilacji. Organizacja materiału w „Etymologiach” na przykładzie XVII księgi „De agricultura”, VoxP 49 (2006) s. 319-333. (Crossref)
Krynicka T., Izydora z Sewilli „O narodzinach i śmierci świętych ojców”: kompendium biblijnej wiedzy oraz wademekum postępowania chrześcijanina, „Biografistyka pedagogiczna” 4 (2019) (w druku). (Crossref)
Krynicka T., Sylwetki kobiet w traktacie „O narodzinach i zgonach świętych ojców” Izydora z Sewilli, VoxP 66 (2016) s. 197-217. (Crossref)
Krynicka T., Świat roślin w XVII księdze „Etymologii” Izydora z Sewilli, Lublin 2007.
Lausberg H., Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze, tł. A. Gorzkowski, Bydgoszcz 2002.
Läpple A., Od Księgi Rodzaju do Ewangelii. Wprowadzenie do lektury Pisma Świętego, tł. J. Zychowicz, Kraków 1977.
Ledzińska A., Gramatyka wobec sztuk wyzwolonych w pismach Izydora z Sewilli. „Origo et fundamentum liberalium litterarum”, Kraków 2014.
Losskij V.N., Očerk mističeskogo bogosloviâ vostočnoj Cerkvi.Dogmatičeskoe bogoslovie, Moskva 1991.
Mras C., Praefatio, w: Hegesippi qui dicitur historiae libri V, t. 1-2, ed. V. Ussani – C. Mras, CSEL 66, Vindobonae 1932-1960, s. VII-L.
Nowiński M., Dzieje upraw i roślin leczniczych, Warszawa 1985.
Parandowski J., Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, London 1992.
Podbielkowski Z., Słownik roślin użytkowych: polski, łaciński, angielski, francuski, niemiecki, rosyjski, Warszawa 1985.
Postowałowa W.I., Wriemia i wiecznostʹ w prawosławnom mirosoziercanii, „Magister Dixit” 2/2 (2012) s. 27-41.
Radożycki J., Józef Flawiusz – jego życie i dzieło, w: Józef Flawiusz, Wojna żydowska, tł. J. Radożycki, Warszawa 1991, 9-45.
Starowieyski M., Izydor z Sewilli (560?-636), „Meander” 22 (1967) s. 452-466.
Starowieyski M., Izydor z Sewilli i apokryfy, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia” 27/254 (1992) s. 151-157.
Starowieyski M. – Szymusiak J.M., Nowy słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, Poznań 2018.
Velásquez I., La literatura hagiográfica. Presupuestos básicos y aproximación a sus manifestaciones en la Hispania visigoda, León 2007.
Włodarczyk Z., Rośliny biblijne. Leksykon, Kraków 2011.
Zarb S.M., Sancti Isidori cultus erga Sacras Litteras, w: Miscellanea Isidoriana. Homenaje a S. Isidoro de Sevilla en el XIII centenario de su muerte, Romae 1936, s. 91-134.
Zemanek B., Balsamowiec właściwy, w: Encyklopedia biologii. Wszystkie dziedziny nauk przyrodniczych, t. 1, red. Z. Otałęga, Kraków 1998-2000, s. 255.
Katedra Filologii Klasycznej, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Gdański https://orcid.org/0000-0002-0538-4205
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
