Barbarzyńcy w "Vita Epifani" Ennodiusza z Pawii
Tomasz Skibiński
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-5509-0865
Abstrakt
Artykuł przedstawia obraz i miejsce barbarzyńców w społeczeństwie późnoantycznym, w świetle dzieła Ennodiusza (Magnus Felix Ennodius) Vita Epifani. Analiza dzieła, a przede wszystkim misji dyplomatycznych pełnionych przez biskupa Epifaniusza, ukazuje świat drugiej połowy V w. współtworzony przez Rzymian i barbarzyńców, w którym ci ostatni mają swoje niezbywalne miejsce. Nie są w nim już gośćmi i przybyszami, ale współgospodarzami i współtwórcami nowej społeczności późnego antyku. Dzieło Ennodiusza jawi się jako wezwanie skierowane do kleru i arystokracji rzymskiej do współpracy z nowymi ludami obecnymi na dawnych terenach rzymskich i ich władcami. Dzieło rysuje też nowy obraz posługi biskupiej, skupionej na budowaniu nowej społeczności gromadzącej Rzymian i barbarzyńców. Ennodiusz biskup-dyplomata prowadzi działalność religijną, unikając przy tym kontrowersyjnych kwestii relacji z arianizmem, zwraca uwagę na działalność społeczną i polityczną wobec słabnącej władzy cywilnej.
Słowa kluczowe:
Epifaniusz z Pawii, Ennodiusz z Pawii, barbarzyńcyBibliografia
ENNODIUS, Panegiricus dictus clementissimo regi Theodorico, ed. W. Hartel, CSEL 6, Vindobonae 1882, 261-286.
ENNODIUS, Vita beatissimi viri Epifani Episcopi Ticinensis ecclesiae, w: Ennodio, Vita del beatissimo Epifanio vescovo della chiesa pavese, ed. M. Cesa [wydanie bilingwiczne z tł. wł.], Biblioteca di Athenaeum 6, Como 1988, 43-78.
MARCELLINUS COMES, Chronicon, w: Chronica minora saec. IV. V. VI. VII, vol. II, ed. Th. Mommsen, MGH AA 11, Berolini 1894, 37-109.
SIDOINE APOLLINAIRE, t. 1: Poèmes, t. 2: Correspondance. Livres 1-5, t. 3: Correspondance Livres 6-9, ed. A. Loyen, Paris 2003.
Vita Caesari Episcopi Arelatensis, MGH SRM III, ed. B. Krusch, Hannoverae 1896, 457-501.
ARNOLD J.J., Theoderic and the Roman Imperial Restoration, Cambridge 2014. (Crossref)
CESA M., Commento, w: Ennodio, Vita del beatissimo Epifanio vescovo della chiesa pavese, ed. M. Cesa [wydanie bilingwiczne z tł. wł.], Biblioteca di Athenaeum 6, Como 1988, 119-212.
CESA M., Introduzione, w: Ennodio, Vita del beatissimo Epifanio vescovo della chiesa pavese, ed. M. Cesa [wydanie bilingwiczne z tł. wł.], Biblioteca di Athenaeum 6, Como 1988, 7-36.
DUTKA W., Barbarzyńcy w „Vita sancti Severini”, "Vox Patrum" 44-45 (2003), 319-327. (Crossref)
Ennodiusz, bp Pawii, w: Nowy Słownik Wczesnochrześcijańskiego Piśmiennictwa, red. M. Starowieyski, W. Stawiszyński, Poznań 2018, 306n.
HENNING D., Der erste „griechische Kaiser”. Überlegungen zum Scheitern des Procopius Anthemius im Weströmischen Reich, w: Staatlichkeit und politisches Handeln in der römischen Kaiserzeit, hrsg. H.-U. Wiemer, Berlin-New York 2006, 175-186. (Crossref)
HERRMANN-OTTO E., Epifaniusz z Pawii. Późnoantyczny biskup między polityką i Kościołem, Xenia Posnaniensia. Series Altera 16, Poznań 1996.
HUNTZINGER H., La captivité de guerre en Occident dans l’Antiquité tardive (378-507), Thèse de Doctorat en Sciences de l’Antiquité, Strasburg 2009, https://www.academia.edu/3122731/La_captivit%C3%A9_de_guerre_en_Occident_dans_lAntiquit%C3%A9_tardive_378-507_War_captivity_in_Late_Antique_Oc-cident_378-507_, (dostęp: 28 IV 2019).
HUNTZINGER H., Prix des captifs, prix des esclaves: l’estimation du « prix de l’Homme », "Les Cahiers de Framespa. Nouveaux champs de l’histoire sociale" 17 (2014) <https://journals.openedition.org/framespa/3098>, dostęp 29 IV 2019. (Crossref)
MAENCHEN-HELFEN O., The Date of Maximus of Turin’s Sermo XVIII, VigCh 18(1964) 2, 114-115. (Crossref)
MAGNANI A., Epifanio di Pavia. Un vescovo del V secolo di fronte ai barbari, in: „Bollettino della Società Pavese di Storia Patria”, CIX (2009) 267–278.
NAVARRA L., Ennodio, w: NDPAC II, 1660-1662.
NERI V., I prigionieri romani dei barbari nella società dell’Occidente tardoantico (IV-VI sec.), w: Movilidad forzada entre la Antigüedad clásica y tardía, ed. M. Vallejo Girvés, J.A. Bueno Delgado, C. Sánchez-Moreno Ellart, Alcalá de Henares 2015, 75-90.
O’FLYNN J.M., A Greek on the Romana Throne. The Fate of Anthemius, „Historia. Zeitschrift für Alte Geschichte”, 40 (1991) H. 1, 122-128.
OPPEDISANO F., L’insediamento di Antemio (467 D.C.), „Aevum. Rassegna di Scienze Storiche Linguistiche e Filologiche” 91 (2017) fasc. 1, 241-263.
PIETRELLA E., La figura del santo-vescovo nella "Vita Epifani" di Ennodio di Pavia, „Augustinianum” 24 (1984) 213–226. (Crossref)
PILARA G., Epifanio di Pavia, NDPAC I, k. 1670.
PROSTKO-PROSTYŃSKI J., Antemiusz, w: Słownik Cesarzy Rzymskich, red. J. Prostko-Prostyński, Poznań 2001, 359-362.
PROSTKO-PROSTYŃSKI J., Juliusz Nepos, w: Słownik Cesarzy Rzymskich, red. J. Prostko-Prostyński, Poznań 2001, 373-375.
PROSTO-PROSTYŃSKI J., Glyceriusz, w: Słownik Cesarzy Rzymskich, red. J. Prostko-Prostyński, Poznań 2001, 365-367.
SANNA M.V., Nuove ricerche in tema di postliminium e redemptio ab hostibus, Cagliari 2001.
SKIBIŃSKI T., Między praktyką św. Ambrożego z Mediolanu a prawodawstwem cesarza Honoriusza. Przyczynek do historii wykupu jeńców w Zachodnim Cesarstwie Rzymskim, w: Społeczeństwo, historia, sztuka. Księga na 30-lecie Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych UKSW w Warszawie, red. A. Czyż, Warszawa 2017, 237-247.
SKIBIŃSKI T., Obraz barbarzyńców w Cesarstwie Rzymskim w źródłach łacińskich lat 376-476, Warszawa 2018.
The Prosopography of the Later Roman Empire, vol. II: A.D. 395-527, ed. J.R. Martindale, Cambridge 1980.
WATTS E., John Rufus, Timothy Aelurus, and the Fall of the Western Roman Empire, w: Romans, Barbarians, and the Transformation of the Roman World. Cultural Interaction and the Creation of Identity in Late Antiquity, red. R.W. Mathisen, D. Shanzer, Ashgate, Farnham 2011.
WILCZYŃSKI M., Germanie w służbie zachodniorzymskiej w V. w. n.e., Oświęcim 2018.
WOLFRAM H., Storia dei Goti, ed. italiana rivista e ampliata dall’autore a cura di M. Cesa, Roma 1985.
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego https://orcid.org/0000-0001-5509-0865
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
