Dążenie natury ludzkiej ku "imago Dei" w myśli św. Maksyma Wyznawcy
Abstrakt
Myśl św. Maksyma Wyznawcy charakteryzuje się głębokim rozumieniem ludzkiej zmienności i ludzkiego pragnienia Boga. Jest przekonany, że to pragnienie wyraża sam sens ludzkiego istnienia, które polega na tym, by być w relacji i w najwyższym stopniu – w komunii z Bogiem. Natura ludzka nie może istnieć bez tej zmienności; równocześnie Maksym traktuje ją jako pozytywną oraz zamyślaną przez Boga, przeciwnie do idei Orygenesa o poruszalności dusz. Idea zmienności i relacyjności natury ludzkiej jest bardzo wpływowa w nowoczesnej filozofii, ale wciąż potrzebuje klaryfikacji. Maksym Wyznawca mógł by być źródłem nowoczesnej antropologii, która by była jednocześnie głęboko zakorzeniona w tradycji chrześcijańskiej.
Słowa kluczowe:
ruch, antropologia, eschatologia, imago Dei, wolność, wola, Maksym Wyznawca, przebóstwienieBibliografia
Basilius Magnus, Epistula 38, PG 32, 325-340.
Dionysius Areopagita, De Divinis Nominibus, ed. G.M. Prokhorov, Dionisii Areopagit. Sochineniya. Maksim Ispovednik. Tolkovaniya, Saint-Petersburg 2002, p. 206-565.
Gregorius Nazianzenus, Orationes Theologicae, ed. U. Holovatch et al., Hryhorii Bohoslov, Pyat’ sliv pro bohoslovya, Lviv 2018.
Leontius Byzantinus, Contra Nestorianos et Eutychianos, PG 86a, 1267-1398.
Maximus Confessor, Ambiguorum liber, ed. N. Constas, Maximus the Confessor, On Difficulties in the Church Fathers: The Аmbigua, v. 1-2, Cambridge 2014.
Maximus Confessor, Capita de caritate, tr. G.C. Berthold, Maximus the Confessor, Selected Writings, New York – Mahwah 1985, p. 33-98.
Maximus Confessor, Capita theologica et oeconomica, PG 90, 1084-1176.
Maximus Confessor, Disputatio cum Pirrho, ed. D.A. Pospelov, Disput s Pirrom: prp. Maskim Ispovednik i khristologicheskie spory VII stoletiya, Moscow 2004, 146-237.
Maximus Confessor, Epistolae, PG 91, 362-649.
Maximus Confessor, Opuscula theologica et polemica, PG 90, 9-286.
Maximus Confessor, Quaestiones ad Thalassium, tr. M. Constas, St. Maximos the Confessor, On Difficulties in Sacred Scripture: The Responses to Thalassios, Washington 2018.
Plato, Symposium, ed. U. Holovatch et al., Platon. Benket, Lviv 2018.
Aquino F.D., The Synthetic Unity of Virtue and Epistemic Goods in Maximus the Confessor, “Studies in Christian Ethics” 26/3 (2013) p. 378-390. (Crossref)
Bathrellos D., Person, Nature, and Will in the Christology of Saint Maximus the Confessor, New York 2004. (Crossref)
Chrestou P., Maximus Confessor on the Infinity of Man, in: Maximus Confessor: Actes du Sumposium sur Maxime le Confesseur, Fribourg, 2-5 septembre, 1980, ed. F. Heinzer – C. von Schoenborn, Fribourg 1982, p. 261-271.
Dihle A., The Theory of Will in Classical Antiquity, Berkeley 1982. (Crossref)
Frankl V.E., Man’s Search for Meaning: The Classic Tribute to Hope from the Holocaust, Boston 1992.
Gavrilyuk P.L., Harnack’s hellenized Christianity or Florovsky’s Sacred Hellenism: Questioning two metanarratives of early Christian engagement with late Antique culture, “St Vladimir’s Theological Quarterly” 54/3-4 (2010) p. 323-344.
Hausherr I., Philautie, de la tendresse pour soi à la charité selon Saint Maxime le Confesseur, Roma 1952.
Heidegger M., An Introduction to Metaphysics, tr. R. Manheim, New York 1961.
Kapriev G., Ipostas’ i energii, in: Sovremennaya bolgarskaya patrologiya, Kyiv 2014, p. 113-136.
Kapriev G., The Conceptual Apparatus of Maximus the Confessor and Contemporary Anthropology, in: Maximus the Confessor as a European Philosopher, ed. S. Mitralexis et al., Eugene 2017, p. 166-192.
Larchet J.-C., Personne et nature: la Trinité, le Christ, l’homme: contributions aux dialogues interorthodoxe et interchrétien contemporains, Paris 2011.
Levi P., If This Is a Man, Paris – London 2014.
Levinas E., Totalité et infini, Nijhoff 1961.
Loudovikos N., A Eucharistic Ontology: Maximus the Confessor’s Eschatological Ontology of Being as Dialogical Reciprocity, tr. E. Theokritoff, Brookline 2010.
Louth A., Maximus the Confessor, London 1996.
Louth A., St. Maximos’ Distinction between λόγος and τρόπος and the Ontology of the Person, in: Maximus the Confessor as a European Philosopher, ed. S. Mitralexis et al., Eugene 2017, p. 157-165.
Louth A., The Reception of Dionysius in the Byzantine World: Maximus to Palamas, “Modern Theology” 24/4 (2008) p. 585-599. (Crossref)
Manoussakis J.P., God after Metaphysics: A Theological Aesthetic, Indiana 2007.
Meyendorff J., Christ in eastern Christian thought, South Canan 1975.
Mitralexis S., Ever-Moving Repose: A Contemporary Reading of Maximus the Confessor’s Theory of Time, Eugene 2017. (Crossref)
Papanikolaou A., Learning How to Love: Saint Maximus on Virtue, in: Knowing the Purpose of Creation through the Resurrection: Proceedings of the Symposium on St. Maximus the Confessor, ed. M, Vasilievic, Belgrade 2012, p. 239-250.
Perl E.D., Methexis: Creation, incarnation, deification in Saint Maximus Confessor, PhD thesis, Yale University 1991.
Salés S.J., Papanikolaou A., ‘A Power that Deifies the Human and Humanizes God’: The Psychodynamics of Love and Hypostatic Deification According to Maximos the Confessor, “International Journal of Philosophy and Theology” 78/1-2 (2017) p. 23-38. (Crossref)
Skliris D., St. Maximus the Confessor’s Dialectic of Logos, Mode and End in a Postmodern Context: Its Importance to a Theological Evaluation of Race and Nationalism, “The Journal of Eastern Christian studies” 69/1-4 (2017) p. 249-280.
Thunberg L., Microcosm and Mediator. The Theological Anthropology of Maximus the Confessor, Chicago 1995.
Tolstaya K., Raschelovechivaniye kak kluch k realnomu ponimaniyu obraza Bozhyego, “Vestnik Svyato-Filaretovskogo instituta” 12/2 (2019) p. 103-139.
Yannaras C., Person and Eros, Brookline 2007.
Zizioulas J.D., Being as communion: Studies in Personhood and the Church, South Canan 1985.
Zizioulas J.D., Communion and Otherness, London 2009.
Zizioulas J.D., The Eucharistic Communion and the World, ed. L.B. Tallon, London 2011.
Zizioulas J.D., The One and the Many: Studies on God, Man, the Church, and the World Today, ed. G. Edwards, Alhambra 2010.
Ukrainski Uniwersytet Katolicki, Lwów https://orcid.org/0000-0002-9480-3191
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
