Manicheizm na tle polemiki Efrema Syryjczyka z bardesanizmem i marcjonizmem w Prose refutations
Andrzej Uciecha
Uniwersytet Śląski , PolskaAbstrakt
W Prose Refutations Efrem Syryjczyk polemizuje nie tylko z manicheizmem, ale również z heretyckimi poglądami Bardesanesa i Marcjona. Zamiarem autora Prose Refutations było zdemaskowanie podobieństw i różnic w nauce zwalczanych systemów oraz sprostowanie błędnych opinii na ich temat. Problem badawczy podjęty w artykule wyznaczony został przez pytania o obiektywizm syryjskiego Polemisty w prezentacji zwalczanych herezji. Efrem nazywa Bardesanesa „syryjski filozof’, „nauczyciel Manesa”, „starszy brat (Manesa)”. Podobnie marcjonici otrzymują status przodków manichejczyków i nazwę „starsi bracia”. W nauce Bardesanesa Efrem krytykował tezy nauki kosmologicznej, zaś w sporach z nauczaniem Marcjona akcentował jego biblijny charakter. Zdaniem Efrema wszystkie herezje są złe, ale w różnej mierze: wszystkie wprowadzają zamieszanie, jednak najgorszy jest manicheizm.
Słowa kluczowe:
Efrem Syryjczyk, manicheizm, Prose RefutationsBibliografia
Albert M., Langue et litterature syriaąue, in: M. Albert - R. Beylot - R.G. Coquin, Christianismes Orientaux. Introduction a l’etude des langues et des litteratures, Paris 1993
Beck E., Des heitigen Ephraem des Syrers. Hymnen contra Haereses, CSCO 169-170 (Syr 76-77), Louvain 1957
Burkitt F.C., Introductory essay, in: Prose Refutations
Decret F., Mani et la tradition manicheenne, Paris 2005
Drijvers H.J.W., Bardaisan o f Edessa, Assen 1966
Duval R., Traite de grammaire syriaque. Ecriture, phonetique, orthographie, les partie du discours et lesformes des mots. Syntaxe, index des mots, Amsterdam 1969
Ephraem, Adversus Marcionem
Ephraem, Contra haereses
Ephrem Syrus, Sermo alter contra Manem (tub mymro dluqbal mani), transl. and introd. A. Uciecha: Św. Efrem, Kolejna mowa przeciw Manesowi, VoxP 25 (2005) vol. 48, 359-376
Eusebius, HE
Eusebius, Praeparatio Evangelica
Georgius, Coniunctiones astrorum, PSyr 1
Ibn an-Nadim, Fihrist al-’Ulum, ed. G. Fltigel, Leipzig 1871
Jansma T., Natuur, lot en vrijheid. Bardesanes, de filosoof der Aramers en zijn image, Wageningen 1969
Manzanares C.V., Pisarze wczesnochrześcijańscy I-VII wieku, ed. W. Myszor, transl. E. Burska, Warszawa 2001
Myszor W., Wstęp, in: Tertulian, Przeciw Marcjonowi, transl. S. Ryznar, PSP 58, Warszawa 1994, 9-31
Lavenant R., Bardesane (154-222), DECA I 340-341
Renan E., Marc-Aurele et lajtn du monde antique, Paris 1882
S. Ephraim’s Prose Refutations of Mani, Marcion and Bardaisan, ed. C.W. Mitchell - A.A. Bevan - F.C. Burkitt, vol. I-II, London 1912-1921
Uniwersytet Śląski
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
