Dziewictwo rozumiane jako ustawiczna walka dla Pana: fundamenty biblijne w liście 22 św. Hieronima do Eustochium
Waldemar Jan Turek
professore invitato na Università Pontificia Salesiana w Rzymie , Włochyhttps://orcid.org/0000-0002-8126-4125
Abstrakt
Autor opracowania wybiera z wielu zagadnień poruszanych w Liście 22 św. Hieronima temat dziewictwa rozumianego jako ustawiczna walka dla Pana i analizuje fundamenty biblijne tej idei. Próbuje najpierw ustalić cel, jaki przyświecał św. Hieronimowi, piszącemu ten list, czyli ukazanie, w świetle Biblii, z jednej strony racji i piękna życia w dziewictwie, z drugiej zaś trudów i wyrzeczeń, które trzeba nieustannie podejmować, aby wytrwać w tym stanie. Zajmuje się następnie odnośnymi tekstami biblijnymi, pochodzącymi głównie z Nowego Testamentu, zwłaszcza z Ewangelii i z listów św. Pawła apostoła; analizuje ich użycie, wybrane zwroty i wyrażenia (pochodzące niekiedy ze świata sportowców i żołnierzy) oraz ich kontekst literacki i doktrynalny. Podaje następnie konkretne elementy duchowej walki podejmowanej przez dziewicę dla Chrystusa (modlitwa, rozważanie Pisma świętego, milczenie, post, pozostawanie w domu, różne umartwienia dotyczące ciała i ducha), który osobiście dał nam dowody najwyższej miłości, ubóstwa i wytrwałości w znoszeniu cierpień. Pyta na zakończenie, w kontekście ciągle aktualnej debaty dotyczącej dziewictwa i małżeństwa, o znaczenie omawianego Listu 22 św. Hieronima dla tego tematu w perspektywie biblijnej, chrystologicznej, eklezjologicznej i eschatologicznej.
Słowa kluczowe:
dziewica, dziewictwo, walka, list, Eustochium, Hieronim, czystość, małżeństwo, wyrzeczenieBibliografia
Ambrosius, De institutione virginis, ed. F. Gori, SAEMO 14/2, Milano 1989, s. 110-195, tł. W. Kania: Św. Ambroży, Na obłóczyny dziewicy, TMB 2, Niepokalanów 1981, s. 43-68.
Ambrosius, De virginibus, ed. F. Gori, SAEMO 14/1, Milano 1989, s. 100-240, tł. W. Szołdrski - K. Obrycki: Św. Ambroży, O dziewicach, w: Św. Ambroży, Wybór pism, cz. 2, PSP 35, Warszawa 1986, s. 173-228.
Ambrosius, De virginitate, ed. F. Gori, SAEMO 14/2, Milano 1989, s. 11-107.
Ambrosius, Exhortatio virginitatis, ed. F. Gori, SAEMO 14/2, Milano 1989, s. 198-271.
Augustinus, De sancta virginitate, ed. M. Palmieri, NBA 7/1, Roma 1978, s. 74-158, tł. P. Nehring: Św. Augustyn, O świętym dziewictwie, w: Św. Augustyn, Pisma monastyczne, ŹM 27, Kraków 2002, s. 271-348.
Cyprianus, De habitu virginum, ed. W. Hartel, CCL 3A, Turnhout 1976, s. 185-205, tł. J. Czuj: Św. Cyprian, O stroju dziewic, w: Św. Cyprian, Pisma, t.1, Traktaty, POK 19, Poznań 1937 (reprint, Poznań 2015), s. 135-156.
Hieronymus, Epistula 22, ed. I. Hilberg, CSEL 54, Vindobonae-Lipsiae 1910, s. 143-211, tł. B. Degórski: Św. Hieronim, List 22, w: Św. Hieronim, Listy do Eustochium, ŹM 33, Kraków 2004, s. 111-190.
Hieronymus, Epistula 31, ed. I. Hilberg, CSEL 54, Vindobonae-Lipsiae 1910, s. 249-251, tł. B. Degórski: Św. Hieronim, List 31, w: Św. Hieronim, Listy do Eustochium, ŹM 33, Kraków 2004, s. 191-193.
HIERONYMUS, Epistula 108, ed. J.W. Smit, VS 4, 145-236, tł. B. Degórski: Św. Hieronim, List 108, w: Św. Hieronim, Listy do Eustochium, ŹM 33, Kraków 2004, 195-275.
Hieronymus, Vita S. Pauli Primi Eremitae, ed. B. Degórski, Opere di Girolamo 15, Roma 2014, s. 72-115, tł. B. Degórski: Św. Hieronim, Żywot mnicha Pawła, w: Św. Hieronim, Żywoty mnichów, Pawła, Hilariona, Malchusa, ŹM 10, Kraków 1995, s. 85-112.
Hieronymus, Adversus Iovinianum, PL 23, 211-338, tł. L. Nieścior: Św. Hieronim ze Strydonu, Przeciw Jowinianowi, w: Św. Hieronim ze Strydonu, Pisma polemiczne. Przeciw Helwidiuszowi, Przeciw Jowinianowi, Przeciw Wigilancjuszowi, ŹM 67, Kraków 2013, s. 115-384.
Tertullianus, De carne Christi, ed. J.P. Mahé, SCh 216 i 217, Paris 1975.
Tertullianus, De exhortatione castitatis, ed. W. Munier, SCh 319, Paris 1985, tł. K. Obrycki: Tertulian, Napomnienie o czystości, w: Tertulian, Wybór pism, t. 2, PSP 29, Warszawa 1983, s. 165-181.
Adkin N., Jerome on virginity. A Commentary on the Libellus de viriginitate servanda (Letter 22), Classical and Medieval Texts. Papers and Monographs 42, Cambridge 2003.
Bandura A., Athleta Christi nella patristica latina dei primi quattro secoli (excerptum diss. Institutum Patristicum „Augustinianum”), Roma 1994.
Degórski B., Bibliografia, w: Św. Hieronim, Listy do Eustochium, ŹM 33, Kraków 2004, s. 89-108.
Degórski B., L’insegnamento monastico Geronimiano, "Vox Patrum" 32-33 (1997) 199-214.
Degórski B., Wstęp, w: Św. Hieronim, Listy do Eustochium, ŹM 33, Kraków 2004, s. 11-88.
Gribomont J., Eustochio, NDPAC I 1866-1867
Kochel J., Nauka o czystości i dziewictwie w Listach św. Hieronima, w: J. Kochel, Wychowanie do czystości – utopia czy zadanie, Opole 2011= „Człowiek – Rodzina – Społeczeństwo 20, s. 21-35.
Mirri L., Il matrimonio in san Girolamo, "Vox Patrum" 30-31 (1996) 365-378.
Mirri L., La teologia dello status monasticus in S. Girolamo, w: Il monachesimo occidentale dalle origini alla Regula Magistri, SEA 62, Roma 1998, s. 271-277.
Mirri L., La vita ascetica femminile in san Girolamo (diss. Pontificia Università San Tommaso d’Aquino), Roma 1992.
Nehring P., Dlaczego dziewictwo jest lepsze niż małżeństwo? Spór o ideał w chrześcijaństwie zachodnim końca IV w. w relacji Ambrożego, Hieronima i Augustyna, Toruń 2005.
Penna R., Prima Lettera ai Corinzi, w: Le Lettere di Paolo, red. T. Aurelio i in., Genova 19962, s. 53-93.
Potterie (de la) I., Dziewictwo, w: X. Leon – Dufour (red. naczelny), Słownik Teologii Biblijnej, tłum. i oprac. K. Romaniuk, Poznań-Warszawa 1982, s. 253-256.
Starowieyski M., Hieronim ze Strydonu, NSWP 436-447.
Starowieyski M., Maria nova Eva in traditione Alexandrina et Antiochena saec. V, „Marianum” 24 (1972) 339-349
Steininger C., Die ideale christliche Frau: virgo – vidua – nupta. Eine Studie zum Bild der idealen christlichen Frau bei Hieronymus und Pelagiusz, St. Ottilien 1997.
Wysocki M., Pewniejsza nadzieja? Zachęty do życia monastycznego w epistolografii IV i V wieku, "Vox Patrum" 70 (2018) 193-204. (Crossref)
professore invitato na Università Pontificia Salesiana w Rzymie https://orcid.org/0000-0002-8126-4125
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
