Syn reprezentujący Ojca w "De Trinitate" św. Hilarego z Poitiers
Józef Grzywaczewski
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-4464-5145
Abstrakt
Artykuł oparty jest na dziele De Trinitate św. Hilarego z Poitiers, a ściślej mówiąc na tych fragmentach, które dotyczą doświadczenia Boga w rodzinie Abrahama. Tam, gdzie w Starym Testamencie jest mowa o Aniele Boga (aniele Jahwe), Hilary dopatrywał się Syna Bożego. W ten sposób wykazywał, że nauka o Synu Bożym znajduje się już w Starym Testamencie. Jeśli się czyta odpowiednio księgi Starego Przymierza, to można w nich dostrzec istnienie Syna oraz to, że jest On równy Ojcu. Niniejszy artykuł ukazuje zagrożenie dla wiary w Bóstwo Chrystusa w IV w. oraz wysiłek teologów, w tym św. Hilarego z Poitiers, w celu przedstawienia prawidłowej nauki na temat relacji Syna do Ojca.
Słowa kluczowe:
Hilary z Poitiers, trynitologia, De Trinitate, chrystologia, Księga Rodzaju, Ojciec, SynBibliografia
Hilarius Pictaviensis, De Trinitate, ed. P. Smulders, CCL 62, Turnholti 1979, tłum. E. Stanula: Św. Hilary z Poitiers, O Trójcy Świętej, PSP 64, Warszawa 2005.
Irenaeus Lugdunensis, Demonstratio apostolica, ed. K. Ter-Mekerttschian, E. Ter-Minassiantz, TU 31/1, Leipzig 1907, tłum. W. Myszor: Ireneusz z Lyonu, Wykład nauki apostolskiej, ŹMT 7, Kraków 1997.
Justinus Martyr, Dialogus cum Tryphone, ed. E. J. Goodspeed, Die ältesten Apologeten, Göttingen 1915, s. 90-265, tłum. L. Misiarczyk: Justyn Męczennik, Dialog z Żydem Tryfonem, Warszawa 2012.
Novatianus, De Trinitate. Über den dreifaltigen Gott. Text und Übersetzung mit Einleitung and Kommentar, ed. H. Weyer, Düsseldorf 1962, tłum. G. Jaśkiewicz: Nowacjan, O Trójcy Świętej, ŹMT 35, Kraków 2005.
Origenes, Commentarii in evangelium Joannis, ed. C. Blanc, SCh 120 bis (1996), 157 (1970), 222 (2006), tłum. S. Kalinkowski: Orygenes, Komentarz do Ewangelii św. Jana, PSP 28/1-2 (1981).
Origenes, Homiliae in Genesim, ed. W. A. Baehrens, Origenes Werke, vol. 6, Leipzig 1920, s. 23-30, tłum. S. Kalinkowski: Orygenes, Homilie o Księdze Rodzaju. Homilie o Księdze Wyjścia, ŹMT 64, Kraków 2012.
Tertullianus, Adversus Praxean, PL 2, 153-186.
Armstrong G.T., The Genesis theophanies of Hilary of Poitiers, „Studia Patristica” 10 (1970), s. 203-207.
Beckwith C. L., Hilary of Poitiers on the Trinity, Oxford 2008. (Crossref)
Bingham J. (ed), The Bible in Ancient Christianity, Boston 2019.
Brifford C., Gen. 16, 13: Hagar-a-elle vu Dieu?, „Zeitschrift für die Alttestamentliche Wissenshaft“ 122/3 (2010), s. 436-448. (Crossref)
Buncur G. B., A blind spot in the fourth century Christian theology: Christological exegesis of theophanies, „The Journal of Theological Studies” 68/2 (2018), s. 588-610. (Crossref)
Davies A., Eden revisited. A Literary and Theological Reading of Genesis 18:12-13, „The Catholic Biblical Quarterly” 18/4 (2014), s. 611-631.
Essay E. P., Entertaining the Trinity Unawares: Genesis XVIII in Western Christian Interpretation, „Journal of Ecclesiastical History” 65/3 (2014), s. 485-503. (Crossref)
Fédou M., Les Pères de l’Église et la théologie chrétienne, Paris 2013.
Fiedrowicz M., Theologie der Kirchenväter, Freiburg 2007.
Figura M., Doignon J., Introduction: Hilaire de Poitiers, La Trinité, SCh 443, Paris 1999, s. 11-188.
Knight S., Apparitions and appellations questions regarding the identity of visitors in Gen 18, 1-5, „Proceedings” 16 (1996), s. 95-105.
S. K. Keyn, P. M. Venter, An analytical perspective on the fellowship narrative of Genesis 18:1-15, „Hervormde teologiese studies” 66/1 (2010), s. 1-8. (Crossref)
Koenen K., Wer sieht wen? Zur Textgeschiche von Genesis XVI, 13, „Vetus Testamentum“ 38/4 (1988), s. 468-473. (Crossref)
Kołosowski T., Święty Hilary z Poitiers w sporze o Trójcę Świętą, [wstęp do]: Hilary z Poitiers, O Trójcy Świętej, PSP 64, Warszawa 2005, s. 9-5.
Lawyer J., The first Celtic theologian: Hilary of Poitiers. On the Trinity, „Fides et Historia” 38/2 (2006), s. 1-23.
Longosz S., Polska bibliografia patrystyczna, w: Pieszczoch Sz., Patrologia, Gniezno 1994, s. 201-269.
Meijering Z. P., Hilary of Poitiers on the Trinity, Leiden 1982.
Moingt J., La théologie trinitaire de saint Hilaire de Poitiers. Hilaire et son temps, Paris 1969.
Norwood W. B., The Church Fathers and the Deity of Christ, „American Theological Inquiry” 3/1 (2010), s. 17-33.
Opelt I., Hilarius von Poitiers als Polemiker, „Vigiliae Christianae“ 27/3 (1973), s. 203-217. (Crossref)
Siker J. S., Disheriting the Jews. Abraham in early Christian controversy, Westminster 1991.
Smulders P., La doctrine trinitaire de S. Hilaire : étude précédée d’une esquisse du mouvement dogmatique depuis le concile de Nicée jusqu’au règne de Julien (325-362), Rome 1944, Analecta Gregoriana 32.
Starowieyski M., Hilary z Poitiers, w: Nowy słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, Poznań 2019, bibliografia, s. 450-454.
Weedman M., The Trinity Theology of Hilary of Poitiers, Leiden - Boston 2007. (Crossref)
Westermann C., Genesis, transl. O. E. Green, London - New York 2004.
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie https://orcid.org/0000-0003-4464-5145
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
