Gdzie leżał starożytny Strydon? Przegląd najważniejszych hipotez jego lokalizacji
Leszek Misiarczyk
Instytut Nauk Historycznych na Wydziale Nauk Historycznych i Społecznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-9511-6174
Abstrakt
Pierwsze próby lokalizacji Strydonu Hieronima w XVII wieku oparte były na podobieństwach w brzmieniu nazw niektórych dzisiejszych miejscowości z antycznym Strydonem oraz uwarunkowane bardziej lokalnym patriotyzmem niż rygorem naukowym. W ten sposób utożsamiano Strydon ze Zdrinja/Sdringa w Istrii, z Zrin w Medumurje w Panonii albo ze Strigovo w Dalmacji. Frane Bulić opierając się na opisie Hieronima z De viris illustribus zaproponował Grahovo, ale ta hipoteza została przez większość badaczy odrzucona. Najbardziej przekonująca okazała się hipoteza Mate Suića według której Strydon leżał w Dalmacji, a konkretnie w Liburni, zaś w sensie administracji państwowej i kościelnej przynależał do miasta Tarsatica, dzisiejsza Rjeka w Chorwacji. Najnowsza hipoteza Lujo Magnetića, który proponuje postrzegać pogranicze, o którym wspomina Hieronim jako pogranicze między Dalmacją a Panonia Secunda, czyli na terenie dzisiejszej Bośni-Hercegowiny, na linii powyżej Bania-Luka – Doboj nie przekonuje.
Słowa kluczowe:
Hieronim, Strydon, lokalizacja, Mate Suić, Lujo Magnetić, Frane Bulić, Dalmacja, PanoniaBibliografia
Hieronymus, Commentariorum in Osee Prophetam, ed. J. J. Migne, Patrologie cursus completus, Series Latina, Vol. 25, Parisiis 1844-1849.
Hieronymus, Epistulae I-LXX, ed. I. Hilberg, CSEL 54, pars I, Vindobonae-Lipsiae 1910.
Hieronymus, Epistulae LXXI-CXX, ed. I. Hilberg, CSEL 55, pars II, Vindobonae-Lipsiae 1912.
Hieronymus, Epistulae CXXI-CLIV, ed. I. Hilberg, CSEL 56, pars III, Vindobonae-Lipsiae 1918.
Hieronymus, De viris illustribus, ed. J. J. Migne, Patrologie cursus completus, Series Latina, Vol. 23, Parisiis 1844-1849.
Mansi J. D., Sacroroum Conciliorum Nova et Amplissima Collectio, tom. II, Florentiae 1759.
Palladius, Historia Lausiaca, ed. J. J. Migne, Patrologie cursus completus, Series Graeca, Parisiis 1856-1866.
Alacevich G., La via romana da Sirmio a Salona, „Bulletino di archeologia e storia dalmata” 8 (1881-1882) s. 45-52.
Blondus F., Italia illustrata sive descriptio XIV regionum Italiae, Bazel 1539.
Bratož R., Crkvenopolitični in kulturnozgodovinski odnosi med Sirmijem in Akvilejo, „Zgodovinski časopis” 37 (1983) s. 259-272.
Bulić F., Wo lag Stridon, die Heimat des hl. Hieronymus, w: Festschrift für Otto Bendorf zu sienen 60, Geburtstag, Beč 1898, s. 276-280.
Bulić F., Dove era Stridone, la casa di San Girolamo, „Bullettino di archeologia e storia dalmata” 22 (1899) s. 137-142.
Bulić F., Gdje je bio Stridon, dom sv. Hieronymus, „Vjesnik za arheologiju i historiju dalmatinsku” 43 (1920) s. 6-11.
Bulić F., Stridone luogo natale di S. Girolamo, w: Miscelanea Geronimia.a Scritti varii publicati nel XV centenario, Roma 1920, s. 253-330.
Capor I., Della patria di san Girolamo, risposta di Giovanni Capor dalmatino, all'opuscolo del can. D. Pietro Stancovich istriano, Roma 1828.
Christ K., Historia cesarstwa rzymskiego od Augusta do Konstantyna, Poznań-Gniezno 2016.
Czuj J., Św. Hieronim. Żywot, dzieła charakterystyka, Warszawa 1954.
Danko J., Divum Hieronymum oppido Stridonis in regione interamna (Murakoz) Hungariae, Mainz 1874.
Degrassi A., Il confine nord-orientale dell’Italia romana, Bern 1954.
Fodor I., Le lieu d’origine de S. Jérôme. Reconsidération d’une vielle controverse, „Revue d’Histoire Ecclesistique” 81 (1986) 498-500.
Inhoffer M., Annales ecclesiastici regni Hungariae, Romae 1644, Požun I 1795.
Kelly J. N. D., Jerome: His Life, Writings and Controversies, London 1975.
Magnetić L., Ieronimov oppidum Stridonis, „Croatica Christiana Periodica” 26 (2002) t. 50, s. 1-9.
Maruli M., In eos qui Beatum Hieronymum Italum esse contendunt, w: J. Lucius, De regno Dalmatiae et Croatiae, Amsterdam 1666.
Mayer A., Die Sprache der alten Illyrien, Beč 1957.
Quasten J., Patrologia, t. III, Casale Monferrato 1983.
Rebenich S., Jerome: The Early Church Fathers, New York 2002.
Samur J., St. Jerome of Stridon: His Influence on the Church, and His Translation of the Hebrew and Greek Scripture into the Latin Language (nieopublikowana drukiem praca doktorska).
Šišić F., Hrvatska povijest od najstarijih dana do potkraj 1918. sv. 1, Zagreb 1925.
Stancovich P., Della patria di S. Girolamo, dottore di s. Chiesa, e della lingua slava relativa allo stesso, Venezia 1824.
Suić M., Hieronim Stridonjanin – gradanin tarsatike, „Rad JAZU” 426 (1986) s. 213-278.
Ziółkowski A., Historia starożytna, Warszawa 2009.
Instytut Nauk Historycznych na Wydziale Nauk Historycznych i Społecznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie https://orcid.org/0000-0002-9511-6174
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
