Hieronim ze Strydonu jako "vir trilinguis" na przykładzie komentarza do Iz 7,10-16
Abstrakt
Św. Hieronim ze Strydonu, nazywany princeps exegetarum, utrwalił się w pamięci potomnych ogromną ilością dzieł. Najważniejszym dziełem i celem życia Hieronima była praca nad Pismem Świętym. Zabłysnął on również objaśniając Pismo Święte. Stworzył wiele komentarzy biblijnych zarówno dla ksiąg Starego, jak i Nowego Testamentu. W niniejszym artykule pochyliliśmy się nad Hieronimowym komentarzem do Iz 7,10-16 (Commentaria in Isaiam, PL 24, 107 A-113 B) poszukując odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób Strydończyk interpretuje „Proroctwo o Emmanuelu”. Czy ów starożytny biblista interpretację mesjańską tego proroctwa wyjaśnia w sensie dosłownym i odnosi ją do Ezechiasza, którego miała porodzić żona króla Achaza, co miałoby być znakiem trwałości dynastii Dawidowej (por. 2Sm 7,1nn.), czy może Hieronim dopatruje się tutaj sensu typicznego i odnosi ów passus do Chrystusa? Podjęliśmy także próbę ukazania na wybranych fragmentach, w jaki sposób Hieronim – vir trilinguis, piszący po łacinie, a posługujący się dość dobrze greką i hebrajskim, radzi sobie z krytyką tekstu zestawiając z oryginalnym tekstem Biblii dostępne mu starożytne przekłady Iz 7,10-16. Fragmenty z Hieronimowego dzieła podaliśmy w tłumaczeniu własnym.
Słowa kluczowe:
Księga Izajasza, Ojcowie Kościoła, Hieronim ze Strydonu, Komentarz do Księgi Izajasza, Hebrajski, Łacina, Grecki, vir trilinguis, Iz 7,10-16, typologiaBibliografia
Augustinus, De civitate Dei, PL 41, 13-804.
Hieronymus, Apologia adversus libros Rufini, PL 23, 397-492.
Hieronymus, Commentarius in Ecclesiasten, ed. M. Adrien, Turnhout 1959, CCL 72, 247-361, tł. K. Bardski, Hieronim, Komentarz do Księgi Eklezjastesa, BOK 5, Kraków 1995, 24-152.
Hieronymus, Commentaria in Isaiam, PL 24, 17 A-704 B.
Hieronymus, Epistulae, PL 22, 325-1224, ŹMT 54; 55; 61; 63; 68, oprac. H. Pietras – M. Ożóg, tł. J. Czuj, Kraków 2010-2013.
Hieronymus, Liber hebraicarum quaestionum in Genesim, PL 23, 935A-1010A, tł. M. Jóźwiak, Kwestie hebrajskie w Księdze Rodzaju św. Hieronima. Przekład i komentarz, Wrocław 2010, s. 34-131.
Origenes, In Isaiam hom., ed. W.A. Baehrens, GCS 33, Berlin 1925, s. 242-289, tł. S. Kalinkowski, Orygenes, Homilie o Księdze Izajasza, w: Orygenes, Homilie o Księgach Izajasza i Ezechiela, ŹMT 16, Kraków 2000.
Dulaey M., Victorin de Poetovio, premier exégète latin, Paris 1993.
Field F., Origenis Hexaplorum quae supersunt; sive Veterum Interpretum Graecorum in totum Vetus Testamentum fragmenta, t. 1-2, Oxford 1875.
Gozzo S., De sancti Hieronymi commentario in Isaiae librum, „Antonianum” 35 (1960) s. 49-80 i 169-214.
Jay J., L’exégèse de Saint Jérôme d’après son „Commentaire sur Isaïe”, Paris 1985.
Jóźwiak M., „Princeps exegetarum” a język hebrajski na podstawie „Quaestiones Hebraicae in Genesim”, „Vox Patrum” 65 (2016) s. 185-199. (Crossref)
Kelly J.-N.-D., Hieronim. Życie, Pisma, Spory, tł. R. Wiśniewski, Warszawa 2003.
Koehler L. – Baumgartner W. – Stamm J.J., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu, t. 1-2, red. P. Dec, Warszawa 2008.
Królikowski J., Jak powstała Wulgata i któremu tekstowi Pisma Świętego przysługuje to miano?, „Tarnowskie Studia Teologiczne” 36 (2017) s. 5-20. (Crossref)
Manzanares C.-V., Pisarze wczesnochrześcijańscy I-VIII w. Mały słownik, tł. E. Burska, Warszawa 2001.
Simonetti M., Sulle fonti del Commento a Isaia di Girolamo, „Augustinianum” 24 (1984) s. 451-469. (Crossref)
Simonetti M., Między dosłownością a alegorią, tł. T. Skibiński, Kraków 2000.
Uniwersytet Wrocławski
CV naukowe
2004/2005 – 2008/2009 – studia z filologii klasycznej w Instytucie Filologii Klasycznej i Kultury Antycznej na Uniwersytecie Wrocławskim.
2007/2008 – 2011/2012 – studia teologiczne na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu.
2007/2008 – 2008/2009 – kurs języka nowohebrajskiego w Studium Kultury i Języków Żydowskich na Uniwersytecie Wrocławskim.
2009/2010 – 2013/2014 – stacjonarne studia doktoranckie na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego w Instytucie Studiów Klasycznych, Śródziemnomorskich i Orientalnych.
Dysertacja doktorska pt. „Komentarz do historii Hioba” Filipa Prezbitera.
2009/2010 – 2012/2013 – studia doktoranckie z zakresu teologii biblijnej na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu.
Dysertacja doktorska pt. „Job figuram Christi portavit”. Typologia Hiob – Chrystus w anonimowym „Commentarii in Job” na przykładzie komentarza do Hi 29-30.
https://orcid.org/0000-0002-1253-1162Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
