Słowa Maryi w Kanie Galilejskiej: 'Wina nie mają' (J 2, 3) w recepcji patrystycznej
Leon Nieścior
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-4988-9667
Abstrakt
Słowa skierowane do Jezusa przez Maryję w Kanie znajdują stosunkowo skromne echo w starożytności. Egzegeza patrystyczna J 2,3 jest podporządkowana historiozbawczemu myśleniu, w którym brak wina na uczcie weselnej jest obrazem wielorakiej niemocy natury ludzkiej i żydowskiego Prawa w odrodzeniu człowieka. Cudownie uczynione przez Chrystusa wino jest symbolem Jego łaski, która wyprowadza człowieka z tego stanu. Ojcowie spekulują nad szczegółami związanymi z godami w Kanie, a zwłaszcza nad alegorycznym znaczeniem sześciu stągwi. Otwierają pole liczniejszym spekulacjom średniowiecznym na ten temat. Wiodącą rolę w interpretacji duchowej zajmuje Maksym Wyznawca, który dokonuje obszernego objaśnienia symboliki związanej z relacją J 2,1-11 w aspekcie historiozbawczym i moralno-ascetycznym. Ojcowie na ogół nie zatrzymują się nad postawą samej Maryi, która wstawia się do Syna za gospodarzami uczty. Dopiero Jan Chryzostom, na gruncie egzegezy antiocheńskiej, snuje ściśle maryjną refleksję. Zastanawia się nad kształtowaniem się wiary Maryi w cudotwórczą i boską moc Syna, która doprowadziła ją do tak subtelnej prośby. Wątek rozwijany przez Chryzostoma znajduje echo u późniejszych pisarzy, a zwłaszcza w hymnach Romana Melodosa. Chociaż Ojcowie Kościoła chętnie interpretują w sposób alegoryczny niektóre szczegóły związane z weselem w Kanie, np. w braku wina dostrzegają całą niedolę nieodkupionej jeszcze ludzkości. Tymczasem prezentując rolę Maryi w całym zdarzeniu, w zasadzie nie wychodzą poza sens dosłowny.
Słowa kluczowe:
Maryja, Kana Galilejska, wino, Ojcowie Kościoła, egzegeza patrystyczna, Maksym Wyznawca, Jan Chryzostom, J 2,3Bibliografia
Beda Venerabilis, Homeliarum evangelii libri II, red. D. Hurst, CCL 122, Turnhout 1955.
Caesarius Arelatensis, Sermones ex integro a Caesario compositi vel ex aliis fontibus hausti, red. G. Morin, CCL 103/104, Turnhout 1953.
Catenae Graecorum patrum in Novum Testamentum, red. J. A. Cramer, vol. 2, Oxford 1841 (repr. Hildesheim 1967), s. 177-413.
Cyprianus Carthaginiensis, Epistulae, red. G. Hartel, CSEL 3/2, Wien 1871.
Cyrillus Alexandrinus, Commentarii in Joannem, red. P. E. Pusey, Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium, vol. 1-3, Oxford 1872.
Ephraem Syrus, Evangelii concordantis expositio, red. L. Leloir, S. Ephrem. Commentaire de l’Évangile concordant, version arménienne, CSCO 137/SA1/2, Louvain 1953/1954.
Eusebius 'Gallicanus', Collectio homiliarum, red. F. Glorie, CCL 101/101A/B, Turnhout 1970/1971.
Evagrius Ponticus, Kephalaia gnostica, red. A. Guillaumont, Les six Centuries des ‘Képhalaia gnostica’ d’Évagre le Pontique. Édition critique de la version syriaque commune et édition ďune nouvelle version syriaque, intégrale, avec une double traduction française, Paris 1958.
Gaudentius Brixiensis, Tractatus, red. A. Glück, CSEL 68, Wien 1936.
Joannes Chrysostomus, In Joannem homiliae, PG 59, 23-482.
Maximus Confessor, Quaestiones ad Thalassium, red. C. Laga, C. Steel, CCG 7/22, Turnhout 1980/1990 (PG 90, 244-785).
Origenes sec. translationem Rufini, Commentarium in Canticum canticorum, red. W. A. Baehrens, GCS 33, Leipzig 1925, s. 61-242.
Origenes sec. translationem Rufini, De principiis, red. P. Koetschau, GCS 22, Leipzig 1913.
Origenes, Expositio in Proverbia (fragmenta e catenis), PG 17, 161-252.
Pseudo-Maximus Taurinensis, Homiliae, PL 57, 221-530.
Quodvultdeus, Sermo de symbolo I, PL 40, 637-652.
Romanus Melodus, Cantica, red. J. Grosdidier de Matons, SCh 99 (1):1964, 110 (2):1965, 114 (3):1965 (4):1967, 128 (5):1981.
Guinot J. N., Les lectures patristiques grecques (IIIe-Ve s) du miracle de Cana (Jn 2:1-11): constantes et développements christologiques, „Studia Patristica” 1997, s. 28-41.
Farley E. M., The Use of the Wedding Feast at Cana, John 2:1-11, by the Latin Fathers in the Development of Marian Doctrine from the Second to the Eighth Century, Dayton 2011 (https://etd.ohiolink.edu/!etd.send_file?accession=udmarian1430385791&disposition=inline).
Förster H., Die Perikope von der Hochzeit zu Kana (Joh 2:1-11) im Kontext der Spätantike, „Novum Testamentum” 55/2 (2013), s. 103-126.
Heine R., Zur patristischen Auslegung von Ioh 2, 1-12, „Wiener Studien. Zeitschrift für klassische Philologie und Patristik” 83 (1970), s. 189-195.
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego https://orcid.org/0000-0003-4988-9667
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
