Kształtowanie się idei ubóstwa dobrowolnego w Kościele patrystycznym: kluczowe kwestie
Dariusz Antoni Kasprzak
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-0137-3514
Abstrakt
Analiza tekstów patrystycznych pozwala wyciągnąć wniosek, iż dla Ojców Kościoła rozważających zagadnienia ubóstwa najważniejsze było przekonanie, że jedynie Bóg jest panem wszystkiego i wszystkich. Wynikają z tego dwie zasadnicze konsekwencje teologiczne. Po pierwsze – przynależność do Królestwa Bożego nie jest równoznaczna z posiadaniem bogactw na ziemi. Z czasem coraz częściej podkreśla się w teologii chrześcijańskiej właściwe użytkowanie dóbr. Po drugie – jeśli Bóg jest absolutnym właścicielem materii, to dla chrześcijan będących braćmi w Chrystusie właściwa jest jedynie wspólnota dóbr. Od powstania pierwszych wspólnot cenobickich w Kościele, tj. od IV wieku propaguje się formę ascetycznego wyrzeczenia się prawa do posiadania własności prywatnej. Od VI wieku naczelną cnotą cenobityzmu stało się posłuszeństwo, któremu zostało podporządkowane dobrowolne ubóstwo.
Słowa kluczowe:
dobrowolne ubóstwo, Kościół patrystyczny, cnota cenobityzmuBibliografia
Basilius Magnus, Regulae fusius tractatae, PG 31, 889-1078, Parisiis 1857, tł. J. Naumowicz, Bazyli Wielki, Reguły dłuższe, ŹM 6, Kraków 1994, s. 52-181.
Hilarius Pictavinesis, Tractatus super psalmos, CSEL 22, ed. A. Zingerle, Vindobonae 1891.
Iohannes Moschus, Pratum spirituale 113, SC 12, tł. M.-J. Rouët De Journel, Paris 1946.
Johannes Climacus, Scala Paradisi, PG 88, 631-1164, Parisiis 1864.
Maximus Confessor, Capita de caritate, PG 90, 959-1080, Parisiis 1865.
Pachomius Tabennensis, Regula ad Monachos. Praecepta, PL 23, 67-82, Parisiis 1883, tł. A. Bober, Pachomiusz, Przykazania, ŹM 11, Kraków 1996, s. 128-155.
Regula Benedicti, ed. A. de Vogüé – J. Neufville, SCh 181-182, Paris 1972, tł. T. Dąbek,
Reguła św. Benedykta, ŹM 40, Kraków 2006, s. 387-503.
Regula Magistri, ed. A. de Vogüé, SCh 105-106, Paris 1964, tł. T. Dąbek, Reguła Mistrza, ŹM 40, Kraków 2006, s. 60-371.
Gambari E., Życie zakonne po Soborze Watykańskim II, tł. J.E. Bielecki, Kraków 1998.Gribomont J., Povertà, w: Dizionario degli istituti di perfezione, t. 7, red. G. Rocca, Roma 1983, s. 246-248.
Hadot J., L’utopie communautaire et la vie des premiers chrétiens de Jérusalem, w: Problèmes d’Histoire du Christianisme, t. 3, Bruxelles 1972-1973, s. 15-34.
Kasprzak D., Bogactwo i bieda w starożytności chrześcijańskiej, w: Bogactwo i bieda. Próba refleksji humanistycznej, red. R. Borkowski, Kraków 2004, s. 25-32.Kasprzak D., Eustacjański kontekst doktryny o ubóstwie monastycznym w pismach ascetycznych Bazylego Wielkiego, „Vox Patrum” 55 (2010) s. 257-273. (Crossref)
Kasprzak D., Idea ubóstwa w Kościele pierwszych trzech wieków, „Analecta Cracoviensia” 42 (2010) s. 255-268.
Kasprzak D., Kryteria przynależności do wspólnoty wierzących w I-II wieku, „Analecta Cracoviensia” 40 (2008) s. 165-178.
Kasprzak D., Kwestia bogactwa i ubóstwa w Kościele imperialnym na Zachodzie w IV i V wieku – próba syntezy zagadnienia, „Vox Patrum” 56 (2011) s. 495-515. (Crossref)
Kasprzak D., Obrzędy przejścia podczas inicjacji monastycznej w starożytnych regułach zakonnych, w: Katechumenat i inicjacja chrześcijańska w Kościele starożytnym, red. P. Szczur et al., Lublin 2011, s. 139-173.
Kasprzak D., Problematyka cnoty ubóstwa w Kościele zachodnim początków VI wieku na przykładzie tzw. Reguły Mistrza (Regula Magistri), „Analecta Cracoviensia” 41 (2009) s. 175-188.
Kasprzak D., Przepisy dotyczące ubóstwa monastycznego w Regule Eugipiusza (ok. 530-535), w: Lex Tua Veritas. Księga pamiątkowa dedykowana Jego Magnificencji Księdzu Profesorowi Janowi Maciejowi Dyduchowi z okazji 70. rocznicy urodzin, red. P. Majer – A. Wójcik, Kraków 2010, s. 137-145.
Kasprzak D., The studies regarding monasticism and voluntary poverty in the patristic Church, Kraków 2017. (Crossref)
Kasprzak D., Ubóstwo monastyczne a ubóstwo franciszkańskie – próba zestawienia tez normatywnych, „Polonia Sacra” 1/42 (2016) s. 59-79. (Crossref)
Kasprzak D., Zagadnienie posiadania dóbr materialnych w kazaniach św. Piotra Chryzologa, biskupa Rawenny, w: Zbytek i ubóstwo w starożytności i średniowieczu, red. L. Kostuch – K. Ryszewska, Kielce 2010, s. 279-286.
Kasprzak D., Życie monastyczne jako podążanie wąską drogą posłuszeństwa według Reguły Eugipiusza, w: Fructus Spiritus est Caritas. Księga Jubileuszowa ofiarowana Księdzu Profesorowi Franciszkowi Drączkowskiemu z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin, czterdziestopięciolecia święceń kapłańskich i trzydziestopięciolecia pracy naukowej, red. M. Wysocki, Lublin 2011, s. 181-195.
Légasse S., L’appel du riche, contribution à l’étude des fondaments scripturaires de l’état religieux, Paris 1966.
Légasse S., Povertà. I. Dati biblici e interpretazione teologica della povertà di Cristo, w: Dizionario degli istituti di perfezione, t. 7, red. G. Rocca, Roma 1983, s. 248-251.
Špidlik T., Duchowość chrześcijańskiego Wschodu. Przewodnik systematyczny, tł. L. Rodziewicz, Kraków 2005.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0003-0137-3514
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
