Christophera B. Butlera koncept mariologii patrystycznej
Kazimierz Pek
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-1492-6747
Abstrakt
Podczas pierwszej sesji Soboru Watykańskiego II w 1962 roku rozstrzygnięto niewielką liczbą głosów, że nauka o Matce Pana zostanie zamieszczona w konstytucji o Kościele. Basil Christopher Butler (1902 – 1986), opat benedyktyński Anglii był jednym z tych, którzy przygotowali projekt dokumentu mariologicznego. Otrzymał on poparcie episkopatu angielskiego. Ch. Butler wykazał w oparciu o dane biblijne i nade wszystko patrystyczne, że Matkę Chrystusa należy ukazywać w perspektywie historii zbawienia. Jego koncept patrystyczny został oparty na starożytnej figurze nowej Ewy, która stanowi pierwowzór Kościoła. Wskazał wiele pism ojców Kościoła. Zostały one wykorzystane w ósmy rozdziale Lumen gentium. Tymczasem we wstępnych projektach mariologii soborowej były nieliczne odniesienia patrystyczne. Należy zauważyć, że Ch. Butler skorzystał z pism J. H. Newmana. Podobnie jak on przeszedł z anglikanizmu na katolicyzm. Tradycja patrystyczna anglikanizmu XIX i początku XX wieku podawała wystarczająco dużo argumentów teologicznych, aby Bogurodzicy nie izolować z wykładu o Kościele.
Słowa kluczowe:
mariologia patrystyczna, Ojcowie Kościoła, Chistopher Basil Butler, John Henry Newman, anglikanizm, katolicyzm, sobór watykański IIBibliografia
Anastasius, Oratio 3 de Incarnatione, PG 89, 1329-1338.
Anastasius Sermo 2 in Annuntiatione, PG 89, 1385-1398.
Andreas Cretensis, Canon in B. Mariae Nativitate, PG 97, 1305-1419.
Andreas Cretensis, In nativitatem B. Mariae 1, PG 97, 812-914, tł. W. Kania, Teksty o Matce Bożej, red. S.C. Napiórkowski, TMB 1, Niepokalanów 1981, s. 143-154.
Andreas Cretensis, Homilia in Dormitione, PG 97, 1045-1071.
Ambrosius, De institutione virginis, PL 16, 305-334, tł. W. Kania, Na obłóczyny dziewicy – wykład o wieczystym dziewictwie Najświętszej Maryi, w: Ojcowie Kościoła greccy i syryjscy. Teksty o Matce Bożej, red. S.C. Napiórkowski, TMB 2, Niepokalanów 1981, s. 43-68.
Augustinus, De natura et gratia, CSEL 60, 231-299.
Augustinus, De sancta virginitate, PL 40, 397-428, tł. P. Nehring, Św. Augustyn, Pisma monastyczne, ŹM 27, Kraków 2002, s. 271-348.
Augustinus, Sermones, ed. G. Morin, Sancti Augustini Sermones post Maurinos reperti, Miscellanea Agostiniana 1, Rome 1930.
Augustinus, De verbis Evangelii Matthaei, PL 46, 932-940.
Cirillus Alexandrinus, Sermo in Nestorium Ephesi habitus, PG 77, 996-1001.
Cyrillus Hierosolymitanus, Catecheses, PG 33, 331-1057, tł. W. Kania, Św. Cyryl Jerozolimski, Katechezy przedchrzcielne i mistagogiczne, BOK 14, Kraków 2000.
Germanus, Homilia I in dormitionem sanctae Dei Genetricis, PG 98, 339-347, tł. W. Kania, Ojcowie Kościoła greccy i syryjscy. Teksty o Matce Bożej, red. S.C. Napiórkowski, TMB 1, Niepokalanów 1981, s. 183-187.
Germanus, Homilia in Annuntiatione Deiparae, PG 98, 320-339, tł. W. Kania, Ojcowie Kościoła greccy i syryjscy. Teksty o Matce Bożej, red. S.C. Napiórkowski, TMB 1, Niepokalanów 1981, s. 170-182.
Hieronymus, Epistula 49, PL 22, 511-529, tł. J. Czuj, Hieronim ze Strydonu, Listy, t. 1, opr. M. Ożóg, ŹMT 54, Kraków 2010, s. 199-218.
Joannes Damascenus, Homilia I in dormitionem Dei Genetricis, PG 96, 699-722,
tł. W. Kania, Ojcowie Kościoła greccy i syryjscy. Teksty o Matce Bożej, red. S.C. Napiórkowski, TMB 1, Niepokalanów 1981, s. 231-241.
Joannes Damascenus, De Fide Orthodoxa, PG 94, 789-1228, tł. B. Wojkowski, Św. Jan Damasceński, Wykład wiary prawdziwej, Warszawa 1969.
Joannes Damascenus, Homilia III in Dormitionem B. V. Mariae, PG 96, 754-762, tł. W. Kania, Ojcowie Kościoła greccy i syryjscy. Teksty o Matce Bożej, red. S.C. Napiórkowski, TMB 1, Niepokalanów 1981, s. 178-196.
Justinus Martyr, Dialogus cum Tryphone Iudaeo, PG 6, 471-800, tł. L. Misiarczyk, Justyn Męczennik, 1-2 Apologia, Dialog z Żydem Tryfonem, Warszawa 2012, s. 159-318.
Irenaeus, Adversus haereses, ed. A. Rousseau – L. Doutreleau, SCh 211, Paris 1974, tł. J. Brylowski, Ireneusz z Lyonu, Adversus haereses, Pelplin 2018.
Origenes, Praefatio in Joannis Evangelium, PG 14, 9-12, tł. S. Kalinkowski, Orygenes, Komentarz do Ewangelii św. Jana, PSP 28/1, Warszawa 1981, s. 25-29.
Sophronius, Oratio 3 in Sanctissimae Deiparae Annuntatione, PG 87, 3217-3288, tł. W. Kania, Ojcowie Kościoła greccy i syryjscy. Teksty o Matce Bożej, red. S.C. Napiórkowski, TMB 1, Niepokalanów 1981, s. 117-142.
Tertullianus, De carne Christi, PL 2, 751-792.
Butler Ch.B., St. Luke’s Debt to Matthew, Cambridge 1939. (Crossref)
Butler Ch.B., The Church and the Bible, London 1960.
Butler Ch.B., The Idea of the Church, Baltimore 1962.
Butler Ch.B., Textus de Beata Maria Virgine propositus tanquam epilogus ad schema De Ecclesia loco schematis de B. V. M, „Ephemerides Mariologicae” 18 (1968) s. 193-196.
Butler Ch.B., The Theology of Vatican II, Westminster 1981, tł. J. Fijaś, Ch.B. Butler, Teologia soboru, Paryż 1971.
Butler Ch.B., In the Light of the Council, London 1969.
Antonelli C., Il dibattito su Maria nel concilio Vaticano II. Percorso redazionale sulla base di nuovi documenti di archivio, Padova 2009.
Bartnik Cz., Matka Boża, Lublin 2012.
Bellenger A., Bishop Christopher Butler, Mary and the Church, w: Mary for Time and Eternity: Essays on Mary and Ecumenism, red. W. McLoughlin – J. Pinnock, Gracewing 2007, s. 268-275.
Bellenger A., Christopher Basil Butler, w: Oxford Dictionary of National Biography, 1986-1990, red. D. Cannadine, Oxford 1996, s. 105-106.
Beyga P., Recepcja myśli mariologicznej i maryjnej Johna Henry’ego Newmana w mariologii soboru watykańskiego II, „Studia Europaea Gnesnensia” 18 (2018) s. 317-329. (Crossref)
Congar Y., Mon journal du Concile, t. 1, Paris 2002.
Dekert T., Teoria rekapitulacji Ireneusza z Lyonu w świetle starożytnych koncepcji na temat Adama, Kraków 2007.
Fiores de S., Vergine. Tradizione ecclesiale, w: Nuovo Dizionario di Mariologia, red. S. De Fiores – S. Meo, Roma 1986, s. 51-52.
Flood A.T., Butler’s Developing Understanding of Church: An Intellectual Biography, Washington 1981.
Jaśkiewicz S., Św. Augustyn – poszukiwanie Boga, Katowice 2012.
Ker J., John Henry Newman. A Biography, Oxford 1990.
Kochaniewicz B., Antyteza Ewa-Maryja w Adversus haereses św. Ireneusza z Lyonu.
Perspektywa apologetyczna, „Poznańskie Studia Teologiczne” 23 (2009) s. 89-102.
Laurentin R., Nieznany Duch Święty, Kraków 1998.
Lekan J., Matka uczniów Chrystusa, Poznań 2020.
Lyonnet S., Chaire, kecharitomene, „Biblica” 20 (1939) s. 131-141.
Napiórkowski S.C., Matka i Nauczycielka, Niepokalanów 1992.
Newman J.H., List do Puseya, w: W. Życiński, J. H. Newmana teoria rozwoju doktryny mariologicznej, Lublin 2010, s. 182-226.
Pek K., Per Spiritum ad Mariam, Lublin 2000.
Pek K., Deus semper maior, Lublin 2009.
Pek K., Beata Patrum, Lublin 2020.
Pek K., Polskie perspektywy mariologii w kontekście, „Studia Nauk Teologicznych” 16 (2021) s. 100-120. (Crossref)
Pietkun W., Maryja Matka Chrystusa, Warszawa 1954.
Philips G., L’Eglise et son mystère au IIe Concile du Vatican. Histoire, texte et commentaire de la Constitution Lumen gentium, t. 1-2, Paris 1967-1968.
Regula Decem Beneplacitorum Beatissimae Virginis Mariae, red. K. Pek, Lublin 2019.
Schema Constitutionis dogmaticae de Beata Maria Virgine, Matre Dei et Matre hominum, w: Sacrosanctum Oecumenicum Concilium Vaticanum Secundum, Schemata Constitutionum et Decretorum de quibus disceptabitur in Concilii sessionibus. Series secunda. De Ecclesia et De B. Maria Virgine. (Sub secreto), Vaticano 1962, s. 91-122.
Siwecki L., Znaczenie sensus fidei w Kościele, „Colloquia Theologica Ottoniana” 1 (2004) s. 32-49.
Stone B.P., A reader in Ecclesiology, New York 2012.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin https://orcid.org/0000-0003-1492-6747
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
