Tajemnica Wcielenia w „Enarrationes in Psalmos” świętego Augustyna
Piotr Turzyński
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-3493-5184
Abstrakt
Artykuł prezentuje ważność zagadnienia Wcielenia w komentarzu św. Augustyna do Psalmów. Tajemnica Wcielenia należy według Biskupa z Hippony do momentów kluczowych historii zbawienia. Augustyn w pisamch starożytnych filozofów nie znalazł sposobu w który człowiek mógłby osiągnoć boski świat do którego tęskni. Natomiast chrześcijaństwo pokazało mu we Wcieleniu drogę pokory (via humilitatis). W Chrystusie Bóg przyjmuje ludzką kondycję i nie tarcąc nic ze swojej boskości wprowadza człowieka do boskiego świata wieczności. Augustyn jest przekonany, że uniżenie Syna Bożego w tajemnicy Wcielenia czyni z pokory Boga jądro wiary chrześcijańskiej. A sama kategoria pokory ma u niego wymair nie tylko moralny, ale wprost filozoficzny. Na mocy Wcielenia Chrystus staje się reprezentantem ludzi i kapłanem, który samego siebie składa w oferze Bogu Ojcu. A całe Jego dzieło zbawcze stanowi jedność i ma swój fundament, znaczenie, wagę i sens właśnie w tajemnicy Wcielenia.
Augustyn tłumaczy Wcielenie w sposób biblijny i obrazowy. Dla niego Chrystus jako Bóg jest Ojczyzną z której człowiek wyszedł i do której zmierza, a jako człowiek jest Drogą po której trzeba iść, aby dojść do celu. Dzięki Wcielniu ludzki zmienny czas nabiera charakteru celowego i zmierza ku swojemu wypełnieniu w wieczności.
Słowa kluczowe:
Augustyn z Hippony, Wcielenie, Chrystologia, pokoraBibliografia
Augustinus, Confessiones, CSEL 33/1, tr. C. Carena, Sant’Agostino, Le Confessioni, Nuova Biblioteca Agostiniana 1, Roma 1991.
Augustinus, Conta epistulam Manichaei, CSEL 25, 191‑248, tr. C. Magazzù – A. Cosentino, Sant’Agostino, Polemica con i manichei II, Nuova Biblioteca Agostiniana 13/2, Roma 2000, p. 241‑378.
Augustinus, Contra academicos, CC 29, 3‑61, tr. D. Gentili, Sant’Agostino, Dialoghi I, Nuova Biblioteca Agostiniana 3/1, Roma 1982, p. 1‑231.
Augustinus, De civitate Dei, CC 47, 1‑314(1‑10), CC 48, 321‑866(11‑22), tr. D. Gentili, Sant’Agostino, Città di Dio I (I-X), Nuova Biblioteca Agostiniana 5/1, Roma 1990; Sant’Agostino, Città di Dio II (XI-XVIII), Nuova Biblioteca Agostiniana 5/2, Roma 1988; Sant’Agostino, Città di Dio III (XIX-XXII), Nuova Biblioteca Agostiniana 5/3, Roma 1991.
Augustinus, De doctrina christiana, CC 32, 1‑167, tr. V. Tarulli, Sant’Agostino, Dottrina cristiana, Nuova Biblioteca Agostiniana 8, Roma 1992.
Augustinus, De libero arbitrio, CC 29, 211‑321, tr. D. Gentili, Sant’Agostino, Dialoghi II, Nuova Biblioteca Agostiniana 3/2, Roma 1992, p. 350‑489.
Augustinus, De Ordine, CSEL 63, 121‑185, tr. D. Gentili, Sant’Agostino, Dialoghi I, Nuova Biblioteca Agostiniana 3/1, Roma 1982, p. 290‑357.
Augustinus, De Trinitate, CC 50, 25‑380(1‑12), CC 50/A, 381‑535(13‑15), tr. G. Beschin, Sant’Agostino, La Trinità, Nuova Biblioteca Agostiniana 4, Roma 2003.
Augustinus, Enarrationes in Psalmos, CC 38, 1‑616(1‑50), CC 39, 623‑1417(51‑100), CC 40, 1425‑2196(101‑150), tr. R. Minuti (1‑50), V. Tarulli (51‑85), T. Mariucci – V. Tarulli (86‑120), V. Tarulli (121‑150), Sant’Agostino, Esposizioni sui Salmi, Nuova Biblioteca Agostiniana 25‑28, Roma 1993.
Augustinus, In Iohannis epistulam tractatus, CSEL 25, 193‑248, tr. G. Madurini – L. Muscolino, Sant’Agostino, Commento al vangelo di s. Giovanni e alla prima epistola di s. Giovanni, Nuova Biblioteca Agostiniana 24/2, Roma 1985, p. 1014‑2080.
Augustinus, In Iohannis evangelium tractatus, CC 36, 1‑688, tr. E. Gandolfo – V. Tarulli, Sant’Agostino, Commento al vangelo di s. Giovanni, Nuova Biblioteca Agostiniana 24/1, Roma 1985, Sant’Agostino, Commento al vangelo di s. Giovanni e alla prima epistola di s. Giovanni, Nuova Biblioteca Agostiniana 24/2, Roma 1985, p. 1‑1013.
Augustinus, Sermones, PL 38, 23‑1484; PL 39, 1493‑1638; PLS 2, tr. P. Bellini – F. Cruciani – V. Tarulli (1‑50), L. Carrozzi (51‑116), M. Recchia (117‑183), P. Bellini – F. Cruciani, V. Tarulli (184‑272/B), M. Recchia (273‑340/A), V. Paronetto – A.M. Quartiroli (341‑400), V. Tarulli (Dolbeau 1‑31), Sant’Agostino, Discorsi (1‑50): sul V. Testamento, Nuova Biblioteca Agostiniana 29, Roma 1979, Sant’Agostino, Discorsi (51‑85): sul N. Testamento, Nuova Biblioteca Agostiniana 30/1, Roma 1982, Sant’Agostino, Discorsi (86‑116): sul N. Testamento, Nuova Biblioteca Agostiniana 30/2, Roma 1983, Sant’Agostino, Discorsi (117‑150): sul N. Testamento, Nuova Biblioteca Agostiniana 31/1, Roma 1990, Sant’Agostino, Discorsi (151‑183): sul N. Testamento, Nuova Biblioteca Agostiniana 31/2, Roma 1990, Sant’Agostino, Discorsi (184‑229/V): sui Tempi liturgici, Nuova Biblioteca Agostiniana 32/1, Roma 1984, Sant’Agostino, Discorsi (230‑272/B): sui Tempi liturgici, Nuova Biblioteca Agostiniana 32/2, Roma 1984, Sant’Agostino, Discorsi (273‑340/A): su Santi, Nuova Biblioteca Agostiniana 33, Roma 1986, Sant’Agostino, Discorsi (341‑400): su argomenti vari, Nuova Biblioteca Agostiniana 34, Roma 1989, Sant’Agostino, Discorsi nuovi (Dolbeau 1‑20): su argomenti vari, Nuova Biblioteca Agostiniana 35/1, Roma 2001, Sant’Agostino, Discorsi nuovi (Dolbeau 21‑31, Étaix 4‑5): su argomenti vari, Nuova Biblioteca Agostiniana 35/2, Roma 2002.
Adnès P., La doctrine de l’humilité chez saint Augustin, Toulouse 1953.
Arbesmann R., Christ the “Medicus Humilis” in Saint Augustine, in: Augustinus Magister, Congrès international Augustinien, ed. Études Augustiniennes, Paris 1954, p. 623‑629.
Arbesmann R., The concept of Christus Medicus in St. Augustine, “Traditio” 10 (1954) p. 1‑28. (Crossref)
Berrouard M.-F., Le Christ Médicin, “Bibliothèque Augustinienne” 71 (1969) p. 854‑855.
Beierwaltes W., “Deus est esse – esse est Deus”. Die onto-theologische Grundfrage als aristotelisch-neuplatonische Denkstruktur, in: Platonismus und Idealismus, ed. V. Klostermann, Frankfurt am Main 1972, p. 5‑82.
Cameron M., Enarrationes in Psalmos, in: Agostino. Dizionario enciclopedico, ed. A.D. Fitzgerald, Roma 2007, p. 619‑628.
Clark M.T., Augustine, London – New York 2000.
Courcelle P., Recherches sur les Confessions de saint Augustin, Paris 1968.
Couturier C., Sacramentum et mysterium dans l’oeuvre de saint Augustin, in: H. Rondet, Études Augustiniennes, Paris 1953, p. 161‑332.
Daley B.E., Incarnazione, in: Agostino. Dizionario enciclopedico, ed A.D. Fitzgerald, Roma 2007, p. 827‑829.
Daly G., The Earth Our Hospital, in: 2nd Annual Course on Augustinian Spirituality, ed. R. Russel – L. Verheijen – A. Zumkeller, Roma 1976, p. 211‑230.
Doull J. A., Qué es la sapientia augustiniana, “Augustinus” 36 (1991) p. 81‑88. (Crossref)
Du Roy O., L’intelligence de la foi en la Trinité selon saint Augustin. Genése de sa théologie trinitaire jusqu’en 391, Paris 1966. (Crossref)
Dubarle D., Essai sur l’ontologie théologale de saint Augustin, Dieu avec l’Étre, Paris 1986.
Galati L., Cristo la Via nel pensiero di S. Agostino, Roma 1956.
Gilson É., Philosophie et Incarnation selon saint Augustin, Montréal 1947.
Gribomont J., Salmi, in: Dizionario Patristico e di Antichità Cristiane, v. 2, ed. A. Di Berardino, Casale Monferrato 1984, c. 3063‑3066.
Jossua J.-P., Le salut, incarnazion ou mystére pascal, Paris 1968.
Jaśkiewicz S., Płeć ludzka w świetle nauki św. Augustyna o tajemnicy wcielenia Syna Bożego, “Verbum vitae” 1 (2022) p. 69‑84. (Crossref)
La Bonnardiére A.M., Recherches de chronologie augustinienne, Paris 1965.
La Bonnardiére A.M., Saint Augustin et la Bible, Paris 1986. (Crossref)
Lécuyer J., Le sacrifice selon saint Augustin, in: Augustinus Magister, Congrès international Augustinien, Études Augustiniennes, Paris 1954, p. 905‑914.
Madec G., Christus, scientia et sapientia nostra. Le principe de cohérence de la doctrine augustinienne, “Recherches Augustiniennes” 10 (1975) p. 77‑85. (Crossref)
Madec G., La Patrie et la voie. Le Christ dans la vie et la pensée de saint Augustin, Paris 1989.
Madec G., Saint Augustin et la philosophie. Notes critiques, Paris 1992.
Marrou H.-I., L’ambivalence du temps de l’histoire chez saint Augustin, Montréal – Paris 1950.
Poque S., L’introduction, les notes et la traduction, in: Augustin, Sermons sur la Pâque, ed. S. Poque, SCh 116, Paris 1966, p. 4‑153.
Poque S., Le langage symbolique dans la prédication d’Augustin d’Hippone, Paris 1984.
Ratzinger J., Volk und Haus Gottes in Augustins Lehre von der Kirche, München 1954.
Rondeau M.J., Les commentaires patristiques du Psautier, v. 1‑2, Roma 1982‑1985.
Rondet H., Essais sur la chronologie des “Enarrationes in psalmos” de saint Augustin (Suite), “Bulletin de Littérature Ecclésiastique” 65 (1964) p. 110‑136.
Rondet H., Le symbolisme de la mer chez saint Augustin, in: Augustinus Magister, Congrès international Augustinien, Études augustiniennes, Paris 1954, p. 691‑701.
Simonetti M., Introduzione, in: Sant’Agostino, Commento ai salmi, Roma 1988, p. I- XL.
Szymik J., Wcielenie kenozą i chwałą Boga: Miejsce Theotokos, “Salvatoris Mater” 6/4 (2004) p. 22‑31.
Turzyński P., Piękno w teologii świętego Augustyna. Próba systematyzacji augustyńskiej estetyki teologicznej, Radom 2013.
Urs Von Balthasar H., Herrlichkeit. Eine theologische Ästhetik. Zweiter Band. Fächer der Stile, Einsiedeln 1962.
Williams R., On Augustine, London – Oxford – New York – New Delhi – Sydney 2016.
Van Bavel T., L’humanité du Christ comme lac parvulorum et comme via dans la spiritualité de saint Augustin, “Augustiniana” 7 (1957) p. 245‑281.
Verwilghen A., Christologie et spiritualité selon saint Augustin. L’hymne aux Philippiens, Paris 1985. (Crossref)
Verwilghen A., Le Christ médiateur selon Ph 2,6‑7 dans l’oeuvre de saint Augustin, in: Collectanea Augustiniana. Mélanges T. J. Van Bavel, v. 2, ed. B. Bruning, Leuven 1990, p. 451‑468.
Zarb S., Chronologia Enarrationum S. Augustini in psalmos, Malta 1948.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin https://orcid.org/0000-0002-3493-5184
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
