Pedagogia Boża w pismach Ojców Kościoła
Franciszek Drączkowski
Abstrakt
Patrystyczna wizja pedagogiki katolickiej najpełniej i najbardziej klarownie, zarówno w ujęciu globalnym jak i szczegółowym, jawi się w doktrynie Klemensa Aleksandryjskiego, co zostało ukazane w tym artykule. Pozostałe materiały źródłowe, zawarte zarówno w przekazach greckich jak i łacińskich ojców Kościoła (jak Tertulian, Grzegorz Cudotwórca, Bazyli Wielki, Hieronim i Augustyn), najczęściej o charakterze przyczynkowym, nie posiadają tej siły ekspresji i wyrazistości, którą znajdujemy w myśli Aleksandryjczyka. Jest to wizja na wskroś teocentryczna i chrystocentryczna, co można już dostrzec w stosowanej onomastyce oraz terminologii pedagogicznej. Jest to „pedagogia Boga”, „pedagogia Bożej mądrości”, „pedagogia Chrystusa”, której celem jest „wychowanie Boże” „wychowanie w Chrystusie”.
Słowa kluczowe:
pedagogia, patrystyka, Klemens Aleksandryjski, Tertulian, Grzegorz Cudotwórca, Bazyli Wielki, Hieronim, Augustyn, Ojcowie KościołaBibliografia
Augustinus Hipponensis, De catechizandis rudibus, PL 40 lub CCL 46, 121-178, tłum. W. Budzik, w: Św. Augustyn, Pisma katechetyczne, POK 10, Poznań 1929
Augustinus Hipponensis, De magistro, PL 32 lub CCL 29, Turnhout 1970, 151-203, tłum J. Modrzejewski, w: Św. Augustyn, Dialogi filozoficzne, t. 3, Warszawa 1953
Augustinus Hipponensis, De ordine, PL 32 lub CCL 29, 87-137, tłum. W. Seńko, w: Św. Augustyn, Dialogi filozoficzne, t. 1, Warszawa 1953
Basilius Caesariensis, Ad adulescentes de legendis libris gentilium, PL 31
Basilius Caesariensis, Oratio ad adolescentes de legendis libris gentilium, PG 31, 563-590, tłum. T. Sinko, w: Św. Bazyli Wielki, Wybór homilii i kazań, Kraków 1947
Clemens Alexandrinus, Paedagogus, ed. O. Stahlin, GCS 12, Berlin 1936, 87-292, tłum. T. Puton: Pedagog - Księga I Klemensa Aleksandryjskiego. Wstęp, tłumaczenie, komentarz, Lublin 1977
Clemens Alexandrinus, Ouis dives salvetur
Clemens Aleksandrinus, Stromata, I-VI, ed. ed. O. Stahlin - L. Fruchtel, GCS 52 [15], Berlin 1960; VII-VIII, ed. ed. O. Stahlin - L. Fruchtel, GCS 172, Berlin 1970, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska: Kobierce zapisków filozoficznych dotyczących prawdziwej wiedzy, I-II, Warszawa 1994
Drączkowski F., Kościół - Agape według Klemensa Aleksandryjskiego, Lublin 1983
Drączkowski F., Struktury semantyczne wyrazu paideia w dziele Klemensa Aleksandryjskiego Stromateis, w: Z zagadnień literatury greckiej, red. J. Pliszczyńska, Lublin 1978
Drączkowski F., Szkic chrystologii Klemensa Aleksandryjskiego w świetle onomastyki pierwszej księgi „Pedagoga", VoxP 4 (1984) z. 6-7, 101-125
Dudon P., Le gnostique de Saint Clement d ’Alexandrie, Paris 1930
Gregorius Thaumaturgus, In Origenem oratio panegirica
Grzywaczewski J., Obraz gnostyka według „Stromatów" Klemensa Aleksandryjskiego, VoxP 6 (1986) z. 11, 543-554
Guasco C., Lo gnostico cristiano in Clemente Alessandrio, „Sophia” 24 (1956) 262-269
Hieronymus, Epistula, ed. I. Hilberg, CSEL 55, Vindobonae 1910, 290-305, tłum. J. Czuj: Św. Hieronim, Listy, II, Warszawa 1953
Hofmann F., Die Kirche bei Clemens von Alexandrien, w: Vitae et Veritati. Festgabe fur Karl Adam, Dusseldorf 1956
Joannes Chrysostomus, De educandis liberis, SCh 188
Joannes Chrysostomus, De inani gloria et de educandis liberis, ed. A.M. Malingrey, SCh 188, Paris 1972, tłum. W. Kania, w: Św. Jan Chryzostom, Wybór pism, PSP13, Warszawa 1974
Konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen pentium"
Muckle J.T., Clement of Alexandria on Philosophy as Divine Testament for the Greeks, „Phoenix” 5 (1951) 79-86
Tertullianus, De carne Christi
Volker W., Der wahre Gnostiker nach Clemens Alexandrinus, Berlin 1952
Licencja
Artykuły w czasopiśmie objęte są licencją Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0). Autorzy i użytkownicy mogą korzystać z utworów na licencji CC-BY-ND od roku 2018. Dla wcześniejszych publikacji prawa autorskie są udostępnione na prawach dozwolonego użytku zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
