Prawda o Bogu i Jego planie dla Izraela w Ps 105 i 106
Mykhaylyna Kľusková
Uniwersytet Katolicki w Rużomberku , SłowacjaAbstrakt
The aim of the paper is to present the truth of God and his plan for Israel as it is shown in Psalm 105 and 106. The article is divided into three main parts. As the first step is given general characteristic of both texts. In the second and third is proposed detailed analyse of the psalmic understanding of God and his plan for Israelites. The end of the article consists of conclusion which takes into account the message of both texts read as continuum. In light of the psalms God is mainly seen as faithful to the covenant with Abraham (Ps 105) and full of graciousness towards his people (Ps 106). His plan for Israel is its existence in the Promised Land seen as a place free of foreign influence and managed by God’s laws.
Słowa kluczowe:
Psałterz, psalm historyczny, psalmy bliźniacze, Ps 105, Ps 106, przymierze, Boża wierność, Boża łaskawość, grzechBibliografia
Allen L.C., Psalms 101-150 (Word Biblical Commentary 21; Waco: Word Books 1983).
Alonso Schökel L. – Carniti C., I Salmi (Commenti Biblici; Roma: Edizioni Borla 2003) II.
Biblia Hebraica Stuttgartensia (red. K. Elliger – W. Rudolph) (Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft 1997).
Brown F. – Driver S.R. – Briggs C.A, A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament (Oxford: Clarendon Press 1906) [BibleWorks, Version 7.0].
Clines D.J.A.i in., The Dictionary of Classical Hebrew (Sheffield: Scheffield Academic Press – Sheffield Phoenix Press 1993-2011) I-VIII.
Dahood M., Psalms III, 101-150 (Anchor Bible 17A; Garden City: Doubleday 1970).
Declaisse-Walford N. – Jacobson R. A. – Tanner B. T., The Book of Psalms (The New International Commentary on the Old Testament; Grand Rapids: Eerdmans 2014).
Die Bibel. Einheitsübersetzung Altes und Neues Testament (Freiburg – Basel – Wien: Herder 1980).
Fisher G., „Israels Auszug aus Ägypten in den Psalmen”, „Canterò in eterno le misericordie del Signore” (Sal 89,2). Studi in onore del prof. Gianni Barbiero in occasione del suo settantesimo compleanno (red. St. M. Attard – M. Pavan) (Analecta Biblica – Studia 3; Roma: Gregorian & Biblical Press 2015) 221-233.
Freedman D.N., „afn' ' nāśāʾ to lift, carry, bear”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J.Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 2000) X, 24-40.
Füglister N., „Psalm 105 und die Väterverheißung”, Die Väter Israels. Beiträge zur Theologie der Patriarchenüberlieferungen im Alten Testament. FS J. Scharbert (red. M. Görg) (Stuttgart: Verlag Katholisches Bibelwerk 1989) 41-59.
Gärtner J., „The Torah in Psalm 106. Interpretation of JHWH’S Saving Act at the Red Sea”, The Composition in the Book of Psalms (red. E. Zenger) (Leuven: Uitgeverij Peeters 2010) 479-488.
Gärtner J., Die Geschichtspsalmen. Eine Studie zu den Psalmen 78, 105, 106, 135 und 136 alshermeneutische Schlüsselltexte im Psalter (Forschungen zum Alten Testament 84; Tübingen: Mohr Siebeck 2012).
Gerstenberger E. S., Psalms, Part II. and Lamentations (Grand Rapids: Eerdmans 2001).
Gerstenberger E., „qv;[' ʽāšaq oppress”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J.Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 2000) XI, 412-417.
Górny M., „Abraham w Psałterzu”, Od wiary Abrahama do wiary Kościoła (red. M. Kowalski) (Analecta Biblica Lublinensia XI; Lublin: Wydawnictwo KUL 2014) 29-56.
Gosse B., „Abraham and David”, Journal for the Study of the Old Testament 34/1 (2009) 25-31.
Hausmann J., „ !n:r ' rānan rejoice”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J.Botterweck
– H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 2004) XIII, 515-522.
Hossfeld F.-L. – Zenger E., Psalmen 101-150 (Herders Theologischer Kommentar zum Alten Testament; Freiburg – Basel – Wien: Herder 2008).
Hossfeld F.-L., „Eine poetische Universalgeschichte. Ps 105 im Kontext der Psalmentrias 104-106”, Das Manna fällt auch heute noch. Beiträge zur Geschichte und Theologie des Alten, Ersten Testaments. FS E. Zenger (red. L. Schwienhorst-Schönberger) (HBS 44; Freiburg i. Br.: Herder Verlag 2004) 294-311.
Kellermann D., „ rWG gûr sojourn”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J.Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1975) II, 439-449.
Klein A., Geschichte und Gebet. Die Rezeption der biblischen Geschichte in den Psalmen des Alten Testaments (Forschungen zum Alten Testament 94; Tübingen: Mohr Siebeck 2014).
Kraus H.-J., Psalmen 60–150 (Biblischer Kommentar Altes Testament XV/2; Neukirchen-Vluyn: Neukirchener Verlag 2003).
Kreuzer S., Die Frühgeschichte Israels in Bekenntnis und Verkündigung des Alten Testaments (Berlin – New York: Walter de Gruyter 1989).
Kugler G., „The Dual Role of Historiography in Psalm 106: Justifying the Present Distress and Demonstrating the Individual’s Potential Contribution”, Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 126/4 (2014) 546-553.
Łach S., Księga Psalmów. Wstęp – Przekład z oryginału – Komentarz – Ekskursy (Pismo Święte Starego Testamentu VII/2; Poznań: Pallotinum 1990).
Lee A.C.C., „Genesis I and the Plagues Tradition in Psalm CV”, Vetus Testamentum 40/3 (1990) 257-263.
Millard M., Die Komposition des Psalters. Ein formgeschichtlicher Ansatz (Forschungen zum Alten Testament 9; Tübingen: Mohr Siebeck 1994).
Olbricht Th. H., „The Rhetoric of Two Narrative Psalms 105 and 106”. „My Words Are Lovely”. Studies in the Rhetoric of the Psalms (red. R. L. Foster – D. M. Howard) (New York: T & T Clark 2008) 156-170.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Biblia Tysiąclecia (Poznań: Pallotinum 2002).
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem (Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2008).
Preuss H.D., „ac'y ' yāṣāʾ go out”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J.Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1990) VI, 225-250.
Pröbstl V., Nehemia 9, Psalm 106 und Psalm 136 und die Rezeption des Pentateuchs (Göttingen:Cuvillier Verlag 1997).
Sawyer J. F. – Fabry H.-J., „[vy save”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J.Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1990) VI, 441-463.
Schaefer K., Psalms ( Berit Olam. Studies i n Hebrew Narrative & Poetry; Collegeville: T he Liturgical Press 2001).
Štrba B., „Mojžišov profil podľa Knihy žalmov”, Osobnosti našej viery (Studia Xaveriana IV; Badín: Kňazský seminár sv. Františka Xaverského 2016) 5-24.
Terrien S., The Psalms. Strophic Structure and Theological Commentary (Eerdmans Critical Commentary; Grand Rapids: Eerdmans 2003).
Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J.Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis– G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1974-2004) I-XIV.
Tiňo J. i in., Exodus (Komentáre k Starému zákonu 3; Trnava: Dobrá kniha 2013).
Tucker W.D, „Revisiting the Plagues in Psalm CV”, Vetus Testamentum 55/3 (2005) 401-411.
Waltke B.K. – O’Connor M., An Introduction to Biblical Hebrew (Winona Lake: Eisenbrauns 1990).
Zenger E. i in., Einleitung in das Alte Testament. 8. Auflage herausgegeben von Christian Frevel (Stuttgart: Verlag W. Kohlhammer 2012).
Zimmerli W., „Zwillingspsalmen”, Wort, Lied und Gottesspruch. Beiträge z u Propheten und Psalmen. FS J. Ziegler (red. J. Schreiner) (Würzburg: Echter Verlag GmbH 1972) 105-113.
Licencja
- Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r., Autor publikacji udziela Wydawcy czasopisma „The Biblical Annals” niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z składanego do publikacji Utworu przez czas nieokreślony na nieograniczonym terytorium na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalenia Utworu, zwielokrotnienia Utworu dowolną techniką (w tym m.in. drukiem oraz w formie zapisu elektronicznego) na wszelkich znanych nośnikach (w tym m.in. informatycznych, elektronicznych i poligraficznych) oraz we wszelkich systemach informatycznych (szczególnie typu Internet);
b) w zakresie wprowadzenia Utworu do pamięci komputera, rozpowszechniania Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu, wprowadzenia do obrotu Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu;
c) w zakresie publicznego wykonania, odtwarzania, wystawiania i wyświetlania Utworu, użyczaniu, najmu i dzierżawy Utworu oraz egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu;
d) w zakresie udostępniania, wprowadzanie do obrotu i rozpowszechniania Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu za pośrednictwem sieci informatycznych, w szczególności typu Internet, w tym promocji lub reklamy Utworu, czasopisma lub Wydawcy. - Ponadto, Autor nieodpłatnie zezwala Wydawcy na korzystanie i rozporządzanie opracowaniami Utworów.
- Wydawca może udzielać sublicencji.
- Osoby trzecie z Utworów oraz z innych materiałów zawierających lub powstałych w oparciu o Utwory mogą korzystać zgodnie ze wzorcem licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 (znanej również jako CC-BY).
