A Critical Edition and Philological Analysis of the Second Chapter of Deutero-Isaiah (Isa 41) on the Basis of the Coptic Manuscript sa 52 (M 568) in Light of Other Coptic Manuscripts Written in the Sahidic Dialect and the Greek Text of the Septuagint
Tomasz Bartłomiej Bąk
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , PolskaAbstrakt
The paper contains a critical edition and philological analysis of the second chapter of Deutero-Isaiah worked out on the basis of the Coptic manuscript sa 52.2 and other available manuscripts written in the Sahidic dialect. Firstly, it presents general information on the fragment of codex sa 52 containing the text of Isa 41. It is followed by a list of brief characteristics of the remaining witnesses that include at least some verses of the second chapter of Deutero-Isaiah. The most important part is a presentation of the Sahidic text of Isa 41, its translation into English and tables of linguistic differences between the text of the LXX and its Coptic rendering. The last part explains difficult philological questions observed in the Coptic text. The focus will be on Isa 41:11-27 since they appear only in manuscript 52.2 and have not been published so far.
Słowa kluczowe:
Coptic, Sahidic dialect, the Book of Isaiah, Deutero-Isaiah, sa 52 (M 568), edition of Isa 41Bibliografia
Amélineau, É., „Fragments de la version thébaine de l’Écriture (Ancien Testament),” Recueil de Travaux Relatifs à la Philologie et à l’Archéologie Égyptiennes et Assyriennes 9 (1887) 101-130.
Balestri, P.J., Sacrorum Bibliorum Fragmenta Copto-Sahidica Musei Borgiani. III. Novum Testamentum (Roma: Typographia Polyglotta S. C. de Propaganda Fide 1904).
Bąk, T., „A Critical Edition and Philological Analysis of the First Chapter of Deutero-Isaiah (Isa 40) on the Basis of the Coptic Manuscript sa 52 (M 568) in Light of Other Coptic Manuscripts Written in the Sahidic Dialect and the Greek Text of the Septuagint,” The Biblical Annals 9/1 (2019) 73-100 (=Isa 40).
Bąk, T., „Koptyjski przekład Iz 1-39 w manuskrypcie sa 52 (M 568) z VIII w.,” The Biblical Annals 5/2 (2015) 289-305.
Bąk, T., Il Proto-Isaia in copto-saidico. Edizione critica sulla base di sa 52 (M 568) e di altri testimoni. Estratto della dissertazione per il Dottorato in Studi dell’Oriente Antico (Roma: Pontificio Instituto Biblico, Facoltà Orientalistica 2014).
Ciasca, A., Sacrorum Bibliorum fragmenta copto-sahidica Musei Borgiani iussu et sumptibus S. Congregationis de Propaganda Fide studio P. Augustini Ciasca ordinis Eremitarum S. Agostini edita (Roma: Typis S. Congregationis de Propaganda Fide 1885-1889) I-II.
Crum, W.E., Catalogue of the Coptic Manuscripts in the British Museum (London: British Museum 1905).
Crum W.E., A Coptic Dictionary (Oxford: Clarendon Press 1939) (reprint: Eugene, OR: Wipf & Stock 2005).
Crum, W.E. – Winlock, H.E., The Monastery of Epiphanius at Thebes. I. The Archeological Material by H.E. Winlock. The Literary Material by W.E. Crum (New York: The Metropolitan Museum of Art 1926).
Crum, W.E. – Evelyn White, H.G., The Monastery of Epiphanius at Thebes. II. Coptic Ostraca and Papyri Edited with Translations and Commentaries by W.E. Crum. Greek Ostraca and Papyri Edited with Translations and Commentaries by H.G. Evelyn White (New York: The Metropolitan Museum of Art 1926).
A New English Translation of the Septuagint (ed. A. Pietersma –B.G. Wright) (New York: Oxford University Press 2007) (=NETS)
Feder, F., Biblia Sahidica. Ieremias, Lamentationes (Threni), Epistula Ieremiae et Baruch (Texte und Untersuchungen zur Geschichte der altchristlichen Literatur 147; Berlin – New York: Gruyter 2002).
Hebbelynck, A., „Les manuscrits coptes-sahidiques du «Monastère Blanc». Recherches sur les fragments complémentaires de la Collection Borgia. I. Fragments de l’Ancien Testament” Muséon 12 (1911) 1-64.
Horner, G.W., The Coptic Version of the New Testament in the Southern Dialect, Otherwise Called Sahidic and Thebaic, with Introduction, Critical Apparatus, and Literal English Translation. III. The Gospel of S. John (Oxford: Clarendon Press 1911).
Hurtado, L., The Earliest Christian Artifacts: Manuscripts and Christian Origins (Grand Rapids, MI: Eerdmans 2006).
Hyvernat, H., „Étude sur les versions coptes de la Bible. II. – Ce qui nous est parvenu des versions égyptiennes,” Revue Biblique 5 (1896) 540-569.
Lacau, P., „Textes de l’Ancien Testament en copte sahidique,” Recueil de Travaux Relatifs à la Philology et à l’Archéologie Égyptiennes et Assyriennes. Nouvelle Série 7 (1901) 103-124.
Layton, B., A Coptic Grammar. With Chrestomathy and Glossary. Sahidic Dialect. Second Edition, Revised and Expanded. With an Index of Citations (Wiesbaden: Harrassowitz Verlag 2004).
Lust J. – Eynikel E. – Hauspie K., Greek-English Lexicon of the Septuagint (Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft 2003).
Nagel, P., „Studien zur Textüberlieferung des sahidishen Alten Testaments,” Zeitschrift für Ägyptische Sprache und Altertumskunde 111 (1984) 138-164.
Nagel, P., „Editionen koptischer Bibeltexte seit Till 1960,” Archiv für Papyrusforschung 35 (1990) 43-100.
Rahlfs, A., Die alttestamentlichen Lektionen der griechischen Kirche (Mitteilungen des Septuaginta-Unternehmens der Königlichen Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen 5; Berlin: Weidmannsche 1915).
Schleifer, J., Sahidische Bibel-Fragmente aus dem British Museum zu London (Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften in Wien. Philosophisch–Historische Klasse 162/6; Wien: Hölder 1909).
Schmitz, F.J. – Mink, G., Liste der Koptischen Handschriften des Neuen Testaments. I. Die sahidischen Handschriften der Evangelien (Arbeiten zur Neutestamentlichen Textforschung 15; Berlin – New York: Gruyter 1991) 2/2.
Schüssler, K., Das sahidische Alte und Neue Testament: sa 21-48 (red. K. Schüssler) (Biblia Coptica 1/1; Wiesbaden: Harrassowitz 1996).
Schüssler, K., Das sahidische Alte und Neue Testament: sa 93-120 (red. K. Schüssler) (Biblia Coptica 1/4; Wiesbaden: Harrassowitz 2000).
Schüssler, K., Das sahidische Alte und Neue Testament: sa 185-260 (red. K. Schüssler) (Biblia Coptica 2/2; Wiesbaden: Harrassowitz 2015).
Till, W.C., „Papyrussammlung der Nationalbibliothek in Wien. Katalog der koptischen Bibelbruchstücke. Die Pergamente,” Zeitschrift für die neutestamentliche Wissenschaft 39 (1940) 1-57.
Till, W.C., „La séparation des mots en copte”, Bulletin de l’Institut d’Archéologie Orientale 60 (1960) 151-170.
Vaschalde, A., „Ce qui a été publié des versions coptes de la Bible,” Revue Biblique 29 (1920) 241-258.
Winstedt, E.O., „Some Unpublished Sahidic Fragments of the Old Testament,” The Journal of Theological Studies 10 (1909) 233-254.
Ziegler, J. (ed.), Septuaginta. Vetus Testamentum Graecum. Auctoritate Societatis Litterarum Gottingensis editum. XIV. Isaias (Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1939).
Zoega, G., Catalogus codicum copticorum manu scriptorum qui in museo Borgiano velitris adservantur (Roma: Typis Sacrae Congregationis de Propaganda Fide 1810).
Licencja
- Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r., Autor publikacji udziela Wydawcy czasopisma „The Biblical Annals” niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z składanego do publikacji Utworu przez czas nieokreślony na nieograniczonym terytorium na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalenia Utworu, zwielokrotnienia Utworu dowolną techniką (w tym m.in. drukiem oraz w formie zapisu elektronicznego) na wszelkich znanych nośnikach (w tym m.in. informatycznych, elektronicznych i poligraficznych) oraz we wszelkich systemach informatycznych (szczególnie typu Internet);
b) w zakresie wprowadzenia Utworu do pamięci komputera, rozpowszechniania Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu, wprowadzenia do obrotu Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu;
c) w zakresie publicznego wykonania, odtwarzania, wystawiania i wyświetlania Utworu, użyczaniu, najmu i dzierżawy Utworu oraz egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu;
d) w zakresie udostępniania, wprowadzanie do obrotu i rozpowszechniania Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu za pośrednictwem sieci informatycznych, w szczególności typu Internet, w tym promocji lub reklamy Utworu, czasopisma lub Wydawcy. - Ponadto, Autor nieodpłatnie zezwala Wydawcy na korzystanie i rozporządzanie opracowaniami Utworów.
- Wydawca może udzielać sublicencji.
- Osoby trzecie z Utworów oraz z innych materiałów zawierających lub powstałych w oparciu o Utwory mogą korzystać zgodnie ze wzorcem licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 (znanej również jako CC-BY).
