Genesis 5:24 in Karaite Exegesis: "Sefer maamar Mordekhai"
Piotr Muchowski
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-2515-2997
Abstrakt
This article deals with a little-known commentary on the Pentateuch (more precisely, a supercommentary on Aaron ben Joseph’s Sefer ha-mivḥar) titled Sefer maamar Mordekhai (Book of Mordecai’s Speech). Its author is the Polish-Lithuanian Karaite Mordecai ben Nisan of Kukizov (died around the year 1709), one of the founders of the Karaite community in Kukizów near Lwów, the ancestral seat of the Polish king John III Sobieski. This commentary was based on an earlier commentary on Sefer ha-shemenha-tov by Aaron ben Judah, also a Polish-Lithuanian Karaite. Mordecai ben Nisan quotes the text of Sefer ha-shemen ha-tov and adds his own commentary to it. Its importance as an authoritative textbook of Karaite exegesis is evidenced by the fact that it was formally approved for use by leading Karaite scholars of the Polish-Lithuanian communities (between the years 1706 and 1709). Undoubtedly, this commentary should be recognised as the greatest creative achievement of the theological and exegetical thought of the Polish-Lithuanian Karaites, produced during the period of the peak intellectual flourishing of this community (which took place in the 17th-18th centuries). In this article, I present an English edition of the text of this commentary on Genesis 5:24. The edition is based on manuscript C 104, Maamar Mordekhai (manuscript in the collection of the Institute of Oriental Manuscripts, St. Petersburg, 1753). The manuscript contains a commentary on the books of Genesis and Exodus, i.e. up to the parasha Elle pekude (Exodus 38:21–40:38). Another part, containing commentaries on the books of Leviticus, Numbers, and Deuteronomy, was recorded in manuscript C102. The copyist of both volumes was Mordecai ben Samuel of Halicz. He completed the transcription of the text of the commentary (a total of about 1,000 pages) in the month of Ziv, i.e. Iyyar, of the year 1754, see C102, folio 242 verso (the first volume, manuscript C104, was completed in 1753, see C104, folio 3 recto). In the article, I also mention several minor exegetical works of the Polish-Lithuanian Karaites related to Sefer maamar Mordekhai.
Słowa kluczowe:
Exegesis of Genesis 5:24, Karaite exegesis, Enoch, Enochic literature, Polish-Lithuanian KaraitesBibliografia
Algamil, J., “Preface” ( ראשית דבר ), David ben Mordecai Kukizov, Sefer Ṣemaḥ David (ed. Joseph ben Ovadya Algamil) (Ashdod: Tiferet Yosef le-ḥeqer ha-yahadut ha-qarait 2004) I.
Bezekovich, J. – Firkovich, I.-B., Tehillot Israel. Tosafot li-tfillot ha-karaim (Berdyczew: Tipografiya Sheftel 1909).
Deutsch, D., Befestigung im Glauben von Rabbi Jizchak, Sohn Abrahams s. A. (Sohrau O.-Schl.: Selbstverlag des Herasugebers 1865).
Firkovich, A., Avne zikkaron li-vne Israel be-ereṣ Krim (Vilna: Tipografiya S.I. Fünna i A.G. Rozenkranca 1872).
Gottlober, A.B., Bikkoreth łetoldoth hakkarim oder Kritische Untersuchungen über die Geschichte der Karaer (Vilno: Fünn et Rozenkrancz 1865).
Kizilov, M., The Karaites of Galicia: An Ethnoreligious Minority among the Ashkenazim, the Turks, and the Slavs 1772–1945 (Leiden: Brill 2009). (Crossref)
Klimova, V. – Yariv, A., “Outstanding Karaite scholars from Kukizów,” Jewish History Quarterly 273/4 (2020) 879–899.
Kubicki, S ., Edycja krytyczna traktatu Szełomo ben Aharona z Pozwola „Lechem Seorim” (Diss., Adam Mickiewicz University; Poznań 2020).
Kukizov, David ben Mordecai, Sefer Ṣemaḥ David (ed. Nisan ben David Kukizov) (St. Peterburg: Tipografiya Berman i K. 1897).
Maggid, D., “Preface” ( ראשית דבר ), David ben Mordecai Kukizov, Sefer Ṣemaḥ David (ed. Nisan ben David Kukizov) (St. Peterburg 1897).
Mann, J., Texts and Studies in Jewish History and Literature. II. Karaitica (Philadelphia: Hebrew Press of the Jewish Publication Society of America 1935).
Miller, Ph.E., Karaite Separatism in Nineteenth-century Russia. Joseph Solomon Lutski’s Epistle of Israel’s Deliverance (Cincinnati: Hebrew Union College Press 1993). (Crossref)
[Mordecai ben Nisan], Notitia Karaeorum ex Mardochaei, Karaei recentioris, tractatu haurienda, quem ex ms. cum versione latina notis et praefatione de Karaeorum rebus scriptisque edidit Johannes Christophorus
Wolfius, Hebr. et oriental. lingg. prof. publ. Accedit in calce Jacobi Triglandii Dissertatio de Karaeis cum Indicibus variis recusa (Hamburg et Leipzig: Impensis Christiani Liebezeit 1714).
Muchowski, P. – Tomal, M., Resolutions and Community Documents of the Polish-Lithuanian Karaites from 1553 to 1830: A Critical Edition (Paris: Editions Suger Press 2017).
Poznański, S., “Zweiter Nachtrag zur ‘Karäischer Literatur der letzten dreissig Jahre’,” Zeitschrift für hebräische Bibliographie 14/5 (1910) 153–154.
Poznański, S., “Karäische Drucke und Druckereien,” Zeitschrift für hebräische Bibliographie 21/4–6 (1918) 66–83.
Shapira, D., Avraham Firkowicz in Istanbul (1830–1832). Paving the Way for Turkic Nationalism (Ankara: KaraM 2003).
Sulimowicz, A., “Tisłemłeri Askanłyknyn - Okruchy przeszłości. Zapomniany nauczyciel,” Awazymyz 13/2 (2006) 14–18. (Crossref)
Tuori, R., “Defining Karaite Faith in Early Nineteenth-Century Europe: A Poem on the Five Principles of Faith,” Frankfurter Judaistische Beiträge 39 (2014) 83–101.
Walfish, B.D., “Karaite Press and Printing,” Karaite Judaism: A Guide to Its History and Literary Sources (ed. M. Polliack) (Leiden, Boston: Brill 2003) 925–959. (Crossref)
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu https://orcid.org/0000-0002-2515-2997
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r., Autor publikacji udziela Wydawcy czasopisma „The Biblical Annals” niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z składanego do publikacji Utworu przez czas nieokreślony na nieograniczonym terytorium na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalenia Utworu, zwielokrotnienia Utworu dowolną techniką (w tym m.in. drukiem oraz w formie zapisu elektronicznego) na wszelkich znanych nośnikach (w tym m.in. informatycznych, elektronicznych i poligraficznych) oraz we wszelkich systemach informatycznych (szczególnie typu Internet);
b) w zakresie wprowadzenia Utworu do pamięci komputera, rozpowszechniania Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu, wprowadzenia do obrotu Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu;
c) w zakresie publicznego wykonania, odtwarzania, wystawiania i wyświetlania Utworu, użyczaniu, najmu i dzierżawy Utworu oraz egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu;
d) w zakresie udostępniania, wprowadzanie do obrotu i rozpowszechniania Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu za pośrednictwem sieci informatycznych, w szczególności typu Internet, w tym promocji lub reklamy Utworu, czasopisma lub Wydawcy. - Ponadto, Autor nieodpłatnie zezwala Wydawcy na korzystanie i rozporządzanie opracowaniami Utworów.
- Wydawca może udzielać sublicencji.
- Osoby trzecie z Utworów oraz z innych materiałów zawierających lub powstałych w oparciu o Utwory mogą korzystać zgodnie ze wzorcem licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 (znanej również jako CC-BY).
