Dlaczego Adam zamyka Pochwałę Ojców (Syr 44-49)?
Judyta Pudełko
Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie , PolskaAbstrakt
Księga Syracha oprócz licznych mądrościowych maksym zawiera szczególny tekst, który koncentruje się na działaniu Boga i Jego mądrości w dziejach Izraela: Pochwała Ojców (Syr 44-49). Mędrzec z Jerozolimy chciał przez to zaszczepić w sercach swoich uczniów umiejętność teologicznej wizji historii. Układ i interpretacja przedstawionych w tym opisie bohaterów, choć bazuje na tradycji, wynika z interpretacji i kryteriów własnych autora. Jest zastanawiające, iż na koniec opisu mędrzec wraca do początków, nie tylko Izraela, ale dziejów ludzkości, by zamknąć swój opis historii postacią Adama – pierwszego człowieka. Prezentacja Adama w Syr 49,16b jest bardzo pozytywna, autor koncentruje się na chwale i pięknu pierwszego człowieka, pomijając zupełnie aspekt jego upadku. Użyta terminologia łączy postać Adama z kapłańskimi postaciami opisywanymi przez Syracha (Aaron, arcykapłan Szymon), co sugeruje szczególne znaczenie arcykapłana w dziele mędrca z Jerozolimy. Odniesienie do Adama, początku ludzkości zakłada upatrywanie „nowego początku”, w postaci arcykapłana.
Słowa kluczowe:
Stary Testament, Księga Syracha, Pochwała Ojców, Adam, arcykapłanBibliografia
Alter R., Genesis. Translation and Commentary (New York – London: W.W. Norton & Company 1996).
Beentjes P.C. (red.), The Book of Ben Sira in Hebrew. Text Edition of All Extant Hebrew Manuscripts and a Synopsis of All Parallel Hebrew Ben Sira Texts (VT.S 68; Leiden – New York – Köln: Brill 1997).
Bergsma J. – H ahn S ., „ Noah N akedness a nd t he C urse o n C anaan (Gn 9 :20-27)”, Journal of Biblical Literature 124 (2005) 25-40.
Blenkinsopp J., The Pentateuch (ABRL; New York: Doubleday 1992).
Box G.H. – Oesterley W.O.E., „The Book of Sirach”, The Apocrypha and Pseudoepigrapha of the Old Testament with Introductions and Critical and Explanatory Notes to the Several Books (red. R.H. Charles – D. Litt) (Oxford: University Press 1913) I, 268-517.
Budd P.J., Numbers (WBC 5, Dallas: Word 2002).
Calduch-Benages N. – Ferrer J. – Liesen J. (red.), La Sabiduría del Escriba. Edición diplomática de la version siriaca del libro de Ben Sira según el Códice Ambrosiano, con tracucción española e inglesa / Wisdom of the Scribe. Diplomatic Edition of the Syriac Version of the Book of Ben Sira according to Codex Ambrosianus, with Translations in Spanish and English (Biblioteca Midrásica 26; Estella: Editorial Verbo Divino 2003).
Callender D.E., Adam in Myth and History: Ancient Israelite Perspectives on the Primal Human (Harvard Semitic Studies 48) (Winona Lake: Eisenbrauns 2000).
Chrostowski W., Ogród Eden. Zapoznane świadectwo asyryjskiej diaspory (Warszawa: Vocatio 1996).
Di Lella A.A., The Hebrew Text of Sirach. A Text-Critical and Historical Study (StCL 1; London – Paris: Mouton & Co. 1966).
Freedman H. (red.), Genesis Rabbah (London: The Soncino Press 1939, 1951, 1961) I.
Goshen-Gottstein A., „Ben Sira’s Praise of the Fathers: A Canon-Conscious Reading”, Ben Sira’s God. Proceedings of the International Ben Sira Conference Durham – Ushaw College 2001 (red. R. Egger-Wenzel) (BZAW 321; Berlin – New York, NY: Walter de Gruyter 2002) 235-267.
Grabbe L.L., „«Better watch your back, Adam»: another Adam and Eve tradition in Second Temple Judaism”, New perspectives on 2 Enoch: no longer Slavonic only (red. A.A. Orlov – G. Boccaccini) (Leiden – Boston: Brill 2012) 273-282.
Hamilton V.P., The Book of Genesis. Chapters 1–17 (The New International Commentary on the Old Testament) (Grand Rapids: Eerdmans 1990).
Hamp V., Sirach (Die Heilige Schrift in deutscher Übersetzung, Echter –Bibel 13; Würzburg: Echter Verlag 1952).
Harvey J.D., „Toward a Degree of Order in Ben Sira’s Book”, Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 105 (1993) 52-62.
Hirsch Cohen H., The Drunkenness of Noah (Judaic Studies 4; University, AL: University of Alabama Press 1974).
Józef Flawiusz, Dawne dzieje Izraela (Warszawa: Rytm 21997) I.
Jüngling H.W., „Der Bauplan des Buches Jesus Sirach”, Den Armen eine frohe Botschaft. FS für Bischof Franz Kamphaus zum 65. Geburtstag (red. J. Hainz – H. W. Jüngling – R. Sebott) (Frankfurt a.M.: De Gruyter 1997) 89-106.
Kondracki A. (red.), „Księga Jubileuszów”, Apokryfy Starego Testamentu (red. R. Rubinkiewicz) (Warszawa: Vocatio 1999).
Lee T.R., Studies in the Form of Sirach 44–50 (SBL Dissertation Series 75; Atlanta: Scholars Press 1986).
Lemański J., Księga Rodzaju. Rozdziały 1–11 (NKB I/1; Częstochowa 2013).
Levinson J.R., Portraits of Adam in Early Judaism: From Sirach to 2 Baruch (Journal for the Study of the Pseudepigrapha Supplement Series 1) (Sheffield: Sheffield Academic Press 1988).
Levison J.R., „Adam as a mediatorial figure in Second Temple Jewish literature”, New perspectives on 2 Enoch: no longer Slavonic only (red. A.A. Orlov – G. Boccaccini) (Boston: Brill 2012) 247-272.
Mack B.L., Wisdom and the Hebrew Epic. Ben Sira’s Hymn in Praise of the Fathers (Chicago Studies in the Story of Judaism; Chicago–London: University of Chicago Press 1985).
Marböck J., „Henoch – Adam – der Thronwagen: zu frühjüdischen pseudepigraphischen Traditionen bei Ben Sira”, Biblische Zeitschrift 25 (1981) 103-111.
Marböck J., „Structure and Redaction History in the Book of Ben Sira. Review and Prospects”, The Book of Ben Sira in Modern Research. Proceedings of the First International Ben Sira Conference 28-31 July 1996 Soesterberg, Netherlands (red. P.C. Beentjes) (BZAW 255; Berlin – New York NY: Walter de Gruyter 1997) 61-79.
Martin J.D., „Ben Sira’s Hymn to the Fathers: A Messianic Perspective”, Crises and Perspectives (red. A.S. Van der Woude) (Leiden: Brill 1986) 107-123.
Mathews K.A., Genesis 1–11:26 (The New American Commentary 1A) (Nashville: Broadman & Holman Publishers 2001).
Mettinger T.N.D., The Eden Narrative: A Literary and Religio-Historical Study of Genesis 2–3 (Winona Lake: Eisenbrauns 2007).
Middendorp T., Die Stellung Jesu Ben Siras zwischen Judentum und Hellenismus (Leiden: Brill 1973).
Minissale A., Siracide (Ecclesiastico). Versione – Introduzione – Note (Roma: Edizioni Paoline 1980).
Minisalle A., La versione greca del Siracide. Confronto con il testo ebraico alla luce dell’ attività midrascica e del metodo targumico (AnBib 133; Roma: Biblical Institute Press 1995).
Mopsik C., La Sagesse de Ben Sira (Lagrasse: Verdier 2003).
Noffke E., „Man of glory or first sinner? Adam in the book of Sirach”, Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 119 (2007) 1-4, 618-624.
Oesterley W.O.E., The Wisdom of Jesus the Son of Sirach or Ecclesiasticus. Revised Version with introduction and notes (Cambridge: Cambridge University Press 1912).
Peters N., Der jüngst wiederaufgefundene hebräische Text des Buches Ecclesiasticus, untersucht, herausgegeben, übersetzt und mit kritischen Noten versehen (Freiburg/B: Herder Verlag 1902).
Peters N., Das Buch Jesus Sirach oder Ecclesiasticus. Übersetzt und erklärt (Exegetisches Handbuch zum Alten Testament 25; Münster: Aschendorff Verlag 1913).
Petraglio R., Il libro che contamina le mani. Ben Sirach rilegge il libro e la storia d’Israele (Palermo: Augustinus 1993).
Piwowar A., „Syrach – obrońca prawowitego arcykapłana”, Od Melchizedeka do Jezusa Arcykapłana. Biblia o kapłaństwie (red. D. Dziadosz) (ABL 5; Lublin: Wyd. KUL 2010) 93-117.
Pudełko J.J., „Aaron nauczycielem świadectw (Syr 45,17)”, Verbum Vitae 28 (2015) 133-145.
Pudełko, J.J., „The (Apparent) Absence of Women in the Praise of the Ancestors (Sir 44–49)”, Biblical Annals 6 (2016) 1, 107-126.
Ross A.P., „The Course of Canaan”, Bibliotheca Sacra 137 (1980) 223-240.
Roth W., „On the Gnomic-Discursive Wisdom of Jesus Ben Sirach”, Semeia 17 (1980) 59-79.
Rubinkiewicz R. (red.), „Księga Henocha Etiopska”, Apokryfy Starego Testamentu (red. R. Rubinkiewicz) (Warszawa: Vocatio 1999).
Sauer G., Jesus Sirach / Ben Sira (ATD Apokryphen 1; Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 2000).
Segal M.Z. (red.), ~lvh arys !b rps [Sēper ben-Sîrā’haššālēm] (Jerusalem: Bialik Institute 31972).
Skehan P.W. – Di Lella A.A., The Wisdom of Ben Sira. A New Translation with Notes (AB 39; New York. NY: Doubleday 1987).
Smend R., Die Weisheit des Jesus Sirach erklärt (Berlin: Verlag von Georg Reimer 1906).
Snaith J.G., Ecclesiasticus or The Wisdom of Jesus Son of Sirach (The Cambridge Bible Commentary on The New English Bible; Cambridge: Cambridge University Press 1974).
Speiser E.A., Genesis: Introduction, Translation, and Notes (Anchor Bible; New Haven – London: Yale University Press 2008).
Spicq C., L’Ecclésiastique (SB[PC]; Paris: Letouzey & Ané 1951).
Toepel A., „Adamic Traditions in Early Christian and Rabbinic Literature”, New Perspectives on 2 Enoch: No Longer Slavonic Only (red. A.A. Orlov – G. Boccaccini) (Leiden – Boston: Brill 2012) 305-324.
Wallace H., „Adam”, The Anchor Yale Bible Dictionary (red. D.N. Freedman) (New York: Doubleday
-1996) I.
Wenham G.J., Genesis 1–15 (WBC 1; Dallas: Word 2002).
Westermann C., Genesis 1–11: A Commentary (Minneapolis: Augsburg 1984).
Wróbel M.S. (red.), Targum Neofiti 1, Księga Rodzaju (Tekst aramejski – przekład – aparat krytyczny – przypisy) (Lublin: Gaudium 2014) I.
Zapff B.M., Jesus Sirach 25–51. Kommentar zum AT mit der Einheitsübersetzung (Die Neue Echter
Bibel 39; Würzburg: Echter Verlag 2010).
Ziegler J. (red.), Septuaginta: Vetus Testamentum graece auctoritate Societatis Göttingensis editium (Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1931-) (12/2 Sapientia Iesu Filii Sirach, 1965, 21980).
Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie
S. Jolanta Judyta Pudełko należy do Zgromadzenia Sióstr Uczennic Boskiego Mistrza (PDDM) i jest doktorem teologii biblijnej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (2006) oraz wykładowcą Papieskiego Wydziału Teologicznego w Warszawie.
W latach 2007-2010 studiowała w Studium Biblicum Franciscanum w Jerozolimie, gdzie uzyskała licencjat z nauk biblijnych i archeologii. Autorka książki Wierny przyjaciel lekarstwem życia (Syr 6,16). Koncepcja przyjaźni w Księdze Syracydesa (RSB 28; Warszawa: Vocatio, 2007) oraz kilkudziesięciu artykułów o charakterze naukowym i popularnonaukowym. Jest również zaangażowana w duszpasterstwo biblijne i popularyzowanie lectio divina. Członkini zwyczajna Stowarzyszenia Biblistów Polskich i przewodnik grup pielgrzymkowych w Ziemi Świętej.
Licencja
- Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r., Autor publikacji udziela Wydawcy czasopisma „The Biblical Annals” niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z składanego do publikacji Utworu przez czas nieokreślony na nieograniczonym terytorium na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalenia Utworu, zwielokrotnienia Utworu dowolną techniką (w tym m.in. drukiem oraz w formie zapisu elektronicznego) na wszelkich znanych nośnikach (w tym m.in. informatycznych, elektronicznych i poligraficznych) oraz we wszelkich systemach informatycznych (szczególnie typu Internet);
b) w zakresie wprowadzenia Utworu do pamięci komputera, rozpowszechniania Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu, wprowadzenia do obrotu Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu;
c) w zakresie publicznego wykonania, odtwarzania, wystawiania i wyświetlania Utworu, użyczaniu, najmu i dzierżawy Utworu oraz egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu;
d) w zakresie udostępniania, wprowadzanie do obrotu i rozpowszechniania Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu za pośrednictwem sieci informatycznych, w szczególności typu Internet, w tym promocji lub reklamy Utworu, czasopisma lub Wydawcy. - Ponadto, Autor nieodpłatnie zezwala Wydawcy na korzystanie i rozporządzanie opracowaniami Utworów.
- Wydawca może udzielać sublicencji.
- Osoby trzecie z Utworów oraz z innych materiałów zawierających lub powstałych w oparciu o Utwory mogą korzystać zgodnie ze wzorcem licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 (znanej również jako CC-BY).
