Człowiek sprawiedliwy a człowiek bezbożny w świetle Ps 37
Mykhaylyna Kľusková
Uniwersytet Katolicki w Rużomberku , Słowacjahttps://orcid.org/0000-0003-0896-6945
Abstrakt
Psalm 37 is one of the most typical wisdom texts in the Book of Psalms. In comparison to other psalms it contains a high number of information on the righteous and the wicked person. The paper aims to present and analyse in detail all contexts in which mentions of the righteous and the wicked appear in order to answer the question what function these information have. The paper is divided into five parts. In the first one is given a short introduction into psalm’s genre and its main topic. The second one reflects all mentions of the righteous and the wicked in Ps 37, such containing the key terms as qyDic' and [v'r' but also those which are thematically connected with them. In the third and fourth part of the paper the information about the righteous and the wicked are analysed in detail and the main contexts of their using are defined. The righteous as supported by God are mainly viewed as existential winners in contrast to the wicked presented as life losers. The final part of the article explains the role of the information on the righteous and the wicked in the psalm taking into account the actual situation of the psalm’s addressee.
Słowa kluczowe:
Psałterz, Ps 37, psalm alfabetyczny, psalm mądrościowy, sprawiedliwy, bezbożnyBibliografia
Alonso Schökel L. – Carniti C., I Salmi (Commenti biblici; Roma: Borla 1992).
Anderson A. A., The Book of Psalms. Volume I. Psalms 1-72 (New Century Bible Commentary; Grand Rapids: Eerdmans 1981).
Avrahami Y., vwb in the Psalms – Shame or Disappointment?, Journal for the Study of the Old Testament 34/3 (2010) 295-313.
Bauks M., „«Das Land erben» oder «die Erde in Besitz nehmen» in Ps 36 (37 MT): ein Übersetzungsvergleich“, Die Septuaginta. Texte, Kontexte, Lebenswelten. Kongressakten der Internationalen Tagung Wuppertal, 20.-24.07.2006 (red. M. Karrer – W. Kraus) (Wissenschaftliche Untersuchungen zum Neuen Testament 219; Tübingen: Mohr Sieback 2008) 502-522.
Benun R., „Evil and the Disruption of Order: A Structural Analysis of the Acrostics in the First Book of Psalms“ The Journal of Hebrew Scriptures 6 (2006) 1-30, http://www.jhsonline.org/Articles/article_55.pdf [dostęp: 24.09.2018].
Biblia Hebraica Stuttgartensia (red. K. Elliger – W. Rudolph) (Stuttgart: Deutsche Bibelgeselschaft 1997).
Botterweck G. J., „!Ayb.a, ̉ebhyôn poor“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1977) I, 27-41.
Craigie P.C., Psalms 1-50 (Word Biblical Commentary; Waco: Word Books 1983)
Declaisse-Walford N. – Jacobson R.A. – Tanner B.T., The Book of Psalms (The New International Commentary on the Old Testament; Grand Rapids: Eerdmanns 2014).
Eaton J. H., The Psalms. A Historical and Spiritual Commentary with an Introduction and New Translation (London – New York: Continuum 2005).
Fantuzzo Ch.J., „Acrostic“, Dictionary of the Old Testament Wisdom, Poetry & Writings. A Compendium of Contemporary Biblical Scholarship (red. T. Longman III – P. Enns) (Nottingham: IVP Academic 2008) 1-4.
Gerstenberger E., „hn:[' II ‛ānâ debase; misery; poor“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 2001) XI, 230-252.
Gerstenberger E.S., „bz;[' ʽāzaḇ to abandon“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1999) X, 584-592.
Goldingay J., Psalms 1-41 (Baker Commentary on the Old Testament Wisdom and Psalms; Grand Rapids: Baker Academic 2006).
Görg M., „!k;v' šāḵan settle, dwell“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 2004) XIV, 691-702.
Grogan G.W., Psalms (The Two Horizons Old Testament Commentary; Grand Rapids: Eerdmans 2008) .
Hasel G.F., „tr;K' kāraṯ cut (off)“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1995) VII, 339-352.
Hossfeld F.-L. – Zenger E., Die Psalmen I. Psalm 1-50 (Die Neue Echter Bibel. Kommentar zum Alten Testament mit der Einheitsübersetzung; Würzburg: Echter Verlag 1993).
Hurvitz A., „tsdyq = "wise" in biblical Hebrew and the wisdom connections of Ps 37“, «Goldene Äpfel in silbernen Schalen» (red. K.-D. Schunck – M. Augustin) (Beitrage zur Erforschung des Alten Testaments und des antiken Judentums 20; Frankfurt am Main: Peter Lang 1992) 109-112.
Hurvitz A., „Wisdom Vocabulary in the Hebrew Psalter“, Vetus Testamentum 38/1 (1988) 41-51.
Jinkins M., „The Virtues of the Righteous in Psalm 37“, Psalms and Practice. Worship, Virtue, and Authority (red. St. B. Reid) (Collegeville, The Liturgical Press 2001) 164-201.
Johnson B., „qd;c' ṣāḏaq righteous(ness)”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 2003) XII, 239-264.
Kedar-Kopfstein B., „#yrI[' ʽāraṣ terrify, terror“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 2001) XI, 376-378.
Kellermann D., „d[c ṣʽd stride, step“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 2003) XII, 421-424.
Kirkpatrick A.F., The Book of Psalms (The Cambridge Bible for Schools and Colleges; Cambridge: University Press 1951).
Koch K. – Bergman J. – Haldar A. – Ringgren H., „%r,D, derekh way, path“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1978) III, 270-293.
Kosmala H., „rb;G" gābhar strength, hero“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1977) II, 367-382.
Kraus H.-J., Psalmen 1-59 (Biblischer Kommentar Altes Testament 15/1; Neukirchen-Vluyn: Neulirchener Verlag 2003).
Łach S., Księga Psalmów. Wstęp – Przekład z oryginału – Komentarz – Ekskursy (Pismo Święte Starego Testamentu VII/2; Poznań: Pallotinum 1990).
Liess K., „«Die auf JHWH hoffen, werden das Land besitzen« (Psalm 37,9). Zur Landthematik in den Psalmen“, Heiliges Land (red. M.-Th. Wacker – R. Koerrenz) (Jahrbuch für Biblische Theologie 23; Neukirchen-Vluyn: Neukirchener Verlag, 2009) 47-73.
Lipiński E., „lx;n" nāḥal inherit“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1998) IX, 319-335.
Lohfink N., „Die Besänftigung des Messias: Gedanken zu Psalm 37“, "Den Armen eine frohe Botschaft": Festschrift für Bischof Franz Kamphaus zum 65. Geburtstag (red. J. Hainz i in.) (Frankfurt am Main: Josef Knecht 1997) 75-87.
Lohfink N., „dmv šmd destroy, remove”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 2006) XV, 177-198.
Lohfink N., „vr;y" yāraš possess“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1990) VI, 368-396.
Manns F., „Blessed are the Meek for they Shall Inherit the Earth“, Liber annuus 50 (2000) 37-51.
Mommer P., „!n"[]r:, raʽanān be luxuriant”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 2004) XIII, 557-560.
Murphy R.E., The Tree of Life. An Exploration of Biblical Wisdom Literature (Grand Rapids: Eerdmans 2002).
Negoitӑ A. – Ringgren H., „hg"h' hāghāh roar, mutter, speak“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1978) III, 321-324.
Oeming M., Das Buch der Psalmen. Psalm 1-41 (Neuer Stuttgarter Kommentar – Altes Testament 13/1; Stuttgart: Katholisches Bibelwerk 2000).
Otzen B., „db;a' ʾābhadh perish, destroy“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1977) I, 19-23.
Pikor W., Rola ziemi w przymierzu Boga z Izraelem (Wydawnictwo KUL: Lublin 2013).
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem (Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2008).
Ringgren H. – Seebass H., „[v;P' pāšaʽ sin, offense, crime“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 2003) XII, 133-151.
Saur M., „Frevler und Gerechte. Überlegungen zum theologischen Ort von Psalm 37“, Nächstenliebe und Gottesfurcht. Beiträge aus alttestamentlicher, semitistischer und altorientalischer Wissenschaft für Hans-Peter Mathys zum 65. Geburtstag (red. H. Jenni – M. Saur) (Alter Orient und Altes Testament 439; Münster: Ugarit Verlag 2016) 375–392.
Seebass H., „tyrIx]a; ʾacharîth after(wards); end; last“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1977) I, 207-212.
Seidl T., „b[er' rāʽēḇ hunger“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 2004) XIII, 533-543.
Schaefer K., Psalms (Berit Olam. Studies in Hebrew Narrative & Poetry; Collegeville: The Liturgical Press 2001).
Schreiner J., „lw<[' ʽāwel injustice“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1999) X, 522-530.
Steingrimsson S., „~mz zmm plan“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1980) IV, 87-90.
Stendebach F. J., „~Alv' šālôm peace“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 2006) XV, 13-49.
Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1977-2006) I-XV.
Vander Hart M. D., „Possessing the Land as Command and Promise“, Mid-Amerika Journal of Theology 4/2 (1988) 139-155.
Wallis G. – Bergman J. – Haldar A. O., „bh;a' ʾāhabh love“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1977) I, 99-118.
Weiser A., The Psalms. A Commentary (The Old Testament Library; Philadelphia: Westminster Press 1962).
Witte M., „Psalm 37 im Spannungsfeld von Weisheit und Eschatologie“, Von Ewigkeit zu Ewigkeit. Weisheit und Geschichte in den Psalmen (aut. M. Witte) (Biblisch-Theologische Studien 146; Neukirchen-Vluyn: Neukirchener Verlag 2014) 39-65.
Wright D.P. – Milgrom J. – Fabry H.-J., „%m;s' sāmaḵ support, lean on, set up“, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren; tł. J.T. Willis – G.W. Bromiley – D.E. Green) (Grand Rapids: Eerdmans 1999) X, 276-286.
Uniwersytet Katolicki w Rużomberku https://orcid.org/0000-0003-0896-6945
Licencja
- Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r., Autor publikacji udziela Wydawcy czasopisma „The Biblical Annals” niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z składanego do publikacji Utworu przez czas nieokreślony na nieograniczonym terytorium na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalenia Utworu, zwielokrotnienia Utworu dowolną techniką (w tym m.in. drukiem oraz w formie zapisu elektronicznego) na wszelkich znanych nośnikach (w tym m.in. informatycznych, elektronicznych i poligraficznych) oraz we wszelkich systemach informatycznych (szczególnie typu Internet);
b) w zakresie wprowadzenia Utworu do pamięci komputera, rozpowszechniania Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu, wprowadzenia do obrotu Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu;
c) w zakresie publicznego wykonania, odtwarzania, wystawiania i wyświetlania Utworu, użyczaniu, najmu i dzierżawy Utworu oraz egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu;
d) w zakresie udostępniania, wprowadzanie do obrotu i rozpowszechniania Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu za pośrednictwem sieci informatycznych, w szczególności typu Internet, w tym promocji lub reklamy Utworu, czasopisma lub Wydawcy. - Ponadto, Autor nieodpłatnie zezwala Wydawcy na korzystanie i rozporządzanie opracowaniami Utworów.
- Wydawca może udzielać sublicencji.
- Osoby trzecie z Utworów oraz z innych materiałów zawierających lub powstałych w oparciu o Utwory mogą korzystać zgodnie ze wzorcem licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 (znanej również jako CC-BY).
