„Zaklinać [się] i przysięgać” (Mk 14,71; Mt 26,74)
Nowa interpretacja intertekstualna Markowego i Mateuszowego opisu trzeciego zaparcia się Piotra
Jacek Pietrzak OP
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-3747-5256
Abstrakt
The wording describing Peter's third denial: "curse and swear" gave rise to several contradictory interpretations. Some think that it is hendiadys meaning nothing but swearing. Advocates of the transitive sense of the verb ἀναθεματίζω try to guess who is the object of Peter's curse. The dominant view is that Peter curses Jesus. Others think that Peter curses himself or those who accuse him. But formula "curse and swear" appears in the Henochic myth about fallen angels (1 Hen 6:4.5.6). Peter, who denies Jesus, resembles one of the fallen angels, who opposed God's will on Mount Hermon and separated themselves from God. The following pattern, which can be observed in the First Book of Enoch (1-6): the revelation of God, the announcement of the Last Judgment and the fall of those who belong to God appear in the Gospels of Mark and Matthew twice: in Caesarea Philippi (Mark 8:27-38, Matt 16:13-28 ) and in the Caiaphas palace (Mark 14:53-75, Matt 26:57-72). The apocryphal context helps to understand that the curse always touches one who opposes God. Throwing a curse on yourself is confirmed by examples from ancient culture.
Słowa kluczowe:
Ewangelia Marka, Ewangelia Mateusza, zaparcie się Piotra, przekleństwoBibliografia
Abramowiczówna, Z. (red.), Słownik grecko-polski (Warszawa: PWN 1958).
Balz, H. R. – Schneider, G. (red.), Exegetical Dictionary of the New Testament (Grand Rapids, MI: Eerdmans 1990-1993) I-III.
Best, E., Disciples and Discipleship: Studies in the Gospel According to Mark (Edinburgh: T&T Clark 1986).
Black, M., Apocalypsis Henochi Graece (PVTG 3; Leiden: Brill 1970). Blomberg, C., Matthew. An Exegetical and Theological Exposition of Holy Scripture (NAC 22; Nashville, TN: B&H Publishing Group 1992).
Bock, D. L., „The Parables of Enoch and Mark 14:53-73: Blasphemy and Exaltation”, Reading Mark in context (red. B. C. Blackwell – J. Goodrich – J. Maston) (Grand Rapids, MI: Zondervan 2018) 231-237.
Brant, J. A., „Infelicitous Oaths in the Gospel of Matthew”, Journal for the Study of the New Testament 63 (1996) 3-20.
Brown, R., The Death of the Messiah. From Gethsemane to the Grave. A Commentary on the Passion Narratives in the Four Gospels (ABRL; New York, NY: Doubleday 1994) I-II.
Bush, F., Ruth, Esther (WBC 9; Dallas, TX: Word Books 1996).
Chantraine, P., Dictionnaire étymologique de la langue grecque. Histoire des mots (Paris: Klincksieck 1968-1980) I-IV.
Charles, R., The Apocrypha and Pseudepigrapha of the Old Testament in English (Oxford: Clarendon 1913) I-II.
Collins, A., Mark. A Commentary (Hermeneia; Minneapolis, MN: Fortress Press 2007).
Davies, W. – Allison, D. C., A Critical and Exegetical Commentary on the Gospel According to Saint Matthew (ICC; London: T&T Clark 2004) I-III.
Delamarter S., A Scripture Index to Charlesworth’s the Old Testament Pseudepigrapha (London – New York: Sheffield 2002).
Drawnel, H., Qumran Cave 4. The Aramaic Books of Enoch, 4Q201, 4Q202, 4Q204, 4Q205, 4Q206 (Oxford: Oxford University Press 2019) (w druku).
Evans, C., Mark 8:27 – 16:20 (WBC 34B; Dallas, TX: Word 2001).
Faraone, C. A., „Curses and Blessings in Ancient Greek Oaths”, Journal of Ancient Near Eastern Religions 5/1 (2005) 139-156.
France, R., The Gospel of Mark. A Commentary on the Greek Text (NIGTC; Grand Rapids, MI: Eerdmans 2002).
France, R., The Gospel of Matthew (NICNT; Grand Rapids, MI: Eerdmans 2007).
Friberg, T. – Friberg, B. – Miller, N. F., Analytical Lexicon of the Greek New Testament (Baker’s Greek New Testament Library 4; Grand Rapids, MI: Baker Books 2000).
Grochowski, Z., „Figury retoryczne pytań w pierwszej części Męki Pańskiej u Jana (J 18,1-27)”, Studia Elbląskie 15 (2014) 301-311.
Grochowski, Z., „Kogut w Biblii z uwzględnieniem jego narracyjnej funkcji pełnionej w Ewangeliach”, Verbum Vitae 32 (2017) 255-284.
Gula, J., „Przysięga Hipokratesa”, W imieniu dziecka poczętego (wyd. 2 popr. i rozsz.) (red. J. W. Gałkowski – J. Gula) (Rzym – Lublin: RW KUL 1991) 193-197.
Gundry, R., Mark. A Commentary on His Apology for the Cross (Grand Rapids, MI: Eerdmans 2004). Hagner, D., Matthew 14–28 (WBC 33B; Dallas, TX: Word 1998).
Heiser, M. S., Reversing Hermon: Enoch, The Watchers & The Forgotten Mission of Jesus Christ (Bellingham, WA: Lexham Press 2017).
Hare, D., Matthew (IBC; Louisville, KY: John Knox 1993). Kernaghan, R., Mark (IVPNTC 2; Downers Grove, IL: InterVarsity Press 2007).
Kittel, G. – Friedrich, G., Theological Dictionary of the New Testament. Abridged in One Volume (Grand Rapids, MI: Eerdmans 1985).
Koehler, L. i in., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu (PSBib 30; Warszawa: Vocatio 2013).
Kubiś, A., „Dlaczego w narracji Janowej Piotr nie płakał po zaparciu się Jezusa? Kilka refleksji na temat prezentacji postaci Piotra w J 18,1-27”, Resovia Sacra: Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej 24 (2017) 232-262.
Lampe, G. W. H., „Peter’s Denial”, Bulletin of the John Rylands Library 55/2 (1973) 346-368.
Lane, W., The Gospel of Mark (NICNT; Grand Rapids, MI: Eerdmans, 1974).
Liddell, H. – Scott, R., A Greek-English Lexicon. With a Revised Supplement (Oxford: Clarendon 1996).
Liszkowicz, P., Wybór Listów Pliniusza Młodszego (Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego 1912).
Luz, U., Matthew. A Commentary (Hermeneia; Philadelphia, PA: Fortress 2005).
Merkel, H., „Peters Curse”, The Trial of Jesus: Cambridge Studies in Honour of C. F. D. Moule (red. E. Bammel) (SBT 13; London: SCM, 1970) 66-71.
Nickelsburg, G. W. E., „Enoch, Levi, and Peter: recipients of revelation in upper Galilee”, Journal of Biblical Literature 100/4 (1981) 575-600.
Niermeyer, J., Mediae latinitatis lexicon minus. Lexique latin médiéval – français /anglais; A Medieval Latin – French/English Dictionary (Leiden: Brill 1976) I-II.
Nolland, J., The Gospel of Matthew. A Commentary on the Greek text (NIGTC; Grand Rapids, MI: Eerdmans 2005).
Paciorek, A., Ewangelia według świętego Mateusza (NKB.NT 1; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2008).
Piwowar, A., Składnia języka greckiego Nowego Testamentu (MPWB 13; Lublin: Wydawnictwo KUL 2017).
Poniży, B., „Drugorzędne akty kultu”, Życie religijne w Biblii (red. G. Witaszek) (Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1999) 239-253.
Popowski, R., Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu. Wydanie z pełną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych (PSBib 3; Warszawa: Vocatio 2006).
Rubinkiewicz, R., Apokryfy Starego Testamentu (PSBib 13; Warszawa: Vocatio 2016).
Seitz, O. J. F., „Peter’s „Profanity” Mark 14,71 in the Light of Matthew 16,22”, Studia Evangelica (red. Riesenfeld, H. – W. C. van Unnik – F. L. Cross i in.) (Texte und Untersuchungen zur Geschichte der altchristlichen Literatur; Berlin: Akademie-Verlag 1959) 516-519.
Szymczak, M., Słownik języka polskiego (Warszawa: PWN 1992) I-III.
Thayer, J., A Greek-English Lexicon of the New Testament. Being Grimm’s Wilke’s Clavis Novi Testamenti Translated (Revised and Enlarged by Hoseph Henry Thayer [D.D. 1889]) [electronic edition].
Thesaurus Linguae Graecae. Workplace Pack 9.02 (Cedar Hill, TX: Silver Mountain Software 2001) [wersja elektroniczna].
Vincent, M., Vincent’s Word Studies in the New Testament ([s.l.]: Charles Scriber’s Sons 1887) I-IV.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0003-3747-5256
Licencja
- Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r., Autor publikacji udziela Wydawcy czasopisma „The Biblical Annals” niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z składanego do publikacji Utworu przez czas nieokreślony na nieograniczonym terytorium na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalenia Utworu, zwielokrotnienia Utworu dowolną techniką (w tym m.in. drukiem oraz w formie zapisu elektronicznego) na wszelkich znanych nośnikach (w tym m.in. informatycznych, elektronicznych i poligraficznych) oraz we wszelkich systemach informatycznych (szczególnie typu Internet);
b) w zakresie wprowadzenia Utworu do pamięci komputera, rozpowszechniania Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu, wprowadzenia do obrotu Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu;
c) w zakresie publicznego wykonania, odtwarzania, wystawiania i wyświetlania Utworu, użyczaniu, najmu i dzierżawy Utworu oraz egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu;
d) w zakresie udostępniania, wprowadzanie do obrotu i rozpowszechniania Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu za pośrednictwem sieci informatycznych, w szczególności typu Internet, w tym promocji lub reklamy Utworu, czasopisma lub Wydawcy. - Ponadto, Autor nieodpłatnie zezwala Wydawcy na korzystanie i rozporządzanie opracowaniami Utworów.
- Wydawca może udzielać sublicencji.
- Osoby trzecie z Utworów oraz z innych materiałów zawierających lub powstałych w oparciu o Utwory mogą korzystać zgodnie ze wzorcem licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 (znanej również jako CC-BY).
