Kim jest oblubieniec w przypowieści o dziesięciu pannach (Mt 25,1-13)? Między tradycyjnymi i współczesnymi próbami zrozumienia
Abstrakt
Głównym celem artykułu jest skonfrontowanie skomplikowanej historii egzegezy przypowieści o dziesięciu pannach (Mt 25,1-13) ze współczesnymi próbami jej zrozumienia przy zastosowaniu metody historyczno-krytycznej. Metoda historyczno-krytyczna ukazuje bowiem szereg problemów z zakresu krytyki tekstu jak i procesu redakcji, który rzutował na zrozumienie przypowieści na przestrzeni wieków. Najważniejszym pytaniem jest pytanie o tożsamość oblubieńca: czy jest to Jezus czy raczej uosobienie niesprawiedliwości społecznej?
Słowa kluczowe:
metoda historyczno-krytyczna, dziewica, oblubieniec, przypowieść o dziesięciu pannach, lampy, pochodnie, niesprawiedliwość społecznaBibliografia
Aguirre Monasterio R. - Rodríguez Carmona A., Vangeli Sinottici e Atti degli Apostoli, Brescia: Paideia 1995.
Bailey M. L., „The Parable of the Tares”, w: Bibliotheca Sacra 155 (1998) 266-279.
Balabinski V., „Opening the Closed Door: A Feminist Rereading of «Wise and Foolish Virgins» (Mt 25,1-13)“, w: Beavis M. A. (red.), The Lost Coin. Parables of Women, Work and Wisdom, London-New York: Sheffield Academic Press 2002, ss. 71-97.
Berger K., „Zur Geschichte der Einleitungsformen «Amen, ich sage euch»“, w: Zeitschrift für die neutesamentliche Wissenschaft 63 (1972) 45-75.
Czerski J., „Interpretacja tekstów biblijnych w liturgii“, w: Studia Theologica Varsoviensia 49/1 (2011) 153-154.
Chadwick H. - Oulton J. E. (red.), Alexandrian Christianity (Library of Christian Classics), Philadelphia: Westminster 1954.
Delling G., „παρθένος“, w: Kittel G. - Friedrich G., Theological Dictionary of the New Testament, Tom V, Grand Rapids: Eerdmans 1995, ss. 826-837.
Donfried K. P. „The Allegory of the Ten Virgins (Matt. 25:1–13) as a Summary of Matthean Theology“, w: JBL 93 (1974) 415–28.
Egger W., Metodologia del Nuovo Testamento, Bologna: Edizioni Dehoniane 1996.
Fiebig P., Rabbinische Gleichnisse, Lipsk: Hinrichs 1929.
Filippi A. - Lora E. (red.), Enchiridion biblicum, Bologna: Edizioni Dehoniane 19942.
Flusser D., Die rabbinischen Gleichnisse und der Gleichniserzähler Jesus. 1 Teil. Das Wesen der Gleichnisse, Bern-Frankfurt/M-Las Vegas: Verlag Peter Lang 1981.
Gnilka J., „«Bräutigam» — spätjüdisches Messiaspraedikat?“, w: Trier Theologische Zeitschrift 69 (1960) 298-301.
Granqvist H., Marriage Conditions in a Palestinian Village, Helsinki: Societas Scientiarum Fennica 1935.
Gingrich F. W., „The Greek New Testament as a Landmark in the Course of Semantic Change“, w: JBL 73 (1954) 189-196.
Gryglewicz F., „Dziewictwo w greckiej terminologii biblijnej“, w: Roczniki teologiczno-kanoniczne 22/1 (1975) 25-37.
Güttgemanns E., „Narrative Analysis of Synoptic Texts“, w: Semeia 6 (1976) 144-152.
Hamman A. (red.), Patrologia Latina Supplementum, tom 3, Paryż: Éditions Garnier Frères 1958-1974.
Hagner D. A., Matthew 14-28 (WBC 33B) Grand Rapids: Zondervan 1995.
Hasler V., Amen: Redaktionsgeschichtliche Untersuchung zur Einfürungsformel der Herrenworte „Wahrlich ich sage euch“, Zurych-Stuttgart: Gotthelf Verlag 1969.
Jeremias J., Le parabole di Gesù, Brescia: Paideia 19732.
Jeremias J., „Zum nichtresponsorischen Amen“, w: Zeitschrift für die neutestamentliche Wissenschaft 64 (1973) 122-123.
Jones T. R., „Union With Christ: The Existential Nerve Of Puritan Piety“, w: Tyndale Bulletin 41/2 (1990) 186-209.
Koehler L., Baumgartner W., Stamm J. J., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu, tom I, Warszawa: Vocatio 2008.
Lambiasi F., L’Autenticità storica dei Vangeli, Bologna: EDB 1978.
Lambrecht J., „The Wise and Foolish Virgins (Matthew 25:1–13)”, w: In Once More Astonished: The Parables of Jesus, New York: Crossroad 1981, 146–66.
Lehmann M., Synoptische Quelleanalyse und die Frage nach dem historischen Jesu, Berlin: de Gruyter 1970.
Lust J. - Eynikel E. - Hauspie K., Greek-English Lexicon of the Septuagint, Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft 2003.
Luz U., A Commentary on Matthew 21-28, Minneapolis: Hermeneia 2005, tom 61C.
Metzger B. M., A Textual Commentary on the Greek New Testament, Stuttgart-New York: Deutsche Bibelgesellschaft/United Bible Societies 1998.
Migne J.-P. (red.), Patrologiae cursus completus. Series latina, tom 38, Paryż: Migne 1844-1846.
Nolland J., The Gospel of Matthew. A Commentary on the Greek Text, Grand Rapids-Cambridge 2005.
Oakley J. H. - Sinos R. H., The Wedding in Ancient Athens, Madison: University of Wisconsin Press 1994.
Paciorek A., Przypowieści Jezusa. Wprowadzenie i objaśnienie, Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2013.
Pagenkemper K. E., „Rejection Imagery in the Synoptic Parables“, w: Bibliotheca Sacra 153/609 (1996) 308 -331.
Parisinou E., „Lighting the World of Women. Lamps and Torches in the Hands of Women in the Late Archaic and Classical Periods“, w: Greece and Rome 47 (2000) 19-43.
Puig i Tàrrech A., La parabole des dix vierges (Mt 25, 1–13) (AnBib 102) Rzym: PIB 1984.
Quarles Ch. L., Matthew. Exegetical Guide to the Greek New Testament, Nashville, Tennessee: B&H Publishing Group 2017.
Reuss J. (red.), Matthäus-Kommentare aus der griechischen Kirche, Berlin: Akademie-Verlag 1957.
Ryken L. - Wilhoit J. C. - Longmann III T. (red.), Le immagini bibliche. Simboli, figure retoriche e temi letterari della Bibbia, Milano: Edizioni San Paolo 2006.
Schottroff L., Le parabole di Gesù, Brescia: Queriniana 2007.
Schweizer E., Das Evangelium nach Matthäus, (NDT 2) Göttingen: Vandenhoeck&Ruprecht 1973.
Schweizer E., The Good News According to Matthew, London: SPCK 1976.
Smit P.-B., Food and Fellowship in the Kingdom. Studies in the Eschatological Meal and Scenes of Utopian Nutritional Abundance in the New Testament, (WUNT II) Tybinga 2007.
Spicq C., Theological Lexicon of the New Testament, tom III, Massachusetts: Hendrickson 1994.
Stallard M., „Hermeneutics and Matthew 13. Part II”, w: Conservative Theological Journal 16/5 (2001) 324-359.
Starowieyski M. (red.), Apokryfy Nowego Testamentu. Ewangelie Apokryficzne, tom 1, Kraków: Wam 2003.
Streeter B. H., The Four Gospels. A Study of Origins, London: Macmillian and Company 1924.
Strugnell J., “Amen, I Say Unto You" in the Sayings of Jesus and in Early Christian Literature“, w: The Harvard Theological Review 67/2 (1974) 177-182. 4 (1973) 122-123.
Szlaga J., „Hermeneutyka biblijna“, w: Idem (red.), Wstęp ogólny do Pisma Świętego, Poznań-Warszawa: Pallotinum 1986.
Testaferri F., La parola viva, Assisi: Cittadella Editrice 2009.
Treggiari S., Roman Marriage. Iusti Coniuges from the Time of Cicero to the Time of Ulpian, Oxford 1991.
Tsevat M., II. „בְּתוּלָה bᵉṯûlâ“, w: Botterweck G. J. - Ringgren H., Grande lessico dell’Antico Testamento, Tom I, Brescia: Paideia 1988, kol. 1783.
Weder H., Metafore del regno, Brescia: Paideia 1991.
Winniczuk L., Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa: PWN 20084.
Zimmermann R., „Das Hochzeitsritual im Jungfrauengleichnis. Sozialgeschichtliche Hintergründe zu Mt 25,1-13“, w: NTS 48 (2002) 48-70.
Zimmermann R. (red.), Compendio delle parabole di Gesù, Brescia: Queriniana 2011.
Instytut Nauk Biblijnych KUL https://orcid.org/0000-0002-7827-7881
Licencja
- Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r., Autor publikacji udziela Wydawcy czasopisma „The Biblical Annals” niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z składanego do publikacji Utworu przez czas nieokreślony na nieograniczonym terytorium na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalenia Utworu, zwielokrotnienia Utworu dowolną techniką (w tym m.in. drukiem oraz w formie zapisu elektronicznego) na wszelkich znanych nośnikach (w tym m.in. informatycznych, elektronicznych i poligraficznych) oraz we wszelkich systemach informatycznych (szczególnie typu Internet);
b) w zakresie wprowadzenia Utworu do pamięci komputera, rozpowszechniania Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu, wprowadzenia do obrotu Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu;
c) w zakresie publicznego wykonania, odtwarzania, wystawiania i wyświetlania Utworu, użyczaniu, najmu i dzierżawy Utworu oraz egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu;
d) w zakresie udostępniania, wprowadzanie do obrotu i rozpowszechniania Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu za pośrednictwem sieci informatycznych, w szczególności typu Internet, w tym promocji lub reklamy Utworu, czasopisma lub Wydawcy. - Ponadto, Autor nieodpłatnie zezwala Wydawcy na korzystanie i rozporządzanie opracowaniami Utworów.
- Wydawca może udzielać sublicencji.
- Osoby trzecie z Utworów oraz z innych materiałów zawierających lub powstałych w oparciu o Utwory mogą korzystać zgodnie ze wzorcem licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 (znanej również jako CC-BY).
