Salmo 116 - preghiera di un malato?
Staanisław Bazyliński
Pontificia Facoltà Teologica San Bonaventura , WłochyAbstrakt
Questo articolo tratta del presunto avvenimento che diede origine al Salmo 116 e suggerisce che una malattia seria dell’orante ne rappresenti la griglia interpretativa più adeguata. Questa ipotesi è sviluppata in tre tappe. In primo luogo, viene affrontata sia l’analisi del problematico versetto 3 sia altre espressioni. Questa analisi chiarisce che non ci sono ostacoli contro la suddetta ipotesi. Conclusa questa tappa si passa a considerare l’intero Salmo 116 per collocarne gli elementi problematici in un contesto più ampio e illuminare quei dettagli tralasciati in favore delle interpretazioni che privilegiavano quella della malattia. Infine, il vocabolario e i motivi letterari del Salmo vengono comparati ad altri testi anticotestamentari che trattano della malattia, per corroborare la validità delle proposte qui presentate.
Słowa kluczowe:
Salmo 116, pericolo mortale, malattia, angoscia, intervento divino, ristabilimentoBibliografia
Airoldi, N., «Salmi 116 e 130. Saggi di traduzione», Augustinianum 13 (1973) 141-147.
Allen, L.C., Psalms 101–50 (Revised) (World Biblical Commentary 21; Nashville, Nelson 2002).
Alonso Schökel, L. – Carniti, C., Salmos. Traducción, introducciones y comentario (Salmos 73–150) (Estella: Verbo Divino 1993).
Bach, D., «Rite et parole dans l’Ancien Testament. Nouveaux éléments apportés par l’étude de Tôdâh», Vetus Testamentum 28 (1978) 10-19.
Baethgen, F., Die Psalmen, 3a ed. (Handkommentar zum Alten Testament 2/2; Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1904).
Barth, C., Die Errettung vom Tode in den individuellen Klage- und Dankliedern des Alten Testamentes (Zollikon: Evangelischer Verlag 1947).
Baumgartner, W. et al., Hebräisches und aramäisches Lexikon zum Alten Testament (Leiden: Brill 1967-1996) I-V [= HALAT].
Bazyliński, S., «Annotazioni sul testo del Salmo 116», Biblica et Patristica Thoruniensia 10 (2017) 477-491.
Bazyliński, S., «Strutturazione retorica dal Salmo 116», Magnificat! Miscellanea in memoria di p. Faustino Tullio Ossanna OFMConv (a cura di R. Di Muro – D.A.N. Nguyen) (Roma: Miscellanea Francescana 2018) 101-116.
Booij, T., «Psalm 116,10-11: the Account of an Inner Crisis», Biblica 76 (1995) 388-395.
Briggs, C.A. & E.G., A Critical and Exegetical Commentary in the Book of Psalms (The International Critical Commentary; Edinburgh: Clark 1907) II.
Brown, F. – Driver, S.R. – Briggs, C.A., A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament (Oxford: Clarendon 1906) [= BDB].
Brown, M.L., Israel’s Divine Healer (Studies in Old Testament Biblical Theology; Grand Rapids: Zondervan 1995).
Buttenwieser, M., The Psalms. Chronologically Treated with a New Translation (New York: KTAV 1969).
Calès, J., Le livre des Psaumes (Paris: Beauchesne 1936) II.
Castellino, G., Libro dei Salmi (Sacra Bibbia; Torino – Roma: Marietti 1955).
Dahood, M., Psalms III (The Anchor Bible 17A; Garden City: Doubleday 1970).
Dathe, J.A., Psalmi. Ex recensione textus hebraei et versionum antiquarum latine versi notisque philologicis et criticis, 2a ed. (Halae: Sumtibus Orphanotrophei 1794).
Deiss, L., «Je marcherai en présence de Yahweh (Psaume 116; Vulgate: 114-115)», Bible et vie chrétienne 39 (1961) 37-53.
Delitzsch, F., Biblischer Kommentar über die Psalmen, 5a ed. (Biblischer Commentar über das Alte Testament 4/1; Leipzig: Dörffling und Franke 1894).
Díez Merino, L. (a cura di), Targum de Salmos. Edición Príncipe del Ms. Villa-Amil n. 5 de Alfonso de Zamora (Bibliotheca Hispana Bíblica 6; Madrid: Consejo Superior de Investigaciones Científicas 1982).
Duesberg, H., Le psautier des malades (Collection «Bible et Vie Chrétienne» 3; Maredsous: Édition de Maredsous 1952).
Duhaime, J., «La prière d’action de grâce comme récit identitaire», Les hymnes du Nouveau Testament et leurs fonctions. XXIIe congrès de l’Association catholique Française pour l’étude de la Bible (Strasbourg, 2007) (a cura di D. Gerber – P. Keith) (Lectio Divina 225; Paris: Cerf 2009) 463-485.
Duhm, B., Die Psalmen, 2a ed. (Kurzer Hand-Commentar zum Alten Testament 14; Tübingen: Mohr Siebeck 1922).
Ehlers, K., «“JHWH ist mein Becheranteil”. Zum Bechermotiv in den Psalmen 16; 23 und 116», Gott, Mensch, Sprache. Schülerfestschrift für Walter Groß zum 60. Geburtstag (a cura di A. Michel – H.-J. Stipp) (Arbeiten zu Text und Sprache im Alten Testament 68; St. Ottilien: EOS 2001) 45-63.
Emerton, J.A., «How Does the Lord Regard the Death of His Saints in Psalm cxvi. 15?», Journal of Theological Studies 34 (1983) 146-156.
Erbele-Küster, D., «Atempause: Eine kleine Poetik des Gottesnamens ausgehend von Ps 116», Gottes Name(n). Zum Gedenken an Erich Zenger (a cura di I. Müllner – L. Schwienhorst-Schönberger – R. Scoralick) (Herders biblische Studien 71; Freiburg i.B. – Basel – Wien: Herder 2012) 211-226.
Ewald, H., Die Psalmen und die Klagelieder, 3a ed. (Die Dichter des Alten Bundes 1/2; Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1866).
Gesenius, W., Hebräisches und aramäisches Handwörterbuch über das Alte Testament bearbeitet von F. Buhl, 17a ed. (Berlin – Göttingen – Heidelberg: Vogel 1962) [= Gesenius].
Gesenius, W., Hebräisches und aramäisches Handwörterbuch über das Alte Testament, 18a ed. (Berlin – Heidelberg: Springer 1995) II.
Gesenius, W., Thesaurus philologicus criticus linguae hebraeae et chaldaeae Veteris Testamenti, 2a ed. (Lipsiae: sumtibus typisque Vogelii 1829-1853) I-III [= Gesenius Thes.].
Gunkel, H., Die Psalmen, 4a ed., 6a ed. (Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1929, 1986).
Hayes, E., «The Unity of the Egyptian Hallel: Psalms 113–18», Bulletin for Biblical Research 9 (1999) 145-156.
Hengstenberg, E.W., Commentar über die Psalmen (Berlin: Dehmigke 1845) IV.
Hossfeld, F.-L. – Zenger, E., Psalmen 101–150 (Herders theologischer Kommentar zum Alten Testament; Freiburg – Basel – Wien: Herder 2008).
Hupfeld, H., Die Psalmen (Gotha: Perthes 1862) IV.
Janowski, B., «Dankopfer. Theologische und kultgeschichtliche Aspekte», Le Repas de Dieu / Das Mahl Gottes. 4. Symposium Strasbourg, Tübingen, Upsal. Strasbourg 11-15 septembre 2002 (a cura di C. Grappe) (Wissenschaftliche Untersuchungen zum Neuen Testament 169; Tübingen: Mohr Siebeck 2004) 51-68.
Johnson, A.R., The Cultic Prophet and Israel’s Psalmody (Cardiff: University of Wales Press 1979).
Kittel, R., Die Psalmen, 3a-4a ed. (Kommentar zum Alten Testament 13; Leipzig – Erlangen: Deichert 1922).
Kraus, H.-J., Psalmen, 6a ed. (Biblischer Kommentar Altes Testament 15/2; Neukirchen-Vluyn: Neukirchener 1989).
Leslie, E.A., The Psalms. Translated and Interpreted in the Light of Hebrew Life and Worship (New York – Nashville: Abingdon 1949).
Lindström, F., Suffering and Sin. Interpretations of Illness in the Individual Complaint Psalms (Coniectanea Biblica. Old Testament Series 37; Stockholm: Almqvist & Wiksell 1994).
Maillot, A. – Lelièvre, A., Les Psaumes (Genève: Labor et Fides 1969) III.
Mannati, M. – de Solms, É., Les Psaumes (Cahiers de la Pierre-Qui-Vire; Paris: Desclée de Brouwer 1968) IV.
Martin-Achard, R., Approche des Psaumes (Cahiers théologiques 60; Neuchâtel: Delachaux & Niestlé 1969).
Mowinckel, S., Psalmenstudien. I. Å̄wän und die Individuellen Klagepsalmen (Kristiania: Dybwad 1921).
Nötscher, F., Die Psalmen (Echter Bibel; Würzburg: Echter 1947).
O’Brien, J.M., «Because God Heard My Voice. The Individual Thanksgiving Psalm and Vow-Fulfillment», The Listening Heart. Essays in Wisdom and the Psalms in Honor of R. E. Murphy (a cura di K. G. Hoglund et al.) (Journal for the Study of the Old Testament. Supplement Series 58; Sheffield: Academic Press 1987) 281-298.
Peterson, E.H., «Land of the Living», Ex auditu 18 (2002) 174-181.
Phillips, G., The Psalms in Hebrew. With a Critical, Exegetical and Philological Commentary (London: Parker 1846) II.
van der Ploeg, J.P.M., Psalmen (Boeken van het Oude Testament 7b; Roermond: Romen 1974) II.
Polzin, R., Late Biblical Hebrew toward an Historical Typology of Biblical Hebrew Prose (Harvard Semitic Monographs 12; Missoula: Scholars Press 1976).
Potgieter, H., «Anthology, Composition of Individual Psalms, Psalm 116 and Reuse and Reinterpretation», Old Testament Essays 32 (2019) 398-441.
Prinsloo, W.S., «Psalm 116: Disconnected Text or Symmetrical Whole?», Biblica 74 (1993) 71-82.
Rashi, Kimchi e Ibn Ezra, si veda M. Cohen (a cura di), Mikra′ot Gedolot ′Haketer′: Psalms I-II. A Revised and Augmented Scientific Edition (Ramat-Gan: Bar Ilan University 2003).
Ravasi, G., Il libro dei Salmi. III. Commento e attualizzazione (101–150) (Collana Lettura Pastorale della Bibbia 17; Bologna: EDB 1985).
Rosenmüller, E.F.C., Psalmi annotatione perpetua illustrati, 2a ed. (Scholia in Vetus Testamentum 4/3; Lipsiae: sumptibus Barthii 1823).
Schmidt, H., Die Psalmen (Handbuch zum Alten Testament 15; Tübingen: Mohr Siebeck 1934).
Seybold, K., Das Gebet des Kranken im Alten Testament. Untersuchungen zur Bestimmung und Zuordnung der Krankheits- und Heilungspsalmen (Beiträge zur Wissenschaft vom Alten und Neuen Testament 99; Stuttgart: Kohlhammer 1973).
Seybold, K., Die Psalmen (Handbuch zum Alten Testament I/15; Tübingen: Mohr Siebeck 1996).
Stec, D.M. (a cura di), The Targum of Psalms (The Aramaic Bible 16; London – New York: Clark 2004).
Tita, H., Gelübde als Bekenntnis. Eine Studie zu den Gelübden im Alten Testament (Orbis biblicus et orientalis 181; Freiburg, Schw. – Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 2001).
VanGemeren, W.A., Psalms (Revised Edition) (Expositor’s Bible Commentary 5; Grand Rapids: Zondervan 2008).
Venema, H., Commentarius ad Psalmos VI. (CXI–CL) (Leovardiae: Coulon 1767).
Vesco, J.-L., Le psautier de David (Lectio Divina 210; Paris: Cerf 2006).
Vincent, J.M., «“Qu’est-ce que la théologie?”. Une approche par l’interprétation du Ps 116», Revue biblique 107 (2000) 495-525.
Walton, B., Biblia Sacra Polyglotta (Londini: Roycroft, 1656) III.
Watson, W., «Further Examples of Semantic-Sonant Chiasmus», Catholic Biblical Quarterly 46 (1984) 31-33.
Weiser, A., Die Psalmen, 10a ed. (Das Alte Testament Deutsch 14; Göttingen – Zürich: Vandenhoeck & Ruprecht 1987).
Wénin, A., «Une ample louange au Dieu qui libère. L’arrière-plan exodique du “Hallel Pascal” (Ps 113–118)», Bible et promotion humaine. Mélanges en l’honneur du Professeur P.-M. Buetubela Balembo (Kinshasa: Médiaspaul 2010) 19-36.
de Wette, W.M.L., Commentar über die Psalmen, 5a ed. (Heidelberg: Mohr Siebeck 1856).
Zorell, F., Lexicon Hebraicum et Aramaicum Veteris Testamenti (Romae: Pontificium Institutum Biblicum 1984) [= Zorell].
Licencja
- Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r., Autor publikacji udziela Wydawcy czasopisma „The Biblical Annals” niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z składanego do publikacji Utworu przez czas nieokreślony na nieograniczonym terytorium na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalenia Utworu, zwielokrotnienia Utworu dowolną techniką (w tym m.in. drukiem oraz w formie zapisu elektronicznego) na wszelkich znanych nośnikach (w tym m.in. informatycznych, elektronicznych i poligraficznych) oraz we wszelkich systemach informatycznych (szczególnie typu Internet);
b) w zakresie wprowadzenia Utworu do pamięci komputera, rozpowszechniania Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu, wprowadzenia do obrotu Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu;
c) w zakresie publicznego wykonania, odtwarzania, wystawiania i wyświetlania Utworu, użyczaniu, najmu i dzierżawy Utworu oraz egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu;
d) w zakresie udostępniania, wprowadzanie do obrotu i rozpowszechniania Utworu i egzemplarzy zwielokrotnienia Utworu za pośrednictwem sieci informatycznych, w szczególności typu Internet, w tym promocji lub reklamy Utworu, czasopisma lub Wydawcy. - Ponadto, Autor nieodpłatnie zezwala Wydawcy na korzystanie i rozporządzanie opracowaniami Utworów.
- Wydawca może udzielać sublicencji.
- Osoby trzecie z Utworów oraz z innych materiałów zawierających lub powstałych w oparciu o Utwory mogą korzystać zgodnie ze wzorcem licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 (znanej również jako CC-BY).
