W zderzeniu z teraźniejszością. Dialogiczność współczesnej prozy petersburskiej

Bartłomiej BRĄŻKIEWICZ

Zakład Antropologii Kultury Rosyjskiej, Instytut Rosji i Europy Wschodniej, Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych, Uniwersytet Jagielloński, al. Mickiewicza 3, 31-120 Kraków , Polska

Abstrakt

Na tle współczesnej literatury rosyjskiej proza petersburska zasługuje na rozpatrywanie jako osobna kategoria. Podejście takie uzasadnia z jednej strony tendencja do systematyzowania powstających aktualnie utworów w oparciu o kryterium regionalne, z drugiej zaś ukierunkowanie badaczy na ich recepcję zgodnie z Władimira Toporowa koncepcją petersburskiego tekstu literatury. Modelowym przykładem dzieł wpisujących się w tę orientację jest twórczość Siergieja Arno i Jegora Fietisowa. Obok typowych opisów przestrzeni miejskiej, lokalnego kolorytu, a także odniesień do specyficznej atmosfery panującej w północnej stolicy, wybrane powieści zawierają ciekawy obraz postaw ideologicznych odwzorowanych w dialogach. Zgodnie z rosyjską tradycją literacką dotyczą one problemów uniwersalnych: kwestii społeczno-politycznych, światopoglądowych i egzystencjalnych. Obserwacja ta pozwala stwierdzić, że charakterystyczną cechą współczesnej prozy petersburskiej jest dialogiczność. Pełnemu wyeksponowaniu ideowej zawartości utworów służy, sięgające do teorii Michaiła Bachtina, komunikacyjne podejście do interpretacji tekstów literackich.

Słowa kluczowe:

literatura rosyjska, rosyjska literatura współczesna, proza petersburska, petersburski tekst literatury rosyjskiej, dialogiczność