Autonomia jako autotranscendencja w prawdzie. O etyce wyrosłej z doświadczenia dziejowego i przeżywania prawd wiecznych

Ryszard MOŃ

Abstrakt

Artykuł ukazuje jeden z najważniejszych aspektów etyki Tadeusza Stycznia, a mianowicie zależność między wolnością a prawdą oraz prezentuje związane z tym zagadnienie tożsamości i przekraczania siebie. Autor przedstawia najpierw siedem obszarów, w których polemizowano z poglądami Stycznia lub w których on podejmował polemikę z innymi filozofami, oraz ukazuje zakorzenienie etyki Stycznia w doświadczeniu dziejowym i przeżywaniu odwiecznych prawd. Następnie omawia rozróżnienie dwóch sposobów odkrywania prawdy: w poznaniu zewnętrznym i w akcie sumienia, gdzie prawda jawi się jako autoafirmacja. Styczeń był przekonany, że nie wystarczy poznać prawdę – należy ją jeszcze wprowadzić w konkretne sytuacje życiowe, by ją w nich uznać. Chociaż pozostawał on wierny tradycji arystotelesowsko-tomistycznej, to jednak poszukiwał prawdy konkretnej, dającej się odnaleźć w aktualnej sytuacji egzystencjalnej, poświadczonej życiem konkretnej osoby. Ukazywał człowieka jako jednostkę pozostającą w relacji do społeczeństwa, nie zaś tylko jako myślący i poznający podmiot, oddzielony od innych. Punkt wyjścia w poszukiwaniu prawdy i dobra upatrywał w doświadczeniu osoby. Ostatnia część tekstu poświęcona jest omówieniu oddziaływania poglądów Stycznia na krajowe i zagraniczne środowiska intelektualne oraz jego diagnozy kryzysu myśli europejskiej.