Moc podejmowania decyzji

Dorota CHABRAJSKA

Abstrakt

Esej poświęcony jest ambiwalencji pojęcia władzy (zakładającego faktyczną nierówność ludzi w jakimś aspekcie) we współczesnej kulturze Zachodu, której wyznacznikami są przede wszystkim wolność i egalitaryzm. Autorka wskazuje na językowe zabiegi służące stworzeniu pojęcia władzy nieautorytarnej i realizującej cele znajdujące się poza nią samą, omawia współczesne patologie różnego rodzaju władz i rodzaje manipulacji stosowane przez nie, by skłaniać podległe im jednostki do podejmowania określonych działań, a także stawia pytanie, dlaczego kultura współczesna niechętnie przyznaje, że wszelkiego rodzaju władza jest i pozostanie przejawem nierówności między ludźmi oraz źródłem przywilejów (chętnie natomiast ukrywa istnienie władzy bądź też otacza je swoistym nimbem aksjologicznym). Wydaje się, iż powodem może być fakt, że poprzez swoje decyzje władza, nawet gdy działa w interesie rządzonych, nieuchronnie podważa jakiś fragment osobowej struktury człowieka, której zasadniczym elementem jest samostanowienie, „posiadanie siebie” wykluczające „bycie posiadanym” przez jakąkolwiek inną osobę czy strukturę. W zakończeniu eseju rozważania teoretyczne zostają skonfrontowane z dystopijnymi obrazami władzy i negacji samostanowienia obecnymi w powieściach „Uległość” Michela Houellebecqa i „Opowieść podręcznej” Margaret Atwood.