Język jako materialny artefakt poznawczy. Zalety i ograniczenia ujęcia Andy’ego Clarka

Marcin TRYBULEC

Katedra Ontologii i Epistemologii, Instytut Filozofii, Wydział Filozofii i Socjologii, Uniwersytet Marii Curie–Skłodowskiej Plac Marii Curie-Skłodowskiej 4, 20-033 Lublin , Polska

Abstrakt

Artykuł stawia pytanie, dlaczego materialny wymiar języka należy uznać za ważny czynnik w badaniach nad jego funkcją poznawczą. Aby na nie odpowiedzieć, autor omawia zaproponowaną przez Andy’ego Clarka koncepcję języka jako artefaktu poznawczego. Celem tekstu jest z jednej strony określenie specyfiki i ograniczeń tego stanowiska, a z drugiej strony wyjaśnienie, jak należy rozumieć jego sztandarową tezę, że język jest zewnętrznym narzędziem koordynacji działań i jako taki uzupełnia poznanie, ale nie przekształca go od wewnątrz. Realizacja tego celu wymagała, po pierwsze, odróżnienia stanowiska Clarka od – rozwijanych pod szyldem determinizmu językowego – klasycznych rozważań na temat wpływu języka na poznanie. Następnie analiza pojęcia artefaktu poznawczego pozwoliła przejść do zreferowania koncepcji języka jako materialnego narzędzia poznawczego oraz ukazać jej ograniczenia.

Słowa kluczowe:

język, poznanie, artefakt poznawczy, narzędzie poznawcze, mowa wewnętrzna, materialność, koordynacja