Hans Castorp w okopach

Ireneusz ZIEMIŃSKI

Zakład Filozofii Współczesnej, Instytut Filozofii i Kognitywistyki, Wydział Humanistyczny, Uniwersytet Szczeciński, ul. Krakowska 71/79, 71-017 Szczecin , Polska
https://orcid.org/0000-0003-4686-8625

Abstrakt

Tematem artykułu są motywy Hansa Castorpa, głównego bohatera powieści Tomasza Manna Czarodziejska góra, dla których udał się on na wojnę jako ochotnik. Powodem głównym nie było ani przywiązanie Castorpa do ideałów żołnierskich (jak bohaterstwo, odwaga czy honor), ani wyznawanie przezeń nacjonalizmu czy uleganie euforii wojny, która opanowała Europę w roku 1914. Castorp był bowiem umiarkowanym pacyfistą, człowiekiem wierzącym raczej w ogólnoludzkie ideały humanizmu niż przywiązanym do tradycji narodowych. Na wojnę udał się z wrodzonej sobie bierności, poddając się zewnętrznemu biegowi wydarzeń, szukając nie tyle realizacji wzniosłych ideałów, ile nowej przygody, podobnej do tej, jaką był siedmioletni pobyt w sanatorium dla chorych na gruźlicę. Rzeczywistość wojny okazała się jednak przerażająca; zamiast doświadczyć przygody, Castorp zobaczył masową rzeź, mogąc sam w każdej chwili zginąć. Z tego powodu na końcowe pytanie powieści Manna, czy z wojennych zmagań może się zrodzić miłość, należy odpowiedzieć negatywnie – wojna nie jest bowiem budowaniem, lecz niszczeniem.

Słowa kluczowe:

Tomasz Mann, Hans Castorp, wojna, nacjonalizm, literatura