Wielkie ucieczki. Wolność i przestrzeń w Niepokonanych Petera Weira i Operacji Świt Wernera Herzoga

Magdalena KEMPNA-PIENIĄŻEK

Instytut Nauk o Kulturze, Wydział Humanistyczny, Uniwersytet Śląski, ul. Uniwersytecka 4, 40-007 Katowice , Polska

Abstrakt

Tematem artykułu jest rola, jaką odgrywa przestrzeń w prezentowaniu problemu wolności w filmach Niepokonani (2010) Petera Weira oraz Operacja Świt (2006) Wernera Herzoga. Obaj reżyserzy sięgają po strukturę filmu jenieckiego, unikają jednak konwencjonalnego podejścia do tematu wolności, wykorzystując w tym celu znaczeniotwórczą rolę pejzażu. O ile w standardowych prisoner of war movies wolność jest ukazywana jako najwyższe dobro i zarazem prawo, którego bohaterowie zostali pozbawieni, o tyle w Niepokonanych i w Operacji Świt jest ona nie tylko pragnieniem bohaterów, lecz także wyzwaniem, któremu nie każdy może sprostać. Organizując fabuły swoich dzieł wokół motywu wędrówki, Herzog i Weir wiążą przedstawione w filmach opowieści ze swoimi autorskimi poetykami. W pierwszej części artykułu autorka charakteryzuje filmy jenieckie, a następnie poddaje analizie Operację Świt i Niepokonanych, stawiając pytania, za pomocą jakich metafor ich twórcy próbują dotrzeć do istoty pojęcia wolności i co odróżnia ich strategie od innych filmowych narracji na temat tej wartości.

Słowa kluczowe:

film jeniecki, wolność – motyw filmowy, Werner Herzog, Peter Weir, filmowy pejzaż