Uznanie i wrogość. Tadeusz Bobrowski, Włodzimierz Spasowicz i Joseph Conrad wobec Rosji i pisarzy rosyjskich

Brygida PUDEŁKO

Instytut: Instytut Nauk o Literaturze. Wydział Filologiczny, Uniwersytet Opolski, pl. Kopernika 11, 45-040 Opole , Polska

Abstrakt

Iwan Turgieniew – Rosjanin głęboko związany z kulturą Zachodu, ale jednocześnie przywiązany i zatroskany o los swojego rodzinnego kraju, cieszył się uznaniem Josepha Conrada, który otwarcie deklarował niechęć wobec Fiodora Dostojewskiego, którego uprzedzenia i nienawiść w stosunku do Polski i Polaków były tak gwałtowne, że można je nazwać patologicznymi. W Polsce i Polakach rosyjski pisarz dostrzegał tylko negatywne cechy, a kreowane przez siebie karykaturalne postaci Polaków określał mianem „poljačiški”. Conrad zapewne słyszał od swojego wuja Tadeusza Bobrowskiego, który po śmierci Apollona Korzeniowskiego został prawnym opiekunem, mentorem i przewodnikiem osieroconego chłopca, o atakach Dostojewskiego na przyjaciela Bobrowskiego Włodzimierza Spasowicza, które pojawiały się licznych artykułach Dostojewskiego oraz w powieści Bracia Karamazow, gdzie postać prawnika Fietiukowicza jest parodią Spasowicza, wybitnego prawnika, liberalnego polityka, dziennikarza, krytyka literackiego i autora wstępu do pamiętników Bobrowskiego. Wrogość między Spasowiczem a Dostojewskim była powszechnie znana i chociaż Spasowicz wysoko cenił talent pisarski Dostojewskiego, to, podobnie jak Conrad, podziwiał prozachodniego Turgieniewa.

Słowa kluczowe:

Joseph Conrad, Tadeusz Bobrowski, Włodzimierz Spasowicz, Iwan Turgieniew, Fiodor Dostojewski, pamiętniki, polska kultura na Kresach, ruchy narodowowyzwoleńcze