Ku nieskończonej syntezie możliwości. Przypadek w powieści Człowiek bez właściwości Roberta Musila

Agnbieszka K. HAAS

Zakład Literatury i Kultury Niemieckiej, Instytut Filologii Germańskiej, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Gdański, ul. Wita Stwosza 51, 80-316 Gdańsk , Polska
https://orcid.org/0000-0002-2768-5981

Abstrakt

Bohaterowie powieści Roberta Musila Człowiek bez właściwości rozmaicie reagują na przypadek. Jest on w powieści rozumiany między innymi jako zbieg okoliczności, którego nie można przewidzieć, oraz zjawisko współtworzące świat przedstawiony. Jest też przedmiotem refleksji głównego bohatera Ulricha. Przypadek funkcjonuje w powieści jako synonim wielu możliwości, nieświadomie podejmowanych decyzji, a także jako zapowiedź historycznego chaosu. Punktem wyjścia w niniejszym artykule jest pytanie, w jaki sposób i z jakiego powodu przypadek lub zbieg okoliczności implementowane są w powieści oraz jak i z jakim skutkiem pisarz łączy sposoby myślenia o zbiegu okoliczności. Refleksje na temat przypadku prowadzą w powieści do pytań ontologicznych, o sens życia, wolną wolę, przeznaczenie i Opatrzność.

Słowa kluczowe:

Robert Musil, Ernst Mach, zbieg okoliczności, przeznaczenie