„Krew lać, życie łożyć i fortuny wszelkie”. Ewolucja relacji do ojczyzny w myśli staropolskiej

Arkadiusz M. STASIAK

Katedra Historii i Historiografii Europy Środkowo-Wschodniej i Wschodniej, Instytut Historii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin , Polska
https://orcid.org/0000-0003-1828-8199

Abstrakt

W tekście poddane zostały analizie wybrane źródła z okresu staropolskiego – autor stara się ustalić, w jaki sposób jest w nich definiowana relacja do ojczyzny. Przez trzysta lat opis tej relacji przeszedł wyraźną ewolucję. Pierwotnie proces ten przebiegał w napięciu między kategorią ojczyzny wspólnotowej a państwowej. Od początku osiemnastego stulecia ważniejsze stało się definiowanie wartości dobra powszechnego i dobra prywatnego. Doprowadziło to u schyłku osiemnastego wieku do wyrażania idei patriotycznych w sposób złożony: z jednej strony pod wpływem tradycyjnych wyobrażeń, z drugiej zaś w oparciu o Johna Locke’a filozofię państwa.

Słowa kluczowe:

historia Polski, kultura staropolska, patriotyzm, ojczyzna, dobro powszechne