„Ten czas jest kością, wyłamaną w stawie”? Poezja księdza Jerzego Szymika wobec kultury współczesnej
Alicja MAZAN-MAZURKIEWICZ
Zakład Literatury Pozytywizmu i Młodej Polski, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Łódzki, ul. Pomorska 171/173, 90-235 Łódź , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-5782-042X
Abstrakt
Przedmiot badawczego namysłu stanowi twórczość poetycka ks. Jerzego Szymika – uczonego teologa, a zarazem wnikliwego obserwatora i komentatora współczesnej kultury. Celem jest odpowiedź na pytanie, w jaki sposób twórczość liryczna Szymika podejmuje kwestie związane z diagnozą tejże kultury (w postaci mowy dyskursywnej obecne w jego innych wypowiedziach). Artykuł stanowi próbę prezentacji strategii artystycznych służących wpisaniu owych diagnoz w tekst poetycki, oraz zdefiniowania podstawy podmiotu i odpowiedzi (także teologicznej) na dylematy kultury współczesnej. Podstawową metodą przyjętą przez autorkę jest hermeneutyka lekturowa wybranych tekstów, zogniskowana wokół kategorii słowa i ciała, wsparta syntetyzującymi odwołaniami do całokształtu dorobku, nie tylko poetyckiego. Artykuł pomyślany został jako rekonesans badawczy wobec tematu, który może być kluczem interpretacyjnym monograficznego ujęcia dorobku literackiego księdza Jerzego Szymika.
Słowa kluczowe:
poezja, teologia, kultura współczesna, słowo, ciałoBibliografia
Bartos, Ewa. “W-cielenie S/słowa: O poetyckiej misji ks. Jerzego Szymika.” In Światy poetyckie księdza Jerzego Szymika. Edited by Marian Kisiel, Katarzyna Niesporek, and Tadeusz Sierny. Katowice: Śląsk Sp. z o.o. Wydawnictwo Naukowe, 2018.
Buber, Martin. Zaćmienie Boga. Translated by Paweł Lisicki. Warszawa: Wydawnic-two KR, 1994.
Chrząstowska, Bożena. “‘Wierzę wierszem’: O poezji kapłańskiej.” In Religijne aspekty literatury polskiej XX wieku. Edited by Maria Jasińska-Wojtkowska and Jerzy Święch. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1997.
Delsol, Chantal. Kamienie węgielne: Na czym nam zależy? Translated by Małgorzata Kowalska. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2018.
Edwards, Michael. Ku poetyce chrześcijańskiej. Translated by Monika Szuba. Gdańsk and Pelplin: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego and Wydawnictwo Bernar-dinum, 2017.
Goscinny, René, and Jean-Jacques Sempé. Nowe przygody Mikołajka. Translated by Barbara Grzegorzewska. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2024.
Heck, Dorota. “Apologetyka, eseistyka i poważna poezja: Rozmyślania wokół wiersza ‘Grecy.’” In Domine, Tu scis: Księga jubileuszowa dedykowana Księdzu Profe-sorowi Jerzemu Szymikowi w 70. rocznicę urodzin. Edited by Jacek Kempa and Przemysław Sawa. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2023.
Herbert, Zbigniew. “Longobardowie.” In: Herbert, Wiersze zebrane. Kraków: Wy-dawnictwo a5, 2011.
Karpiński, Franciszek. “Pieśń poranna.” In Karpiński, Pieśni nabożne i inne wiersze. Edited by Waldemar Smaszcz. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 2000.
Karwala, Marek. Metafi zyka oczywistości (O poezji ks. Jana Twardowskiego). Kra-ków: Impuls, 1996.
Kudyba, Wojciech. “O cierpliwości.” W drodze, no. 12 (2000): 100–1.
Lévinas, Emmanuel. Całość i nieskończoność: Eseje o zewnętrzności. Translated by Małgorzata Kuczkowska. Warszawa: PWN, 1998.
Pethe, Aleksandra. “Logos incarnatus: Dialog bosko-ludzki w liryce ks. Jerzego Szy-mika.” Światy poetyckie księdza Jerzego Szymika. Edited by Marian Kisiel, Ka-tarzyna Niesporek, and Tadeusz Sierny. Katowice: Śląsk Sp. z o.o. Wydawnictwo Naukowe, 2018.
Przerwa-Tetmajer, Kazimierz. “Koniec wieku XIX.” In Przerwa-Tetmajer, Poezje: Seria II; Sfi nks: Fantazja dramatyczna, Wł. L. Anczyc i Spółka, Kraków 1894.
Shakespeare, William. “Hamlet.” In Shakespeare, “Romeo i Julia.” “Hamlet.” “Mak-bet.” Translated by Stanisław Barańczak. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2006.
Skowronek, Piotr. Spotkać się w słowach... o twórczości literackiej ks. Jerzego Szy-mika. Kraków: Wydawnictwo Scriptum, 2008.
Szymik, Jerzy. Błękit: 50 wierszy z lat 2000-2002. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2003.
Szymik, Jerzy. Cierpliwość Boga: 66 wierszy z lat 2003-2006. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2006.
Szymik, Jerzy. “Czułość, siła i drżenie: 50 wierszy z lat 2006-2009,” “Missa de spe” i “Litania do matki Boskiej Pszowskiej.” Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2009.
Szymik, Jerzy. “Demiurg czy Ogrodnik: De aesthetica.” In Szymik, Ogród. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2020.
Szymik, Jerzy. Dobre wino: Wiersze z lat 2014-2017. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2017.
Szymik, Jerzy. “Dolores O’Riordan.” In Szymik, Ogród. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2020.
Szymik, Jerzy. Dotyk źrenicy. Lublin: Norbertinum, 1997.
Szymik, Jerzy. Dziennik pszowski: 44 kartki o ludziach, miejscach, Śląsku i tęsknocie. Pszów: Księgarnia św. Jacka, 2004.
Szymik, Jerzy. “Dziewczynka w żółtych rajstopach, w śląskim kościele.” In Szymik, Błękit: 50 wierszy z lat 2000-2002. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2003.
Szymik, Jerzy. Eseje o nadziei. Wrocław: Tum. Wydawnictwo Wrocławskiej Księgar-ni Archidiecezjalnej, 2001.
Szymik Jerzy. Hilasterion: Wiersze z lat 2009-2014. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2014.
Szymik, Jerzy. “Kto to posprząta?” In Szymik, Ogród. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2020.
Szymik, Jerzy. “Koncert Tiny Turner w Amsterdamie.” In Szymik, Śmiech i płacz. Katowice: Biblioteka Śląska, 2000.
Szymik, Jerzy. “Listopad w Rzymie.” In Szymik, Hilasterion: Wiersze z lat 2009-2014. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2014.
Szymik, Jerzy. “Marysia: Część pierwsza.” In Szymik, Hilasterion: Wiersze z lat 2009-2014. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2014.
Szymik, Jerzy. Między ziemią a niebem: Notatki i wiersze z podróży do Ameryki i Francji, do Portugalii i Niemiec, do Grecji i Hiszpanii, na Sycylię, do Borowej Wsi.... Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2001.
Szymik, Jerzy. “Muzeum ikon w Spuraślu.” In Szymik, Ogród. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2020.
Szymik, Jerzy. “Maleńki Napoleon, wiekuiste niebo...” In Szymik, Zapachy, obrazy, dźwięki: Wybór esejów i rozmów. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 1999.
Szymik, Jerzy. “Na wzór Melchizedeka.” In Szymik, Zapachy, obrazy, dźwięki: Wybór esejów i rozmów. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 1999.
Szymik, Jerzy. “Nowe przygody Mikołajka.” In Szymik, Cierpliwość Boga: 66 wier-szy z lat 2003-2006. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2006.
Szymik, Jerzy. “O średniowieczu z niepewną zazdrością.” In Szymik, “Czułość, siła i drżenie: 50 wierszy z lat 2006-2009,” “Missa de spe” i “Litania do matki Boskiej Pszowskiej.” Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2009.
Szymik, Jerzy. Ogród. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2020.
Szymik, Jerzy. “Patchwork, szmaragd, synek z Pszowa: Rozmowa z Katarzyną Naj-man i Moniką Sztajner.” In Szymik, Akropol z hołdy, czyli teologia Śląska: 25 rozmów a księdzem Jerzym Szymikiem o Śląsku i teologii, o poezji i kapłaństwie, o Pszowie i podróżach, o życiu i naszym świecie. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2002.
Szymik, Jerzy. Problem teologicznego wymiaru dzieła literackiego Czesława Miłosza. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 1996.
Szymik, Jerzy. “Sara Sampaio.” In Szymik, Ogród. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2020.
Szymik, Jerzy. “Radom.” In Szymik, Hilasterion: Wiersze z lat 2009-2014. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2014.
Szymik, Jerzy. “Radość z Boga.” In Szymik, Hilasterion: Wiersze z lat 2009-2014. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2014.
Szymik, Jerzy. Śmiech i płacz. Katowice: Biblioteka Śląska, 2000.
Szymik, Jerzy. “Świadectwo.” In Szymik, Błękit: 50 wierszy z lat 2000-2002. Kato-wice: Księgarnia św. Jacka, 2003.
Szymik, Jerzy. Teologia w krainie pepsi-coli: Od teologii-nauki do teologii-mądrości. Warszawa: Biblioteka Więzi, 1999.
Szymik, Jerzy. Theologia benedicta. Vols. 1–3. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2010-2015.
Szymik, Jerzy. Uczę się chodzić. Katowice: Księgarnia św. Jacka,1988.
Szymik, Jerzy. Wiersze zebrane. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2024.
Szymik, Jerzy. W poszukiwaniu teologicznej głębi literatury: Literatura piękna jako locus theologicus. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 1994.
Szymik Jerzy. WSiSi Coffee: Od ścianki do ściany. In Szymik, Dobre wino: Wiersze z lat 2014-2017. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2017.
Szymik, Jerzy. Wstęp wolny. N.p.: n.d.,1992.
Szymik, Jerzy. Zapachy, obrazy, dźwięki: Wybór esejów i rozmów. Katowice: Księ-garnia św. Jacka, 1999.
Szymik, Jerzy. Ziemia niebieska. Lublin: Norbertinum, 1994
Zakład Literatury Pozytywizmu i Młodej Polski, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Łódzki, ul. Pomorska 171/173, 90-235 Łódź https://orcid.org/0000-0001-5782-042X
