Błędy współczesności a nowa paideia. Refleksje wokół myśli Mortimera J. Adlera
Furio PESCI
Dipartimento di Psicologia dei Processi di Sviluppo e Socializzazione, Sapienza Università di Roma, Via dei Marsi 78, 00185 Roma, Italia , WłochyAbstrakt
Mortimer J. Adler, kluczowa postać w filozofii wychowania, podkreślał znaczenie „wielkich książek” tradycji zachodniej dla harmonijnie prowadzonej edukacji. Jego praca How to Read a Book stanowi przewodnik pomocny w głębokim czytaniu tekstów filozoficznych i naukowych. W The Philosophy of Aristotle oraz The Great Ideas analizował on podstawowe pojęcia filozoficzne. Adler odrzucał współczesny relatywizm, broniąc programu nauczania łączącego myślenie krytyczne, etykę i filozofię jako środki pozwalające zrozumieć prawdy uniwersalne. Krytykował filozofię współczesną za dziesięć błędów, między innymi relatywizm, empiryzm i odrzucenie wartości absolutnych, które uważał za niezbędne do spełnienia się człowieka. Potępiał redukcjonizm, antyracjonalizm oraz zaniedbanie filozofii edukacji, która wzywałaby do integracji rozumowania, dobrego moralnie działania i duchowości. Bronił teologii naturalnej i zachęcał do nauczania religii i etyki w ramach edukacji holistycznej.
Adler uważał studiowanie wielkich książek za zasadnicze we wspieraniu myślenia krytycznego i zaangażowania obywatelskiego. Twierdził, że edukacja winna nie tylko przygotowywać jednostki do osiągnięcia sukcesu zawodowego, lecz także uczyć pielęgnowania cnót moralnych oraz aktywnego uczestnictwa w życiu wspólnoty demokratycznej. Zdaniem Adlera filozofia jest nie tylko dyscypliną akademicką, lecz sposobem życia nakierowanym na zrozumienie rzeczywistości oraz prawd etycznych poprzez racjonalne dociekanie, a wszechstronna edukacja liberalna stanowi środek do rozwoju cnót intelektualnych i moralnych.
Słowa kluczowe:
paideia, The Great Books Project, The Great Ideas, współczesnośćBibliografia
BIBLIOGRAFIA / BIBLIOGRAPHY
Adler, Mortimer J. Aristotle for Everybody: Difficult Thought Made Easy. New York: Macmillan, 1978.
Adler, Mortimer J. Art and Prudence: A Study in the Philosophy of Art. New York: Macmillan, 1974.
Adler, Mortimer J. The Common Sense of Politics: An Introduction to the Nature and Development of Political Theory. New York: Free Press, 1965.
Adler, Mortimer J. The Difference of Man and the Difference It Makes. New York: Fordham University Press, 1967.
Adler, Mortimer J. Dziesięć błędów filozoficznych. Translated by Józef Marzęcki. Warszawa: Wydawnictwo Medium, 1995.
Adler, Mortimer J. The Great Ideas: A Synopticon of Great Books of the Western World. Vols. 1–2. Chicago: Encyclopaedia Britannica, 1952.
Adler, Mortimer J. A Guide to the Good Life: A Philosophy of Human Flourishing. New York: Macmillan, 1985.
Adler, Mortimer J. How to Read a Book: The Classic Guide to Intelligent Reading. New York: Simon and Schuster, 1940.
Adler, Mortimer J. How to Read a Book: The Classic Guide to Intelligent Reading. New York: Simon and Schuster, 1972.
Adler, Mortimer J. How to Think about God: A Guide for the Twentieth-Century Pagan. New York: Macmillan, 1980.
Adler, Mortimer J. The Idea of Freedom. New York: Doubleday, 1958.
Adler, Mortimer J. The Paideia Proposal: An Educational Manifesto. New York: Simon and Schuster, 1982.
Adler, Mortimer J. Philosophical Dictionary. New York: Macmillan, 1995.
Adler, Mortimer J. The Philosophy of Aristotle. New York: Modern Library, 1952.
Adler, Mortimer J. Six Great Ideas. New York: Macmillan, 1981.
Adler, Mortimer J. Ten Philosophical Mistakes. New York: Macmillan, 1985.
Adler, Mortimer J. The Time of Our Lives: The Ethics of Time. New York: Macmillan, 1980.
Center for the Study of the Great Ideas, https://thegreatideas.org/.
Komeński, Jan Amos. Pampaedia. Translated by Krystyna Remerowa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973.
Komeński, Jan Amos. Wielka dydaktyka. Translated by Krystyna Remerowa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1956.
National Paideia Center, https://paideia.org.
Dipartimento di Psicologia dei Processi di Sviluppo e Socializzazione, Sapienza Università di Roma, Via dei Marsi 78, 00185 Roma, Italia
