Znieczulający kontekst. Wpływ placebo na doświadczanie bólu – aspekt psychologiczny

Przemysław BĄBEL

Zespół Badania Bólu, Instytut Psychologii, Wydział Filozoficzny, Uniwersytet Jagielloński, ul. Ingardena 6, 30-060 Kraków, Polska , Polska

Elżbieta A. BAJCAR

Zespół Badania Bólu, Instytut Psychologii, Wydział Filozoficzny, Uniwersytet Jagielloński, ul. Ingardena 6, 30-060 Kraków, Polska , Polska

Karolina ŚWIDER

Zespół Badania Bólu, Instytut Psychologii, Wydział Filozoficzny, Uniwersytet Jagielloński, ul. Ingardena 6, 30-060 Kraków, Polska , Polska

Karolina WIERCIOCH-KUZIANIK

Zespół Badania Bólu, Instytut Psychologii, Wydział Filozoficzny, Uniwersytet Jagielloński, ul. Ingardena 6, 30-060 Kraków, Polska , Polska

Wacław M. ADAMCZYK

Zespół Badania Bólu, Instytut Psychologii, Wydział Filozoficzny, Uniwersytet Jagielloński, ul. Ingardena 6, 30-060 Kraków, Polska , Polska

Abstrakt

Intensywnie prowadzone w ostatnich latach badania nad działaniem placebo doprowadziły do rozwoju kilku propozycji teoretycznych dotyczących jego mechanizmów. Celem artykułu jest podsumowanie i krytyczna dyskusja aktualnego stanu badań nad działaniem placebo w badaniach nad bólem i w praktyce klinicznej. Zaproponowano konceptualizację pojęcia placebo i omówiono główne skutki działania placebo, tj. efekt placebo i efekt nocebo. Oceniono skuteczność placebo w badaniach nad bólem i w praktyce klinicznej. Zaprezentowano najważniejsze metody wywoływania działania placebo, tj. warunkowanie klasyczne, sugestie słowne i uczenie się przez obserwację. Dyskusji poddano psychologiczne mechanizmy działania placebo, tj. oczekiwania i warunkowanie klasyczne, a także czynniki emocjonalne, które wpływają na działanie placebo, tj. lęk, strach i stres. Artykuł kończą rozważania etyczne nad wykorzystywaniem placebo w badaniach i praktyce klinicznej.

Artykuł został przygotowany w ramach realizacji projektu badawczego nr 2014/14/E/HS6/00415 finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki.

Słowa kluczowe:

analgezja, ból, hiperalgezja, nocebo, placebo