Pojęcie światła w islamie. Mistyka światła w traktacie Nisza świateł Al-Ghazalego

Katarzyna PACHNIAK

Katedra Arabistyki i Islamistyki, Wydział Orientalistyczny, Uniwersytet Warszawski, Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa , Polska

Abstrakt

Osią artykułu jest werset o świetle z 24. sury koranicznej. Pierwszą część artykułu poświęcono analizie pojęcia światła w kulturze wczesnego islamu, koncentrując się na zagadnieniu, skąd fragmenty dotyczące światła znalazły się w Koranie. Po ukazaniu ogólnych trudności wiążących się z poznaniem historii wczesnego islamu zwrócono uwagę na wpływ wątków starszych religii, szczególnie zoroastryzmu i manicheizmu, a następnie neoplatonizmu, na koncepcję światła w islamie. W dalszej kolejności pokazano, że wpływ ten miał szczególne znaczenie w przypadku muzułmańskiej filozofii mistycznej (sufizmu) i podano jej podstawowe pojęcia.

Druga część artykułu poświęcona została analizie traktatu Al-Ghazalego Nisza świateł [Miszkat al-anwar]. Traktat omówiono, zwracając uwagę na sposoby ukazania w nim Boga jako najwyższego Światła, które promieniuje na inne byty, będąc jednocześnie poznawalne – na różnych poziomach – dla poszczególnych ludzi. Najwyższy z nich pojmują mistycy, którzy mogą widzieć czyste światło i „wlać" je w siebie, anihilując własne „ja".

Słowa kluczowe:

Al-Ghazali, Nisza świateł, światło, Koran, zoroastryzm, manicheizm, neoplatonizm, sufizm, mistyka światła, Bóg