Dyskretny urok wstydu

Barbara CHYROWICZ

Katedra Etyki Szczegółowej, Instytut Filozofii Teoretycznej, Wydział Filozofii, Katolicki Uniwersytet Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin , Polska

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza kategorii wstydu z pominięciem dyskusji nad specyficznymi obszarami ludzkiego działania, którym towarzyszy wstyd. Problematyka wstydu najczęściej odnoszona jest do sfery ludzkiej seksualności, wydaje się jednak, że zwyczajowe wiązanie wstydu z jedną tylko sferą ludzkiej aktywności znacznie fenomen wstydu zubaża. Wstyd moralny uznaję za kategorię natury egzystencjalnej, to jest taką, która pozostaje bezpośrednio związana z wewnętrznym rozeznaniem konkretnej, przeżywającej wstyd osoby. Do tak rozumianego wstydu nie można nikogo nakłonić, nawet społeczno-kulturowy kontekst warunkujący uznawanie określonych zachowań za wstydliwe okazuje się niewystarczający – wstydzimy się wtedy, kiedy sami uznajemy, że określona sytuacja w naszym życiu nie powinna mieć miejsca. Mówienie komuś: „powinieneś się wstydzić”, nie przyniesie żadnego efektu, jeśli skarcona osoba nie myśli podobnie. Jakkolwiek wstyd jest uczuciem, którego chcielibyśmy w miarę możliwości uniknąć, pełni on niezwykle ważną rolę w naszym życiu moralnym.

Słowa kluczowe:

wstyd, wina, zakłopotanie, obserwator, standard moralny