Opuścić bezpieczne schronienie. Problem obcości w świetle filozofii dialogu

Krzysztof T. WIECZOREK

Zakład Logiki i Metodologii, Instytut Filozofii, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Śląski, ul. Bankowa 11, pok. 319, 40-007 Katowice , Polska

Abstrakt

Europa, chcąc nie chcąc, musi zmierzyć się dziś z problemem stosunku do obcych. Nie wystarczą tymczasowe rozwiązania, nie pomoże uszczelnianie granic i budowanie obozów dla uchodźców. Potrzebne jest gruntowne przemyślenie tematu. W tym celu warto sięgnąć po inspiracje do filozofii. Takich inspiracji autor poszukuje na drodze krytycznej lektury tekstów Martina Bubera, Ferdinanda Ebnera, Franza Rosenzweiga, Emmanuela Lévinasa, Józefa Tischnera i Marcii Sá Cavalcante Schuback. Wynika z nich potrzeba rozumienia kategorii obcości jako zrelatywizowanej do określonej wspólnoty kulturowej oraz ustosunkowania się do następujących problemów: (1) czy obcość jest cechą nieredukowalną i nieusuwalną, czy stanem tymczasowym i możliwym do przezwyciężenia; (2) które elementy europejskiej tradycji kulturowej wymagają przezwyciężenia, byśmy mogli skutecznie uporać się z tym problemem; (3) czy filozofia europejska potrafiła wyciągnąć trafne wnioski z tragicznych wydarzeń wojen, totalitaryzmu i ludobójstwa; (4) czy rację ma Lévinas, głosząc potrzebę nowego ugruntowania relacji etycznych dzięki myśleniu „poza filozofią”, zakładającemu „ontologiczne zerwanie” na rzecz swoiście rozumianego „désintéressement”. Autor poszukuje własnych odpowiedzi na te pytania, by lepiej zrozumieć współczesny status fenomenu obcości.

Słowa kluczowe:

obcość, dialog, doświadczenie agatologiczne, topografia bytu, des-inter-esse-ment