Historyczność albo alienacja. Od Georga Wilhelma Friedricha Hegla do Marka Siemka

Szymon WRÓBEL

Laboratorium Techno-Humanistyki, Wydział „Artes Liberales”, Uniwersytet Warszawski, ul. Nowy Świat 69, 00-046 Warszawa , Polska

Abstrakt

Zasadnicze pytanie, które stawia autor, dotyczy relacji, w jakiej filozofia Marka Siemka pozostaje do Heglowskiej filozofii historyczności i uspołecznienia. Pojęcie nowoczesnych form uspołecznienia, zaczerpnięte z myśli Hegla, pozwala Siemkowi zrozumieć fenomen nowoczesnego świata i przeciwstawić te formy formom przednowoczesnym. Centralnym przekształceniem w filozofii jest przekształcenie abstrakcyjnych figur ducha znalezionych u Hegla w materialne warunki istnienia wyszukane u Marksa. Marks, zdaniem Siemka, przeobrażając projekt filozofii społecznej Hegla, wydobył na jaw z samego procesu pracy pierwotną realność wszelkiego uspołecznienia, wewnątrz której dopiero wtórnie artykułują się historycznie określone formy istnienia indywidualnego. Dla Marksa „uspołecznienie” jest kategorią prymarną i oznacza intersubiektywną realność stosunków zawiązujących się w procesie pracy, mowy i reprodukcji życia. „Uspołecznienie” to jest pierwotne względem zarówno realności materialnych wytworów tego procesu, jak też subiektywnej egzystencji i samowiedzy jednostkowych podmiotów. Forma towarowa społeczeństwa kapitalistycznego jest tylko symptomem tego, że gospodarka zakłada pewien wysoki stopień uspołecznienia. Dla Siemka nowoczesna forma uspołecznienia jest jego jedyną, nieprzekraczalną i nieodwracalną realnością społeczną i polityczną. „Nowoczesność” jest tu myślana jako zbiór nowoczesnych form upodmiotowienia. Te jednak okazują się funkcjami nowoczesnych wynalazków – instytucji, polityki mediacji, techniki negocjacji i koordynacji.