Być osobą. O antropomorficznym wymiarze świata

Jaromir BREJDAK

Zakład Filozofii Współczesnej, Instytut Filozofii, Wydział Humanistyczny, Uniwersytet Szczeciński, ul. Krakowska 71, 71-017 Szczecin , Polska

Abstrakt

Natura–szczęście–osoba to trzy wierzchołki wyznaczające pole filozoficznych zainteresowań Roberta Spaemanna. Znajdują one odbicie w trzech głównych dziełach tego myśliciela: Cele naturalne, Szczęście i życzliwość oraz Osoby. O różnicy między czymś a kimś. Spaemann twierdzi, że teleologiczne ujęcie konkretnego życia w jego ukierunkowaniu na naturalny i autonomiczny cel otwiera również jego normatywny wymiar, w którym człowiek jako osoba staje się współodpowiedzialny za celowość innych bytów. Ta Spaemannowska ontologia procesualnego świata prowadzi do etyki, która niejako łączy antyk z chrześcijaństwem, gdyż nie rezygnując z koncepcji ludzkiego szczęścia jako celu życia, rozszerza ją o chrześcijańską koncepcję miłości czy też życzliwości jako źródła głębokiego szczęścia. Życzliwość i współodpowiedzialność są możliwe po przekroczeniu przez osobę naturalnego egocentrycznego ześrodkowania na sobie. Dzięki temu ruchowi człowiek w sposób naturalny wychodzi poza granice swej natury, stając się osobą.

Słowa kluczowe:

natura, teleologia, szczęście, współodpowiedzialność, życzliwość, osoba