Ethos w filozofii helleńskiej

Marian A. WESOŁY

Zakład Historii Filozofii Antycznej, Bizantyńskiej i Średniowiecznej, Instytut Filozofii, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Adama Mickiewicza, ul. Szamarzewskiego 89C, 60-568 Poznań , Polska

Abstrakt

Artykuł składa się z pięciu partii tematycznych: (1) osobliwa zbieżność (ēthos poprzez ěthos); (2) nowa perspektywa badawcza (filozofia antyczna jako sposób życia); (3) zwięzły wgląd w filozofię antyczną; (4) filozoficzny sposób życia; (5) analogia lecznictwa.

Pojęcie ethosu dało podstawę nie tylko dla nazwy „etyka”, ale było też przedmiotem dociekań w retoryce, poezji i muzyce greckiej. Ogólnie biorąc, ethosy w myśli greckiej dotyczyły typologii charakterów ludzkich przejawiających się w różnych działaniach i postawach życiowych.

Nowa perspektywa badawcza rozpoznaje tak zwany filozoficzny sposób życia jako najbardziej charakterystyczny dla antycznych Greków i Rzymian. Tekst zmierza do ukazania istotnych różnic w helleńskim i hellenistyczno-rzymskim podejściu do filozoficznego sposobu życia, odwołując się do wybranych tekstów źródłowych. Mylne jest przeświadczenie, jakoby refleksja badawcza, wywody i argumentacje nie były istotnym komponentem sposobu życia w myśli przedsokratejskiej i klasycznej, gdzie głównym celem było dociekanie wiedzy i prawdy. Nośna dziś teza, według której filozofia była w istocie ćwiczeniem duchowym przygotowującym do mądrości, stosuje się do okresu hellenistycznego – rzymskiego, a właściwie do późnego antyku.

Słowa kluczowe:

ēthos, ěthos, filozoficzny sposób życia, filozofia helleńska i hellenistyczno-rzymska